Μελέτη από τη Βρετανία και τον Καναδά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αποσυρθεί η φαρμακευτική ουσία δικλοφενάκη (diclofenac), ένα από τα ευρύτερα χορηγούμενο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο σε 15 χώρες (υπάρχει στις λίστες φαρμάκων 74 κρατών), καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα (καρδιακή προσβολή) και εγκεφαλικό.
Παρενέργειες
Η δικλοφενάκη είναι η δραστική ουσία που υπάρχει στο αναλγητικό Voltaren αλλά και σε άλλα φάρμακα. Είναι εγκεκριμένη στην Ελλάδα για φλεγμονώδεις και εκφυλιστικές παθήσεις των αρθρώσεων (αρθρίτιδα), επώδυνα μυοσκελετικά σύνδρομα, πρωτοπαθή δυσμηνόρροια και κρίσεις ημικρανίας.
Η ενέσιμη μορφή της χρησιμοποιείται στον κολικό των ουρητήρων και στον μετεγχειρητικό πόνο. Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές ιδιότητες και είναι ένα από τα πρώτα φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση των ρευματικών νοσημάτων. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, η οξεία ουρική αρθρίτιδα, αλλά και η οξεία οσφυαλγία, οι τενοντίτιδες και η περιαρθρίτιδα είναι μερικά από τα νοσήματα για τα οποία χορηγείται.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «PLoS Medicine», διαπιστώθηκε ότι η δικλοφενάκη αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό όσο και μια άλλη φαρμακευτική ουσία, η ροφεκοξίμπη, η οποία κυκλοφορούσε με την εμπορική ονομασία Vioxx αλλά αποσύρθηκε το 2004 εξαιτίας του υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους, είναι γνωστό εδώ και πάνω από μια δεκαετία ότι ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως η δικλοφενάκη, σχετίζονται με περισσότερες καρδιαγγειακές επιπλοκές και παρενέργειες απ’ ό,τι τα υπόλοιπα. Ωστόσο, στην ανάλυσή τους – η οποία βασίζεται στις εθνικές λίστες φαρμάκων σε 100 χώρες – διαπίστωσαν ότι η δικλοφενάκη βρίσκεται στις λίστες 74 κρατών ενώ ένα ασφαλέστερο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες, η ναπροξένη, σε 27.
Επιπλέον, εξετάζοντας αναλυτικά τις συνταγογραφήσεις ή/και πωλήσεις των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών σε 15 από τις 100 χώρες διαπίστωσαν ότι οι πωλήσεις της δικλοφενάκης (ή οι συνταγογραφήσεις, στην περίπτωση της Αγγλίας και του Καναδά) ήταν τριπλάσιες απ’ ό,τι αυτές της ναπροξένης.
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα επιστημονικά στοιχεία για τους κινδύνους που σχετίζονται με την δικλοφενάκη δεν ενσωματώνονται στην κλινική πρακτική, επισημαίνουν οι Πατρίσια ΜακΓκέτιγκαν, από τη Σχολή Ιατρικής & Οδοντιατρικής Burts and the London και το Ερευνητικό Ίδρυμα William Harvey, και Ντέιβιντ Χένρυ, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και πρόεδρος του καναδικού ερευνητικού ιδρύματος υπηρεσιών υγείας ICES.
«Η δικλοφενάκη δεν διαθέτει κάποιο πλεονέκτημα όσον αφορά την γαστρεντερική ασφάλεια, ενώ έχει σαφές καρδιαγγειακό μειονέκτημα», δήλωσε η δρ ΜακΓκέτιγκαν. «Δεδομένης της διαθεσιμότητας ασφαλέστερων εναλλακτικών λύσεων, η δικλοφενάκη πρέπει να αφαιρεθεί από τις εθνικές λίστες ουσιωδών φαρμάκων», είπε από την πλευρά του ο δρ Χένρυ. Και η δρ ΜακΓκέτιγκαν συνηγόρησε: «Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για να ανακληθεί η άδεια κυκλοφορίας της παγκοσμίως».
Η ίδια ερευνητική ομάδα είχε δημοσιεύσει προ διετίας, πάλι στο «PLoS Medicine», συνδυασμένη ανάλυση 51 προγενέστερων κλινικών μελετών, στις οποίες είχαν αναλυθεί στοιχεία από 184.946 καρδιαγγειακά επεισόδια σε περισσότερους από 2,7 εκατομμύρια ανθρώπους που είχαν πάρει κάθε είδους μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο.
Όπως τότε έγραφαν, ο υψηλότερος καρδιαγγειακός κίνδυνος παρατηρήθηκε με την ροφεκοξίμπη (αύξανε τον κίνδυνο κατά 45%) και την δικλοφενάκη (αύξανε τον κίνδυνο κατά 40%), με την αύξηση του κινδύνου να είναι δοσοεξαρτώμενη (όσο υψηλότερη δοσολογία, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος).
Ο χαμηλότερος καρδιαγγειακός κίνδυνος παρατηρήθηκε με την ναπροξένη (αύξανε τον κίνδυνο κατά 9%), ενώ μικρή ήταν η αύξηση του κινδύνου και με τις χαμηλές δόσεις ιβουπροφαίνης (με τις υψηλές, υπήρχε αύξηση του κινδύνου κατά 18%).
Σχόλια και αντιδράσεις
Σε ένα σχόλιό τους που συνοδεύει τη νέα μελέτη, οι δρες Κ. Σρινάθ Ρέντι, από το Ίδρυμα Δημοσίας Υγείας της Ινδίας, και Αμπού Ρόι, από το Ινστιτούτο Ιατρικών Επιστημών της Ινδίας, λένε ότι τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν πως απαιτείται η άμεση λήψη μέτρων για να αφαιρεθεί η δικλοφαινάκη από τις εθνικές λίστες φαρμάκων.
Ζητούν επίσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να παράσχει πληροφορίες για την ασφάλεια των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Ωστόσο, επισημαίνουν ότι το σημαντικότερο είναι να εξασφαλισθεί πως όσοι είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των ασθενών, θα λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις με έναν σωστό τρόπο.
«Εάν δεν ανταποκριθούμε σε αυτή την πρόκληση, κανένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες δεν θα μπορέσει να καταπραΰνει τον πόνο αυτής της ανεπάρκειας», γράφουν.
Από την πλευρά της, εκπρόσωπος του βρετανικού οργανισμού ρύθμισης φαρμάκων (MHRA) δήλωσε στον βρετανικό Τύπο ότι επανεξετάζεται ήδη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η ασφάλεια της δικλοφενάκης.
Και πρόσθεσε: «Η δικλοφενάκη είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αρθρίτιδας και άλλων επώδυνων καταστάσεων. Για τους περισσότερους ασθενείς, οι δυνητικές ανεπιθύμητες ενέργειες υπερκαλύπτονται από τα οφέλη που αποκομίζουν στον έλεγχο του πόνου. Εάν κάποιος νιώθει ανησυχία για το μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες που παίρνει, πρέπει να συμβουλευθεί τον γιατρό του».
