Σύμφωνα με πρόσφατη μετα-ανάλυση 43 κλινικών μελετών με πάνω από 3.000 συμμετέχοντες, η κατανάλωση 1-2 μερίδες από τροφές που περιέχουν σόγια (soy) καθημερινά μειώνει σημαντικά τη χοληστερόλη (χοληστερίνη). Η μελέτη επιβεβαιώνει τους διατροφικούς ισχυρισμούς που έχουν εγκριθεί σε Μεγάλη Βρετανία και ΗΠΑ για τη μείωση χοληστερίνης αλλά και τον ευεργετικό ρόλο στην καρδιά που ασκούν οι πρωτεΐνες που περιέχονται στη σόγια.
Ρίχνει τη κακή χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια
Η ανάλυση, από την ομάδα του καθηγητή Anderson από το Πανεπιστήμιο του Kentucky των ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι η κατανάλωση τουλάχιστον 15 γραμμαρίων την ημέρα πρωτεϊνών σόγιας (που περιέχονται σε 1-2 μερίδες τροφών που προέρχονται από σόγια ) για μία περίοδο 8 εβδομάδων, μειώνει τη χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλη (LDL) («κακή» χοληστερίνη) κατά 4.2% ως 5.2%. Τέτοιες μειώσεις στην χοληστερίνη LDL υπολογίστηκε ότι βοηθούν να μειωθεί ο κίνδυνος ενός ατόμου να εμφανίσει στεφανιαία καρδιακή πάθηση κατά 10%.
Μερικές μελέτες της μετα-ανάλυσης έδειξαν επίσης, πέραν της μείωσης στην κακή χοληστερόλη, επιπρόσθετες ευεργετικές ιδιότητες όπως βελτιώσεις στα επίπεδα της καλής χοληστερόλης «HDL» και μειώσεις στα τριγλυκερίδια– ένας άλλος τύπος λίπους που συνδέεται με τις καρδιακές παθήσεις σε υπερβολικά επίπεδα.
Παρά την τεράστια διαφορά στην ποσότητα πρωτεΐνης σόγιας που χρησιμοποιήθηκε μεταξύ των 43 μελετών (15-50 γραμμάρια) η μείωση στην χοληστερίνη ήταν παρόμοια ανεξάρτητα από την ποσότητα πρωτεΐνης σόγιας που καταναλώθηκε. Επιπλέον, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όλες οι πηγές πρωτεΐνης σόγιας ήταν αποτελεσματικές στη μείωση της χοληστερίνης – (π.χ. ολόκληροι καρποί σόγιας και γάλα σόγιας).
Τα συμπεράσματα της μελέτης του καθηγητή Anderson προσομοιάζουν με εκείνα της μετα-ανάλυσης του 2010 από την ομάδα του διακεκριμένου ερευνητή Dr. Jenkins από το Τορόντο του Καναδά. Η μελέτη αυτή έδειξε μια μείωση της κακής χοληστερίνης κατά 4.2% από τη δράση της πρωτεΐνης σόγιας, αλλά και επιπρόσθετη μείωση της κακής χοληστερίνης κατά 3.6-6% μιας και τα τρόφιμα σόγιας που δεν περιέχουν κορεσμένα λιπαρά αντικαθιστούν άλλα τρόφιμα στο διαιτόλογιο με υψηλή περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα λιπαρά.
Οι ανωτέρω μελέτες επιβεβαιώνουν την ορθότητα της απόφασης του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επιτρέπει την αναγραφή του διατροφικού ισχυρισμού (claim) σε προϊόντα που περιέχουν σόγια, ότι η κατανάλωση 25 γραμμαρίων πρωτεϊνών σόγιας ανά ημέρα μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων.
Μειώνει την ινσουλίνη
Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε αρκετά ερευνητικά ιδρύματα περιλαμβανομένου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών «ρίχνουν φως» στον τρόπο που η σογια δρα στον ανθρώπινο οργανισμό και τροποποιεί τον μεταβολισμό των λιπών.
Από αυτές τις μελέτες προκύπτει ότι η κατανάλωση πρωτεϊνών σόγιας μειώνει κατά 40-50% την ινσουλίνη σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τιμές σε επίμυες που καταναλώνουν ζωικές πρωτεΐνες (καζεΐνη).
Η μείωση της ινσουλίνης που συνδέεται με την κατανάλωση πρωτεϊνών σόγιας έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της έκφρασης του μεταγραφικού παράγοντα SREBP-1 στο συκώτι ο οποίος παίζει καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση των λιπαρών οξέων και των τριγλυκεριδίων.
Οι πρωτεΐνες της σόγιας αυξάνουν επίσης την ενεργότητα του μεταγραφικού παράγοντα PPARα στο συκώτι, ο οποίος ευνοεί την οξείδωση των λιπαρών οξέων αποτρέποντας τη συσσώρευση των λιπαρών οξέων και των τριγλυκεριδίων στο ήπαρ και συνεπώς, την εμφάνιση του φαινομένου της λιποτοξικότητας (liver lipotoxicity).
Στο επίπεδο του λιπώδους ιστού, η κατανάλωση πρωτεϊνών σόγιας μειώνει την έκφραση του αναστολέα του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (PAI-1) μιας πρωτεΐνης που συνδέεται με την εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου-παχυσαρκίας.
Συμπερασματικά, η κατανάλωση πρωτεϊνών σόγιας επιδρά θετικά στο μεταβολισμό των λιπών.
Ανακουφίζει στην εμμηνόπαυση
Τα οφέλη της σόγιας δεν τελειώνουν εδώ. Για τις μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες, οποιαδήποτε οιστρογόνος επίδραση (όπως αυτή της σόγιας), ακόμα και αδύνατη, μπορεί να είναι χρήσιμη για τη μείωση και των βραχυπρόθεσμων και των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της εμμηνόπαυσης.
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση 40 γραμμαρίων πρόσθετης πρωτεΐνης σόγιας ημερησίως βελτιώνει την οστική περιεκτικότητα σε ανόργανα στοιχεία σε μερικούς σπονδύλους, ενώ επίσης μειώνει τη δριμύτητα των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων όπως οι εξάψεις.
Από τις μελέτες προκύπτει ότι η σόγια φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική όταν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι πιο ήπια.
Ασπίδα κατά της οστεοπόρωσης
Είναι γνωστό πώς η οστεοπόρωση σχετίζεται με την αυξημένη απομάκρυνση ασβεστίου από τα οστά καθώς και με την αυξημένη απέκκριση ασβεστίου από τα ούρα.
Επίσης είναι γνωστό πως μετά την εμμηνόπαυση παρατηρούνται αυξημένα περιστατικά οστεοπόρωσης επειδή παύουν να εκκρίνονται τα οιστρογόνα που συγκρατούν το ασβέστιο στα οστά.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως η σογια έχει δράση προστατευτική όσον αφορά το φαινόμενο της οστεοπόρωσης. Συγκεκριμένα έχει αποδειχθεί πως η απέκκριση ασβεστίου όταν καταναλώνουμε κρέας ή ψάρι είναι 150 mg την ημέρα, ενώ όταν καταναλώνεται ίση ποσότητα πρωτεΐνης που προέρχεται όμως αποκλειστικά από την σόγια η απέκκριση είναι μόνο 103 mg την ημέρα.
Το γεγονός αυτό φανερώνει πως αντίθετα με την πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης, η σόγια αν και ισότιμη όσον αφορά την βιολογική της αξία δεν έχει αρνητικές επιδράσεις στην απομάκρυνση του ασβεστίου, διατηρώντας έτσι περισσότερο σταθερά τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα.
Για να καλύψει ο οργανισμός την απότομη μείωση του ασβεστίου στο αίμα που συμβαίνει με την κατανάλωση πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης, χρησιμοποιεί το ασβέστιο από τις αποθήκες του που είναι τα οστά. Σταδιακά το φαινόμενο αυτό οδηγεί σε οστεοπόρωση.
Η πρόσληψη της σόγιας λοιπόν με την μείωση της έκτασης αυτού του μηχανισμού συμβάλλει στην μειωμένη απομάκρυνση ασβεστίου από τα οστά.
Η γενιστείνη, ένα ισοφλαβονοειδές με δράση όμοια με αυτή των οιστρογόνων που έχει ήδη αναφερθεί και πιο πάνω, μειώνει τον βαθμό απομάκρυνσης του ασβεστίου από τα οστά.
Γνωρίζουμε πως η οστεοπόρωση είναι ιδιαίτερα έντονη μετά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες & αυτό γιατί διακόπτεται η παραγωγή των οιστρογόνων. Η σόγια λοιπόν μειώνοντας την δράση του ενζύμου κινάση της τυροσίνης που βρίσκεται στους οστεοκλάστες συμβάλλει με αυτό τον τρόπο στην απομάκρυνση του ασβεστίου αντικαθιστώντας κατά κάποιο τρόπο την δράση των οιστρογόνων.
Ένα καλό προβιοτικό
Tο μίζο (παράγωγο της σόγιας), όπως και το γιαούρτι, θεωρείται ένα καλό προβιοτικό. Όπως είναι αναμενόμενο, τα περισσότερα οφέλη από τα προβιοτικά σχετίζονται με την πρόληψη και την αντιμετώπιση διαταραχών του γαστρεντερικού συστήματος.
Τα προβιοτικά έχουν τα εξής αποτελέσματα:
• Βελτιώνουν την δυσανεξία στη λακτόζη των γαλακτοκομικών, καθώς φαίνεται ότι βοηθούν στη διάσπαση της λακτόζης και μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων (π.χ. του μετεωρισμού).
• Φαίνεται ότι μπορούν να προστατέψουν από την καρκινογένεση και κυρίως από την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου.
• Μειώνουν τη φλεγμονή, συνεπώς είναι ωφέλιμα σε περιπτώσεις φλεγμονωδών νόσων του εντέρου (όπως είναι η νόσος του Crohn).
• Ενδείκνυνται σε περίπτωση χρήσης αντιβιοτικών. Κατά την περίοδο αυτή η πρόσληψη ωφέλιμων μικροοργανισμών μπορεί να αποτρέψει τον αποικισμό από παθογόνα μικρόβια ανθεκτικά στο εκάστοτε αντιβιοτικό, ενώ επιπλέον βοηθούν επιπλέον στην επανεγκατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας μετά τη λήψη των αντιβιοτικών.
• Βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, γνωστού και ως «σπαστική κολίτιδα» (ενώ το αγελαδινό γάλα επιδεινώνει την σπαστική κολίτιδα).
Τα προβιοτικά αποτελούν από τα βασικότερα συστατικά της διατροφής μας για τη διατήρηση της καλής υγείας του εντέρου και μπορούν να αποτελέσουν έναν πολύτιμο σύμμαχο υγείας, όχι μόνο για άτομα που εμφανίζουν γαστρεντερικές διαταραχές αλλά και για υγιείς ανθρώπους που επιθυμούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την άμυνα της περιοχής, με σκοπό την πιο αποτελεσματική πρόληψη μελλοντικών προβλημάτων.
Διατροφικά στοιχεία για τη σόγια
- Η σόγια περιέχει σε υψηλή περιεκτικότητα πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας (5 φορές περισσότερες από το γάλα).
- Περαιτέρω το 86% των λιπών είναι ακόρεστα (ελαϊκό οξύ ή πολυακόρεστα λιπαρά).
- Η σόγια είναι εξαιρετική πηγή ω-6 λιπαρών οξέων.
- Η σόγια έχει τη μοναδικότητα ως τρόφιμο φυτικής προέλευσης να είναι μια εξαιρετική πηγή ασβεστίου, σιδήρου και άλλων πολύτιμων ανόργανων στοιχείων και βιταμινών.
- Ένα άλλο μεγάλο διατροφικό πλεονέκτημα της σόγιας είναι ότι σε αντίθεση με άλλα τρόφιμα φυτικής προέλευσης έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες.
