Έλαιο καρύδας κατά Αλτσχάιμερ
Ποια πραγματικά είναι η αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ; Τα τελευταία χρόνια μια θεωρία κερδίζει έδαφος για το τι μπορεί να προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ αλλά και άλλες μορφές άνοιας: όταν ο εγκέφαλος αποκτά αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ιδέα προέκυψε από το γεγονός ότι τα άτομα με διαβήτη έχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν Αλτσχάιμερ, έτσι μερικοί ονόμασαν την νόσο, «διαβήτης τύπου 3».
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η εκφυλιστική ασθένεια Αλτσχάιμερ αποτελεί ουσιαστικά έναν τύπο διαβήτη του εγκεφάλου στο πλαίσιο του οποίου εμφανίζεται αντίσταση στην ινσουλίνη (όπως μπορεί να συμβεί και με όλους τους άλλους ιστούς του οργανισμού, εξαιτίας κυρίως του σύγχρονου ανθυγιεινού τρόπου ζωής και διατροφής) που οδηγεί τα κύτταρα στο να μην μπορούν να δεχθούν τη γλυκόζη, το βασικό καύσιμο για τη λειτουργία τους.
Η πρώτη επίσημη αναφορά σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ των αιτίων του διαβήτη και της νόσου Αλτσχάιμερ ήλθε το 2005 από ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπράουν στην Πρόβιντενς του Ρόουντ Αϊλαντ οι οποίοι τροποποίησαν γενετικώς αρουραίους ώστε ο εγκέφαλός τους να μην αποκρίνεται επαρκώς στην ινσουλίνη. Οπως είδαν, ο εγκέφαλος των πειραματοζώων έγινε… αλοιφή. Οι αρουραίοι ήταν αποπροσανατολισμένοι και σε σύγχυση, δεν μπορούσαν να βρουν τον δρόμο σε έναν υδάτινο λαβύρινθο, ενώ μια κοντινή «ματιά» στον εγκέφαλό τους αποκάλυψε τεράστιες βλάβες. Οι περιοχές που εμπλέκονται στη μνήμη παρουσίαζαν τεράστια συσσώρευση πλακών β-αμυλοειδούς ενώ οι νευρώνες τους πέθαιναν. Τι αποκαλύπτει αυτή η εικόνα; Μα νόσο Αλτσχάιμερ, η οποία όμως, όπως φάνηκε από το πείραμα, προέκυψε από πρόκληση… διαβήτη στα ζώα. Σύμφωνα με την επικεφαλής της μελέτης Σουζάν Ντε Λα Μόντε, τα αποτελέσματα αυτά μαρτυρούν ότι κάποιες φορές η νευροεκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου δεν είναι τίποτε άλλο από μια άλλη εκδοχή του διαβήτη, τον αποκαλούμενο «διαβήτη τύπου 3».
Γλυκόζη και κετόνες
Ο εγκέφαλος καίει δύο καύσιμα: γλυκόζη, η οποία είναι το κανονικό καύσιμο του εγκεφάλου, και κετόνες όταν λείπει από το σώμα η γλυκόζη. Αυξημένες κετόνες εμφανίζονται όταν κάποιος κάνει μια διατροφή που περιέχει πολύ λίγους υδατάνθρακες και αυξημένα λίπη, όπως για παράδειγμα η δίαιτα Άτκινς. Η συγκεκριμένη δίαιτα είναι πλούσια σε λιπαρά και αυτό αυξάνει το επίπεδο κετονών στο σώμα. Κάποια έλαια, όπως το έλαιο καρύδας φαίνεται να δίνουν το ερέθισμα στο σώμα να παράγει περισσότερες κετόνες.
Η ιδέα περί «διαβήτη τύπου 3» φαινόταν εξαρχής να έχει βάση: δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι τα άτομα με διαβήτη έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν τη νόσο Αλτσχάιμερ (μάλιστα φάρμακα του διαβήτη χρησιμοποιούνται σε κλινικές δοκιμές για το Αλτσχάιμερ). Δεν μπορεί επίσης να είναι τυχαίο ότι τόσο ο διαβήτης όσο και το Αλτσχάιμερ έχουν μετατραπεί ήδη σε «πανδημίες» της σύγχρονης κοινωνίας.
Μπορεί λοιπόν το Αλτσχάιμερ να είναι μια νόσος που παρουσιάζεται επειδή ο εγκέφαλος δεν καίει το αγαπημένο του καύσιμο, την γλυκόζη. Όταν για κάποιο λόγο ο εγκέφαλος δεν μπορεί να κάψει γλυκόζη πρέπει να υπάρχουν αρκετές κετόνες ως εναλλακτικό καύσιμο και αυτό ίσως να σώζει από το Αλτσχάιμερ.
Οι βρετανοί ερευνητές με επικεφαλής την καθηγήτρια Κίρεν Κλαρκ και σε συνεργασία με συναδέλφους τους από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ έχουν αναπτύξει ένα «ποτό» το οποίο προσφέρει απευθείας κετόνες στον οργανισμό και μάλιστα σε επίπεδα δεκαπλάσια από αυτά που επιτυγχάνονται με τη λήψη του ελαίου καρύδας. Οι ερευνητές δημοσίευσαν μάλιστα στα τέλη του περασμένου έτους στο επιστημονικό περιοδικό «Neurobiology of Aging» αποτελέσματα πειραμάτων σε ποντίκια με Αλτσχάιμερ τα οποία έλαβαν το «ποτό» κετονών. Οπως φάνηκε, τα συμπτώματα της νόσου ανεστράφησαν στα ζώα.
Αιτία, κετογενής δίαιτα και θεραπεία
Το Αλτσχάιμερ συνεχίζει να αποτελεί σε μεγάλο βαθμό ένα άγνωστο πεδίο. H θεωρία περί συσσώρευσης πλακών μιας τοξικής πρωτεΐνης, του β-αμυλοειδούς, στον εγκέφαλο ως αιτία της νόσου ίσως δεν ευσταθεί. Ολοένα και περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν πλέον ότι η εναπόθεση των πλακών της τοξικής πρωτεΐνης είναι το αποτέλεσμα άλλων διεργασιών που συμβαίνουν στον εγκέφαλο και οι οποίες μάλλον έχουν τη “ρίζα” τους στην αντίσταση του εγκεφάλου στην ινσουλίνη.
Σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες, η θεραπεία που χρησιμοποιεί κετόνες είναι τόσο υποσχόμενη που θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική ενάντια όχι μόνο στο Αλτσχαιμερ, αλλά και σε ένα μεγάλο εύρος ασθενειών που σχετίζονται με τη λειτουργία του εγκεφάλου, όπως άλλες μορφές άνοιας, η νόσος του Πάρκινσον, η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση, ο αυτισμός, η επιληψία, ακόμη και η σχιζοφρένεια. Οι κετόνες ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην περίπτωση της επιληψία χρησιμοποιώντας μια δίαιτα τύπου Άτκινς.
Στο παρελθόν η δίαιτα Άτκινς είχε θεωρηθεί ακραία και επικίνδυνη διότι ανέβαζε το επίπεδο κετονών στο σώμα. Για την επιληψία έχουν στην πραγματικότητα χρησιμοποιηθεί ακόμα πιο αυστηρός περιορισμός λήψης υδατανθράκων, δηλαδή μια πραγματικά κετογενής δίαιτα (η δίαιτα Άτκινς προκαλεί απλώς μια ήπια αύξηση των κετονών).
Φαίνεται μάλιστα ότι το έλαιο καρύδας είναι πιο αποτελεσματικό από άλλα λίπη στο να αυξηθούν οι κετόνες. Μερικά χρόνια πριν το έλαιο καρύδας αλλά και άλλα λίπη βρίσκονταν στο “πυρ το εξώτερον” από τους διατροφολόγους, όπως και η διαιτα Ατκινς, με το σκεπτικό ότι ανέβαζαν τη χοληστερίνη στο αίμα. Ωστόσο το έλαιο καρύδας ανεβάζει την καλή χοληστερίνη, κάτι που αποτελεί ένα επιπλέον κέρδος. Δυστυχώς οι νέες έρευνες που έχουν γίνει δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας με την ίδια ένταση όπως τα κακά νέα που κατάκλυζαν τις εφημερίδες την εποχή που υπήρχε εκστρατεία κατά του λίπους. Σήμερα ξέρουμε ότι από το σύνολο του κορεσμένου λίπους το 30% αποτελείται από το στεατικό οξύ που ρίχνει την κακή χοληστερίνη και ανεβάζει την καλή χοληστερίνη. Ακόμη ξέρουμε ότι το χειρότερο λίπος στη διατροφή δεν είναι το κορεσμένο λίπος αλλά τα τρανς λιπαρά, ένα είδος ακόρεστων λιπών που πριν 20 χρόνια θεωρούνταν υγιεινά.
Η θεωρία αυτή, αν και υποσχόμενη, πρέπει σε κάθε περίπτωση να περάσει από το επιστημονικό «κόσκινο». Η θεωρία των κετονών και ο χαρακτηρισμός του Αλτσχάιμερ ως “διαβήτη τύπου 3” συζητείται αρκετά τα τελευταία χρόνια στην επιστημονική κοινότητα και φαίνεται να έχει κάποια βάση, τουλάχιστον για ορισμένες περιπτώσεις ασθενών. Μάλιστα στις ΗΠΑ έχει κυκλοφορήσει το φάρμακο Axona το οποίο αυξάνει την παραγωγή κετονών.
Πάντως, ακόμη και αν η θεωρία ότι οι κετόνες είναι η απάντηση στη νόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η αύξηση των κετονών στον οργανισμό θα οδηγήσει και σε βελτίωση όλων των ασθενών. Πιθανώς θα βοηθήσει κάποιους από αυτούς και πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στις νέες ιδέες, αφού η άνοια και ειδικότερα το Αλτσχάιμερ είναι μία δύσκολη και πολυπρόσωπη ασθένεια.
