Σύμφωνα με μια νέα μελέτη που έγινε από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Brain», η δυστονία (dystonia) μπορεί να έχει τις ρίζες της στον εγκέφαλο. Η δυστονία είναι μία μυστηριώδης ασθένεια κατά την οποία οι πάσχοντες βιώνουν επώδυνες μυϊκές κράμπες ή παράλυση δίχως προφανή σωματικό λόγο.
Όταν η ασθένεια επηρεάζει ολόκληρο το σώμα ονομάζεται γενικευμένη δυστονία. H τμηματική δυστονία επηρεάζει μέρος του σώματος (συνήθως ένα πόδι ή χέρι). Όταν αφορά το ήμισυ του σώματος ονομάζεται ημιδυστονία. Η αυχενική δυσκαμψία ή αυχενική δυστονία (ραιβόκρανο) επηρεάζει το λαιμό και στρίβει το κεφάλι προς τη μία πλευρά. Σε σπάνιες περιπτώσεις το κεφάλι γυρίζει προς τα πίσω ή μπροστά. Συχνά είναι επίπονο και μπορεί να οδηγήσει σε αρθρίτιδα του λαιμού.
Η ασθένεια θεωρείται ψυχογενής. Οι ψυχογενείς ασθένειες έχουν σοβαρά συμπτώματα, τα οποία μοιάζουν μεν πολύ με εκείνα νευρολογικών νοσημάτων που οφείλονται σε γονιδιακές μεταλλαγές ή σε βλάβη νεύρων ή μυών, αλλά ο πάσχων δεν έχει καμία τέτοιου είδους μεταλλαγή ή βλάβη. Το επακόλουθο είναι να καθίσταται η διάγνωση και η θεραπεία τους εξαιρετικά δύσκολη. Όπως όμως γράφουν οι επιστήμονες στην επιθεώρηση «Brain», ανακάλυψαν πως το κλειδί μπορεί να βρίσκεται στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου όσων πάσχουν από δυστονία.
Όπως έδειξε η μελέτη, ο εγκέφαλος των πασχόντων από δυστονία λειτουργεί στην πραγματικότητα διαφορετικά απ’ ό,τι ο εγκέφαλος των υγιών ανθρώπων.
Η σχετική μελέτη έγινε σε υγιείς εθελοντές και σε πάσχοντες από δύο μορφές δυστονίας. Η μία μορφή δυστονίας που εξετάσθηκε είναι αυτή που οφείλεται σε γενετική μεταλλαγή και η άλλη η ψυχογενής δυστονία, αγνώστου αιτιολογίας. Οι υγιείς εθελοντές συμμετείχαν στη μελέτη για να συγκριθούν τα ευρήματα στους ασθενείς.
Όλοι οι εθελοντές υποβλήθηκαν σε τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων – το γνωστό PET scan, κατά το οποίο χρησιμοποιείται μία ραδιενεργός ουσία για να καταγραφεί η εγκεφαλική δραστηριότητα, βάσει των αλλαγών στη ροή του αίματος.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, οι ασθενείς παρουσίαζαν ακούσιες συσπάσεις των μυών στα πόδια τους λόγω της δυστονίας, ενώ οι υγιείς εθελοντές «έσφιγγαν» εκούσια τους μυς των ποδιών τους.
Για ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια, οι ερευνητές κατέγραφαν και την ηλεκτρική δραστηριότητα στους μυς των ποδιών των εθελοντών, ούτως ώστε να ξέρουν ανά πάσα στιγμή κάθε μυϊκή σύσπαση.
Οι πάσχοντες από ψυχογενή δυστονία είχαν σημαντικά διαφορετική εγκεφαλική δραστηριότητα σε σύγκριση με τους πάσχοντες από γονιδιακής αιτιολογίας δυστονία ή τους υγιείς εθελοντές.
Στην πραγματικότητα, οι εθελοντές με την ψυχογενή μορφή της δυστονίας έδειχναν δραστηριότητα στην παρεγκεφαλίδα και στα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου (περιοχές πολύ σημαντικές για τον έλεγχο των κινήσεων) και είχαν μειωμένη δραστηριότητα στον κινητικό φλοιό (είναι η περιοχή όπου δημιουργούνται οι μυϊκές εντολές).
Οι πάσχοντες από την γονιδιακής αιτιολογίας δυστονία είχαν εντελώς αντίθετη εγκεφαλική δραστηριότητα στις προαναφερθείσες περιοχές, ενώ και οι δύο ομάδες των ασθενών είχαν διαφορετική εγκεφαλική δραστηριότητα σε σύγκριση με τους υγιείς εθελοντές.
Ωστόσο, και οι δύο ομάδες των ασθενών είχαν παρόμοια δραστηριότητα σε μία άλλη περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται προμετωπιαίος φλοιός και είναι υπεύθυνη για την προσοχή που δίνουμε στις κινήσεις του σώματος.
Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι η μη φυσιολογική λειτουργία στον προμετωπιαίο φλοιό αποτελεί ένδειξη ψυχογενούς ασθένειας, αλλά τα νέα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την άποψη.
«Πολλές από τις παραδοσιακές εξετάσεις εγκεφάλου έχουν φυσιολογικά αποτελέσματα στους πάσχοντες από ψυχογενή νοσήματα και γι’ αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεθεί τι τους συμβαίνει», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Τζέιμς Ρόου, ερευνητής στο Τμήμα Νευροεπιστήμης του Κέιμπριτζ.
«Όμως το να καταλάβουμε τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που κρύβονται πίσω από αυτά τα νοσήματα είναι πολύ σημαντικό για την έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία», πρόσθεσε.
Τα ψυχογενή νοσήματα είναι συχνά. Περίπου ο ένας στους πέντε ασθενείς που απευθύνονται σε νευρολόγους πάσχουν από ψυχογενές νόσημα, κατά τον δρα Ρόου.
