Σύμφωνα με μια ανασκόπηση μελετών που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο The Cochrane Library, τα συμπληρώματα διατροφής που περιλαμβάνουν σελήνιο δεν προσφέρουν επιπλέον προστασία στην υγεία από τα καρδιακά νοσήματα, τουλάχιστον στα άτομα που ήδη έχουν επάρκεια σεληνίου στη διατροφή τους.
Το σελήνιο εμπεριέχεται στο κρέας, το ψάρι, το ψωμί και ορισμένους ξηρούς καρπούς κυρίως στα καρύδια (τα καρύδια Βραζιλίας είναι μια πολύ καλή πηγή σεληνίου) τα φιστίκια και ο ηλιόσπορος. Ακόμη, πολλά δημητριακά είναι εμπλουτισμένα με σελήνιο. Επίσης τα φυτικά τρόφιμα περιέχουν σελήνιο, σε αναλογίες που εξαρτώνται από το πόσο σελήνιο εμπεριέχει το χώμα στο οποίο αναπτύσσονται. Να σημειωθεί ότι το ευρωπαϊκό έδαφος είναι σχετικά φτωχό σε σελήνιο σε σχέση με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Αμερική, ο Καναδάς και η Κίνα.
Το σελήνιο είναι διαθέσιμο και σε μορφή συμπληρώματος διατροφής. Φαίνεται όμως ότι ο δυτικός άνθρωπος παίρνει ήδη αρκετό σελήνιο από τη διατροφή του κι έτσι τα συμπληρώματα δεν προσφέρουν κάποιο παραπάνω όφελος.
Σε συνεργασία με τη βιταμίνη Ε, τη βιταμίνη C, τη γλουταθειόνη και τη βιταμίνη Β3, το σελήνιο δρα σαν αντιοξειδωτικό εμποδίζοντας τη δράση των ελεύθερων ριζών στον οργανισμό, γι’ αυτό και σύμφωνα με τους ειδικούς μπορεί να εμποδίσει την εμφάνιση διαφόρων ειδών καρκίνου, ενώ έχει και αντιγηραντικές ιδιότητες.
Το σελήνιο ενσωματώνεται στις λεγόμενες σεληνοπρωτεΐνες, που δρουν ως αντιοξειδωτικά. Για τον λόγο αυτό, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα συμπληρώματα σεληνίου μπορεί να είναι επιβοηθητικά στην πρόληψη διαφόρων χρόνιων παθήσεων, περιλαμβανομένης της καρδιαγγειακής νόσου και του καρκίνου. Αλλά η πλειοψηφία των ανθρώπων των δυτικών χωρών λαμβάνει επαρκείς ποσότητες σεληνίου από τη διατροφή και έτσι απολαμβάνει ήδη καλές αντιοξειδωτικές επιδράσεις από τις σεληνοπρωτεΐνες.
Η ανασκόπηση 12 ερευνών στις οποίες περιλαμβάνονταν συνολικά σχεδόν 20.000 άτομα, δεν διαπίστωσε διαφορές μεταξύ των συμμετεχόντων που είχαν πάρει σελήνιο ή όχι, στα εγκεφαλικά επεισόδια και τα εμφράγματα (καρδιακές προσβολές), στους θανάτους από καρδιά και στους θανάτους από οποιαδήποτε αιτία .
«Πρέπει να αποσαφηνίσουμε λιγάκι την κατάσταση σχετικά με την ευρεία χρήση των συμπληρωμάτων σεληνίου», τονίζει ο Δρ Σαβέριο Στρέιντζερς από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Γουόργουικ στο Κόβεντρι της Μ.Βρετανίας, που συμμετείχε στην ανασκόπηση.
Επαρκείς οι ποσότητες σεληνίου από τη διατροφή
Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες ένας μέσος άνθρωπος προσλαμβάνει 55 μικρογραμμάρια σεληνίου την ημέρα. Παλαιότερες διατροφικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων προσλαμβάνει επαρκείς ποσότητες σεληνίου από την διατροφή τους.
Τα φιστίκια Βραζιλίας, τα οποία είναι επίσης πλούσια σε μαγνήσιο, παρέχουν υψηλές ποσότητες σεληνίου που μπορούν να φτάσουν ακόμα και τα 100 μικρογραμμάρια του ιχνοστοιχείου σε ένα μόνο φιστίκι, ξεπερνώντας τη συνιστώμενη ημερήσια δόση (η ποσότητα του σεληνίου που βρίσκεται σε ένα φιστίκι Βραζιλίας εξαρτάται από την ποσότητα σεληνίου που περιέχεται στο χώμα).
Παρά τα πολλαπλά οφέλη του, όμως, το σελήνιο μπορεί να έχει και τοξική δράση, μόνο αν καταναλωθεί σε υπερβολικές ποσότητες (άνω των 400 μικρογραμμαρίων την ημέρα), προκαλώντας αίσθημα κούρασης, τριχόπτωση, εξανθήματα, γαστρεντερικές διαταραχές και άσπρες κηλίδες στα νύχια.
Στην παρούσα ανασκόπηση, η πλειοψηφία των στοιχείων αφορά άνδρες από τις ΗΠΑ, ενώ συμπεριλήφθηκαν και έρευνες από την Ευρώπη, την Αυστραλία και την Κίνα. Οι συμμετέχοντες με τυχαία επιλογή είχαν πάρει καθημερινά συμπλήρωμα σεληνίου (από 100 έως και 800 μικρογραμμάρια) ανάλογα την έρευνα ή εικονικό σκεύασμα ή τίποτα.
Οι μελέτες είχαν αρχικά σχεδιαστεί να μελετήσουν κατά πόσο το σελήνιο επηρεάζει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου και άλλων παθήσεων, αλλά συμπεριέλαβαν στοιχεία και για το αν οι συμμετέχοντες τελικά εκδήλωσαν καρδιακή νόσο. Η διάρκεια των ερευνών κυμαινόταν από λίγους μήνες έως πέντε με οκτώ χρόνια.
Για κάθε δείκτη μέτρησης της υγείας της καρδιάς, καθώς επίσης και για τη χοληστερόλη (χοληστερίνη) και την αρτηριακή πίεση του αίματος, δεν καταγράφηκε κάποια επίδραση των συμπληρωμάτων σεληνίου. Ωστόσο, οι μελέτες διαπίστωσαν έναν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο τριχόπτωσης και δερματικών αντιδράσεων μεταξύ των ατόμων που είχαν πάρει συμπλήρωμα σεληνίου.
Ο Δρ Χοσέ Ορντοβας του Πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστόνης εξηγεί ότι το σελήνιο ίσως σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 και υπέρταση όταν λαμβάνεται σε μεγάλη δοσολογία. Όπως και με άλλες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, ενδεχομένως να είναι προτιμότερο το σελήνιο να λαμβάνεται σε μέτριες δόσεις, κυρίως από τη διατροφή.
