Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, παρόμοιοι με αυτούς που φυσιολογικά «κατοικούν» στο σώμα μα. Βρίσκονται σε ορισμένα τρόφιμα, όπως τα γιαούρτια, αλλά και σε συμπληρώματα διατροφής (προϊόντα ειδικής διατροφής). Η ωφέλιμη δράση τους οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι επάγουν την ανάπτυξη των «καλών» βακτηρίων του εντέρου μας. Τα πιο γνωστά προβιοτικά είναι οι λακτοβάκιλλοι (ή γαλακτικά βακτήρια) και τα μπιφιδοβακτήρια.
Οποιαδήποτε μείωση στους πληθυσμούς των «καλών» βακτηρίων στο έντερο, διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, όπως μπορεί για παράδειγμα να συμβεί μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά.
Τα αντιβιοτικά σκοτώνουν και τα καλά βακτήρια
Τα αντιβιοτικά είναι χημικές ουσίες που σκοτώνουν συγκεκριμένα είδη μικροοργανισμών π.χ. βακτήρια ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξή τους. Παρόλο που στοχεύουν στην καταπολέμηση κάποιου βλαβερού μικροοργανισμού, καταστρέφουν παράλληλα και τη χλωρίδα του εντέρου. Συνεπακόλουθα, τα καλά βακτήρια του εντέρου δεν μπορούν να μας προστατέψουν από λοιμώξεις. Συνήθως απαιτούνται μερικές εβδομάδες, μετά το τέλος της αντιβίωσης, για να επανέλθει η χλωρίδα του εντέρου σε καλή κατάσταση.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, γίνεται αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών. Είναι ενδεικτικό ότι, το 2009, το 40% του ελληνικού πληθυσμού πήρε αντιβιοτικά (το 2007 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 25%). Η κατάχρηση στη χορήγηση αντιβιοτικών έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται πιο ανθεκτικά μκκρόβια.
Να σημειωθεί ότι τα προβιοτικά ανταγωνίζονται με τους παθογόνους μικροοργανισμούς, για τροφή και χώρο μέσα στη γαστρεντερική οδό και εμποδίζουν την ανάπτυξή «κακών» βακτηρίων, παράγοντας «αντιμικροβιακές» ουσίες. Για τον λόγο αυτό, η χορήγηση προβιοτικών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αντιβιοτικής θεραπείας. Βασική, ωστόσο, προϋπόθεση, προκειμένου τα προβιοτικα να είναι αποτελεσματικά είναι η λήψη τους σε διαφορετική ώρα εντός της ημέρας από την ώρα λήψης του αντιβιοτικού καθώς η λήψη τους την ίδια χρονική στιγμή θα έχει ως αποτέλεσμα η αντιβίωση να σκοτώσει τα προβιοτικά και αυτά να μην φτάσουν ποτέ στο έντερο.
Προβιοτικά για τη διάρροια
Η μείωση του πληθυσμού των φιλικών βακτηρίων που προκαλούν τα αντιβιοτικα, ευνοεί την ανάπτυξη και τελικά την επικράτηση παθογόνων βακτηρίων, με πιθανό συνεπακόλουθο τη δημιουργία φλεγμονών στο έντερο, τη διάρροια και άλλες διαταραχές στη λειτουργία του εντέρου.
Η προκαλούμενη από τη χρήση αντιβιοτικών διάρροια είναι η πιο συνήθης παρενέργεια της θεραπείας με αντιβιοτικά. Εμφανίζεται την περίοδο χορήγησης της αντιβίωσης (ή ακόμα και 20 ημέρες μετά). Είναι ιδιαίτερα συχνή, καθώς προσβάλλει 1 στα 5 άτομα και μπορεί να είναι απειλητική όταν παρατείνεται, ιδιαίτερα στα παιδιά και στους ηλικιωμένους.
Τα προβιοτικά, αναμφισβήτητα, μπορούν να προλάβουν, ακόμα και να αντιμετωπίσουν, την προκαλούμενη από τα αντιβιοτικά, διάρροια.
Μεταανάλυση που συμπεριέλαβε 25 μελέτες (2.810 άτομα) για τη χρήση προβιοτικών στην πρόληψη της διάρροιας λόγω αντιβίωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα προβιοτικά μπορούν να έχουν θετικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι, η χρήση Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii, ή ακόμα και η μίξη προβιοτικών, ήταν η πιο αποτελεσματική προσέγγιση.
Σε μια άλλη μελέτη βρέθηκε ότι τα προβιοτικά, συμπεριλαμβανομένου του L.bulgaricus & L.acidophilus, μειώνουν τη διάρροια που οφείλεται στην αντιβίωση κατά 52%.
Και άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο συνδυασμός των προαναφερθέντων προβιοτικών μπορεί να μειώσει σημαντικά το ενδεχόμενο διάρροιας λόγω αντιβίωσης και μάλιστα, να προφυλάξει από τη διάρροια που οφείλεται στο αντιβιοτικό αμπικιλλίνη.
