Υπάρχουν κάποιες ηµέρες του µήνα που αρκετές γυναίκες έχουν υπνηλία, μελαγχολία, αίσθημα κόπωσης, έντονο εκνευρισμό ή δυσφορία και ξεσπούν σε κλάµατα χωρίς ιδιαίτερη αιτία. Η διατροφή και η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Αν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο, κοιτάξτε το ηµερολόγιο και δείτε αν πλησιάζει η περίοδος σας. Αν ναι, πιθανότητα αυτά τα συμπτώματα να οφείλονται στο λεγόμενο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (premenstrual syndrome ή PMS).
Το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο είναι ένα σύνολο από οργανικά και ψυχολογικά συμπτώματα που βιώνουν πολλές γυναίκες λίγες ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση ή και στη διάρκειά της.
Για μερικές γυναίκες το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο είναι μια ελάχιστη μηνιαία ενόχληση, ενώ για άλλες τα σοβαρά συμπτώματα διαταράσσουν την ζωή τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι 8 στις 10 γυναίκες υποφέρουν από το σύνδρομο. Για ένα ποσοστό µάλιστα περίπου 5-15% των γυναικών, οι εκδηλώσεις του συνδρόµου είναι τόσο έντονες, που επηρεάζουν αρνητικά την οικογενειακή και επαγγελματική τους ζωή.
Η καθημερινή άσκηση, η καταπολέμηση του άγχους και η διακοπή του καπνίσματος μπορούν να περιορίσουν τα συμπτώματα, καθώς επίσης και μια διατροφή πλούσια βιταμίνες, μαγνήσιο, ασβέστιο και σίδηρο.
Τα συμπτώματα
Το σύνδρομο μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας, με κορύφωση της συχνότητάς του μεταξύ της δεύτερης και της τρίτης δεκαετίας της ζωής. Αν εκδηλωθεί μία φορά, τότε το πιθανότερο είναι ότι τα συμπτώματα θα συνεχίσουν να παρατηρούνται, με διαφορετική ένταση από περίοδο σε περίοδο, μέχρι την εμμηνόπαυση.
Πότε αρχίζει το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο; Τα συµπτώµατα ξεκινούν συνήθως µερικές µέρες µετά την ωορρηξία και σταµατούν µε την έναρξη της περιόδου.
Το προεµµηνορρυσιακο συνδροµο έχει συσχετιστεί με πολλά συμπτώματα (περίπου 150) αλλά πολύ σπάνια παρατηρούνται όλα στην ίδια γυναίκα. Συµπτώµατα, εκτός από εκείνα που ήδη αναφέρθηκαν, είναι αδυναµία, πονοκέφαλος, πόνος και το πρήξιµο στην κοιλιά και στους µαστούς, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, αλλαγές στην όρεξη (ανορεξία ή βουλιµία), τάση για κατανάλωση υδατανθράκων, σοκαλάτας και γλυκών καθώς και η τάση για εµετό. Επίσης μπορεί να εμφανιστεί αϋπνία, εφίδρωση, µείωση της συγκέντρωσης, καχυποψία, θυμός, η θλίψη ή κατάθλιψη και ηµικρανία. Οι ημικρανίες, κάνουν πολλές γυναίκες πραγµατικά να υποφέρουν τις µέρες πριν από την περίοδο.
Μια πιο βαριά µορφή είναι το προεµµηνορρυσιακό δυσφορικό σύνδροµο που χαρακτηρίζεται από κρίσεις άγχους, φόβου ή πανικού, ελάττωση της συγκέντρωσης και, σε βαρύτερες περιπτώσεις, τάσεις αυτοκτονίας. Ευτυχώς, η βαρύτητα αυτή εµφανίζεται µόνο στο 3% των γυναικών µε προεµµηνορρυσιακό σύνδροµο και αντιµετωπίζεται µε αντικαταθλιπτικά.
Τα συμπτώματα του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου συνήθως παραμένουν σταθερά σε όλη την αναπαραγωγική φάση της ζωής μιας γυναίκας. Επιπλέον, φαίνεται πως οι γυναίκες με προεμμηνορυσιακή δυσφορική διαταραχή είναι πιθανότερο να εμφανίσουν κατάθλιψη στην λοχεία ή την εμμηνόπαυση.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν καταστάσεις που μιμούνται το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο και έχει σημασία να γίνει η διάγνωσή τους, γιατί απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση. Αυτές είναι η κατάθλιψη, η αγχώδης νεύρωση, η περιεμμηνόπαυση, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η σπαστική κολίτιδα και οι θυρεοειδοπάθειες.
Το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο δεν θα πρέπει να συγχέεται με τη δυσμηνόρροια, η οποία αναφέρεται σε έντονο πόνο κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας και όχι πριν από αυτήν, και χαρακτηρίζεται από έντονες συσπάσεις της μήτρας.
Αιτίες
Ο όρος προεµµηνορρυσιακό σύνδροµο χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1953, αν και τα συμπτώματα έχουν περιγραφεί από το 1931. Οι αιτίες του συνδρόµου δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί. Συνδέονται ωστόσο με ορμονικές μεταβολές στα οιστρογόνα, την προγεστερόνη, την προλακτίνη κ.λπ. Είναι γνωστό ότι το σύνδρομο σχετίζεται με την υπερευαισθησία στην ορμόνη προγεστερόνη, η οποία εκκρίνεται από το σώμα μετά την ωορρηξία.
Σε επίπεδο διαταραχών των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο φαίνεται να σχετίζεται με διαταραχές στη νοραδρεναλίνη, τη μελατονίνη (ορμόνη που ρυθμίζει τον ύπνο και γενικά την ημερήσια διακύμανση των βιορυθμών μας) και κυρίως στην σεροτονίνη, τον νευροδιαβιβαστή που μεσολαβεί την καλή διάθεση και την ηρεμία.
Tα οιστρογόνα αυξάνονται στην ωορρηξία (στο µέσο του κύκλου περίπου), στη συνέχεια αρχίζουν να πέφτουν και όσο πλησιάζει η προεµµηνορρυσιακή φάση, πέφτοντας μαζί και η διάθεση (εξ’ ου και η λέξη αδιαθεσία). Μόλις αρχίσει η περίοδος, τα συµπτώµατα υποχωρούν και μερικές φορές, ως διά µαγείας, εξαφανίζονται.
Διατροφική αντιμετώπιση
Η τακτική άσκηση μέτριας έντασης τρεις με τέσσερις φορές την εβδομάδα βελτιώνει τη διάθεση αλλά και τη φυσική σας κατάσταση. Οι γυναίκες που αθλούνται συστηματικά εμφανίζουν λιγότερα ή ηπιότερης έντασης συμπτώματα. Βοηθάει επίσης η χαλάρωση (γιόγκα, μασάζ κ.λπ.) και ο ποιοτικός οκτάωρος ύπνος.
Σε πολλές περιπτώσεις η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής έχει οδηγήσει σε αξιοσημείωτη ύφεση των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα υποχωρούν και µια διατροφή που δεν περιέχει πολύ αλάτι (επεξεργασμένα τρόφιμα) και είναι πλούσια σε µαγνήσιο, ασβέστιο, βιταμίνες Α, D, Ε, και Β6. Η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης, καφέ και αλκοόλ επιτείνει τα συµπτώµατα. Αντίθετα, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, καθώς και η λήψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και προϊόντων ολικής άλεσης μειώνει τα συµπτώµατα.
Πολλές γυναίκες με ήπιο έως μέτριας βαρύτητας προεμμηνορυσιακό σύνδρομο έχουν δει σημαντικά οφέλη με την βοήθεια μαγνησίου (200-360 mg τέσσερις φορές την ημέρα), βιταμίνης Ε (400 mg δύο φορές την ημέρα) ή ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστιο σε δόσεις 600 mg δύο φορές την ημέρα, προκαλεί μείωση των συμπτωμάτων με εξαίρεση την αϋπνία και την εύκολη κόπωση, όπου δεν έχει κάποια σημαντική επίδραση. Η βιταμίνη D επίσης είναι σημαντική διότι αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου από τη διατροφή. (Προσοχή όμως το πολύ ασβέστιο που λαμβάνεται από τα συμπληρώματα ενοχοποιείται για αυξημένες καρδιακές προσβολές).
Μια πρόσφατη μελέτη σε γυναίκες που καταναλώνουν φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο έδειξε ότι έχουν λιγότερες πιθανότητες να ταλαιπωρούνται κάθε μήνα από το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο σίδηρος σχετίζεται με το σύνδρομο, καθώς εμπλέκεται στην διαδικασία της παραγωγής της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, η οποία ρυθμίζει τη διάθεση. Υπάρχουν και ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες ο ψευδάργυρος (που εντοπίζεται σε φυτικές τροφές όπως ξηροί καρποί, δημητριακά και όσπρια) συνδέεται με χαμηλότερες πιθανότητες εμφάνισης του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου.
Καλά αποτελέσματα έχει δώσει και ένα εκχύλισμα λυγαριάς που φέρει την επιστημονική ονομασία vitex agnus castus. Τα αποτελέσματα που έφερε η λυγαριά ήταν τόσο ενθαρρυντικά που τα τελευταία χρόνια χορηγείται και σε σοβαρές περιπτώσεις με προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Οι μεταναλύσεις που έχουν γίνει ως τώρα δεν συνηγορούν υπέρ του ginko biloba, του ελαίου πριμούλας (evening primerose oil) ή κάποιων σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται στην ομοιοπαθητική.
Τέλος, το κόκκινο κρασί που περιέχει αντιοξειδωτικά και την ουσία ρεσβερατρόλη ενδέχεται να ηρεμεί τα νεύρα και να ανακουφίσει από τον εκνευρισμό, αλλά μόνο ένα ποτήρι την ημέρα.
Προσοχή: Οι γυναίκες που καπνίζουν έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εκδηλώσουν προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο και συγκεκριμένα συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος, η ακμή, το πρήξιμο και η μαστική ευαισθησία. Οι καπνίστριες, σύμφωνα με έρευνες, έχουν συντομότερες και πιο άτακτες περιόδους από τις μη καπνίστριες. Επίσης, το κάπνισμα μπορεί να μειώνει τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό.
Η τήρηση ηµερολογίου βοηθάει για να ξέρει η γυναίκα πότε αρχίζει το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο ώστε να προβαίνει στην αντιμετώπιση του. Όταν πλησιάζει η περίοδος, η γυναίκα πρέπει να προσέχει τη διατροφή της.
Αντιμετώπιση με φάρμακα. Αν η άσκηση, η σωστή διατροφή ή δίαιτα και η διακοπή του καπνίσματος δεν επαρκούν, η αντιμετώπιση μπορεί να γίνει με παυσίπονα, ορµόνες και διουρητικά (τα διουρητικά βοηθούν στην ελάττωση της κατακράτησης υγρών και ελαττώνουν το αίσθημα πρηξίματος και το πρήξιμο κοιλιάς). Αν και τότε τα συµπτώµατα δεν υποχωρήσουν, αντικαταθλιπτικά όπως οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, μπορούν να ελαττώσουν τα συμπτώματα.
Τα αντισυλληπτικά χρησιµοποιούνται επίσης για την αντιµετώπιση του προεµµηνορρυσιακού συνδρόµου, καθώς προκαλούν καταστολή του κύκλου.Σε μερικές περιπτώσεις οι γιατροί συμβουλεύουν τις γυναίκες να κάνουν υστερεκτομή.
Για πολύ σοβαρές περιπτώσεις, οι γυναικολόγοι ενίοτε χορηγούν κάποια φάρμακα που ονομάζονται αγωνιστές της ορμόνης GnRH. Τα φάρμακα αυτά ουσιαστικά αναστέλλουν όλο τον ορμονικό άξονα διέγερσης των ωοθηκών, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα οιστρογόνων και προγεστερόνης στον οργανισμό και να μην γίνεται ωορρηξία.
