Φαγούρα στον πρωκτό: Αιτίες και θεραπεία

Ο πρωκτικός κνησμός (pruritus ani), δηλαδή η φαγούρα στην περιοχή γύρω από τον πρωκτό, δεν είναι συνήθως ένα σημάδι σοβαρής ασθένειας. Σχεδόν όλοι θα αντιμετωπίσουν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους πρωκτικό κνησμό, πόνο ή αιμορραγία.

Αρχικά, το δέρμα του πρωκτού εμφανίζεται κόκκινο ως, συνέπεια της φαγούρας ενώ το ξύσιμο μετατρέπει το δέρμα σε λευκό και παχύ. Τα προβλήματα αυτά συχνά είναι μικρά και μπορεί να εξαφανιστούν από μόνα τους ή με απλή θεραπεία.

Παρότι η φαγούρα στον πρωκτό συνήθως είναι ένα σύμπτωμα με απλή αντιμετώπιση,  κάποιες φορές η θεραπεία μπορεί να γίνει δύσκολη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οφείλετε σε κάποια ήδη υπάρχουσα παθολογική αιτία του πρωκτού όπως αιμορροΐδες, ραγάδα συρίγγια, πρόπτωση.

Σε πολλές περιπτώσεις όμως η φαγουρα στον πρωκτο δεν προκύπτει από κάποιο παθολογικό αίτιο αλλά από διάφορες αιτίες όπως είναι η συνεχής διάρροια, οι μολύνσεις με μικρόβια ή ιούς, οι μυκητιάσεις. Η θεραπεία διαφέρει ανάλογα με την αιτία. Η πιο συνηθισμένη θεραπεία είναι η υγιεινή της περιοχής με ειδικά προϊόντα και η τοποθέτηση κάποιας τοπικής αλοιφής με κορτιζόνη.

Στα παιδιά, συχνά το σύμπτωμα έχει αιτία σκουλήκια, δηλαδή παράσιτα του γαστρντερικού συστήματος. Τα πιο συνηθισμένα «σκουληκάκια» των παιδιών είναι οι οξύουροι.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος μάς ενημερώνει ο Μιχάλης Βοργιάς,  M.D., F.A.C.S., διευθυντής χειρουργικής κλινικής του Mediterraneo Hospital.

Οι αιτίες της φαγούρας

Οι πιο συνηθισμένη αιτία της φαγούρας γύρω από τον πρωκτό  είναι μια από τις παρακάτω:

• Ελειπής καθαρισμός μετά την κένωση.
• Φάρμακα, ειδικά φάρμακα που προκαλούν διάρροια ή δυσκοιλιότητα, όπως τα αντιβιοτικά.
• Καθαρισμός του πρωκτού με πολύ ζεστό νερό και ισχυρά σαπούνια.  Αυτή η περιοχή είναι συνήθως λιπαρή, αυτό προστατεύει έναντι του ερεθισμού των κινήσεων του εντέρου. Επανειλημμένος καθαρισμός και πλύσιμο θα καταργήσει αυτά τα έλαια και μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο φαγούρας και ξύσιμο που μπορεί να είναι δύσκολο να σταματήσετε.
• Η χρήση με αρωματισμένο χαρτί τουαλέτας, αρωματικό σαπούνι ή αλοιφές (όπως αυτά που περιέχουν βενζοκαίνη).
• Μια  κατάσταση γενικευμένης ξηροδερμίας που επηρεάζει ολόκληρο το σώμα. Αυτή η κατάσταση είναι πιο κοινή στους ενηλίκους μεγαλύτερης ηλικίας.
• Αιμορροΐδες.  Οι αιμορροΐδες είναι φλέβες στο κάτω άκρο του το ορθό ή έξω από τον πρωκτό.
• Προσβολή του πρωκτό ή ορθό από ιούς (όπως τα κονδυλώματα), βακτηρίδια, μύκητες  και σκουλήκια (παράσιτα), όπως ψώρα και οξύουροι (threadworms). Οι οξύουροι είναι λευκοί σκώληκες σε μορφή στενού μακρού ραβδιού, που συχνά ανευρίσκονται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Ζουν στο κατώτερο τμήμα του εντέρου και, κατά την διάρκεια της νύχτας, βγαίνουν έξω από το ανθρώπινο σώμα από τον πρωκτό για να αφήσουν τα αυγά τους).
• Ορισμένα τρόφιμα, όπως καφές, τσάι, κόλα, αλκοολούχα ποτά, σοκολάτα, ντομάτες, πικάντικα τρόφιμα αλλά και μεγάλες ποσότητες σε βιταμίνη C.

Ο πόνος και η αιμορραγία

Ο πόνος στον πρωκτό μπορεί να προκληθεί από διάρροια, δυσκοιλιότητα, πρωκτικό κνησμό και ξύσιμο.  Αυτός ο πόνος, που προκαλείται από αυτές τις αιτίες συνήθως απομακρύνεται όταν θεραπευθεί η αιτία.  Άλλες κοινές αιτίες του πρωκτικού πόνου περιλαμβάνουν:

• Αιμορροΐδοπάθεια (αιμορροΐδική κρίση ή θρόμβωση αιμορροΐδας).
• Διαρθρωτικά προβλήματα, όπως η ραγάδα δακτυλίου, . το περιεδρικό συρίγγιο ή πρόπτωση πρωκτού.
• Μόλυνση, από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, προστατίτιδα, περιεδρικό απόστημα.
• Τραυματισμό από ξένο σώμα ή πρωκτική συνουσία.
• Παθήσεις, όπως η κίρρωση του ήπατος, διαβήτης, λέμφωμα, νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτιδα.
• Καρκίνος του ορθού, προστάτου ή δέρματος.
• Προηγούμενη θεραπεία, όπως  χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολίες στην περιοχή.
• Μυικοί σπασμοί  (proctalgia fugax).

Πολλοί άνθρωποι έχουν πρωκτική αιμορραγία. Ερεθισμός του ορθού από διάρροια ή δυσκοιλιότητα, μία αιμορροΐδα ή μια ραγάδα μπορεί να προκαλέσει μια μικρή ποσότητα φωτεινό κόκκινο αίμα στην επιφάνεια της λεκάνης ή στο χαρτί τουαλέτας.  Αυτός ο τύπος αιμορραγίας μπορεί να προκαλέσει πόνο κατά τη διάρκεια της κένωσης.  Δεν είναι σοβαρή αν υπάρχει μόνο μια μικρή ποσότητα αίματος και η αιμορραγία σταματάει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Αιμορραγία μπορεί να παρουσιαστεί οπουδήποτε στην πεπτική οδό. Το αίμα είναι εύπεπτο καθώς μετακινείται μέσω του πεπτικού σωλήνα, έτσι το αίμα από μια αιμορραγία από το στομάχι έχει σκούρο μαύρο χρώμα που μοιάζει σαν πίσσα.  Αίμα που έχει μετακινηθεί γρήγορα μέσω του πεπτικού σωλήνα ή που αρχίζει κοντά το ορθό εμφανίζεται κόκκινο ή σκούρο κόκκινο.

Θεραπεία στο σπίτι

Πριν φτάσετε να κάνετε κάποια χειρουργική επέμβαση για τον πρωκτικό κνησμό, δοκιμάστε αυτά τα μέτρα για την αντιμετώπιση της φαγούρας:

• Καλή υγιεινή. Καθαρίστε την περιοχή απαλά με το νερό και βαμπάκι ή καλύτερα με μωρομάντυλα.  Χρησιμοποιείται αλοιφή με βιταμίνη A και βιταμίνη D, κάτι ηρεμεί το δέρμα και το προστατεύει από περαιτέρω ερεθισμός.
• Αποφύγετε αρωματικά και χρωματιστό χαρτί τουαλέτας.
• Αγοράστε χαρτί υγείας λευκό και άοσμο.
• Μην χρησιμοποιείτε αρωματικά σαπούνια, τα οποία ερεθίζουν το δέρμα.
• Αλοιφές που περιέχουν 1% υδροκορτιζόνη μόνο για 7-10 ημέρες.
• Μην χρησιμοποιείτε κρέμες ή αλοιφές, που περιέχουν αντισταμινικά.
• Υπερβολική εφίδρωση. Για πρωκτικό κνησμό που προκαλείται από υπερβολική εφίδρωση, αποφεύγεται στενά εσώρουχα και τα συνθετικά.  Μπορεί να χρησιμοποιήσετε σκόνη ταλκ για να απορροφήσουν υγρασία, πριν από την εφαρμογή του ταλκ, στεγνώστε την περιοχή καλά.

• Ζεστό μπάνιο καθιστικό 3 φορές κάθε μέρα και μετά από κάθε κένωση.
• Μετά το μπάνιο, καλό στέγνωμα του πρωκτού.
• Αποφύγετε ορισμένες τροφές που μπορεί να αυξήσουν τη φαγούρα, όπως καφές, τσάι, κόλα, αλκοολούχα ποτά, σοκολάτα, ντομάτες, πικάντικα τρόφιμα και υπερβολικά ποσά βιταμίνης C, επί τουλάχιστον 2 εβδομάδες. Προσθέσετε βαθμιαία αυτές της τροφές στη διατροφή, αλλά ένα στοιχείο κάθε φορά, έτσι ώστε να προσδιορίσετε πιο από αυτά προκαλεί την φαγούρα.
• Κόψτε τα νύχια σας αν έχετε νυχτερινή τάση για ξύσιμο. Καλό είναι να φοράτε βαμβακερά γάντια τη νύχτα για να σταματήσει το ασυνείδητο ξύσιμο που μπορεί να προκύψει ενώ κοιμάστε.
• Έλεγχος του στρες (stress).  Όντας κάτω από άγχος και αίσθηση αγωνίας ή ανησυχίας μπορεί να προκαλέσει κάποια άτομα να βιώσουν τη φαγούρα του δέρματος.
• Να ξέρετε ότι το βράδυ τα αντισταμινικά αμβλύνουν τις νυκτερινές φαγούρες.

Για τον πόνο και το αίμα

Όταν έχετε αιμορραγία, μην λαμβάνεται ασπιρίνη, αντιπηκτικά ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως voltarene και mesulid γιατί μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία του πεπτικού συστήματος. Τα φάρμακα αυτά αυξάνουν κάθε μορφή αιμορραγίας.  Με συμπτώματα όπως είναι ο πόνος ή η αιμορραγία πάντα είναι σκόπιμο μια απλή εξέταση από τον οικογενειακό σας ιατρό, ειδικά όταν:

• O πόνος αυξάνει ή δεν βελτιώνεται.
• Το αίμα αυξάνεται στα κόπρανα.
• Παρουσιασθεί οίδημα ή ένα εξόγκωμα γύρω από τον πρωκτό.
• Συνυπάρχει πυρετός.
• Τα συμπτώματα αυξάνουν σε ένταση και συχνότητα.

Μιχάλης Ν. Βοργιάς  M.D., F.A.C.S.
Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής
Mediterraneo Hospital
http://www.vorias.gr/
michael@vorias.gr
Κινητό: 6977407508