Η γωνιακή χειλίτιδα (ή γωνιακή στοματίτιδα ή συγχειλίτιδα) είναι μία φλεγμονώδης αντίδραση που εμφανίζεται στις γωνίες των χειλιών, συχνά και στις δύο πλευρές. Στα αγγλικά, αποκαλείται perleche ή cheilosis ή angular cheilitis ή or angular stomatitis. Η συγχειλίτιδα μοιάζει συνήθως με μια μικρή πληγή που έχει κοψίματα.
Το σάλιο παίζει κρίσιμο ρόλο στη γωνιακή χειλίτιδα. Αν έχετε αυτή τη πάθηση, μη γλείφετε τις άκρες των χειλιών σας γιατί το σάλιο προσφέρει υγρασία, ότι δηλαδή χρειάζονται οι παθογόνοι οργανισμοί για να αναπτυχθούν. Η συγχειλίτιδα παρατηρείται συχνά σ’ αυτούς που έχουν τεχνητή οδοντοστοιχία.
Τα συμπτώματα και η κλινική εικόνα παρουσιάζουν ορισμένες διαφοροποιήσεις μεταξύ των πασχόντων. Στη γωνιακή χειλίτιδα, το δέρμα στην άκρη των χειλιών σκάει και δημιουργούνται ραγάδες, δηλαδή μικροδιαβρώσεις, οι οποίες εκτείνονται ακτινοειδώς προς το δέρμα και καλύπτονται ή όχι από εφελκίδες (κρούστες που σχηματίζονται πάνω σε μια πληγή για την αναπλήρωση και αποκατάσταση του χαμένου ιστού). Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει αιμορραγία και να δημιουργηθούν έλκη. Εμφανίζεται πόνος (τσούξιμο) όταν ανοίγει κάποιος αρκετά το στόμα του. Εάν η γωνιακή χειλίτιδα μείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να δημιουργηθεί μια κρούστα επάνω στην αλλοίωση και ο πάσχων μπορεί να βιώνει σημαντικό τσούξιμο κάθε φορά που ανοίγει το στόμα του.
Αιτίες
Ο μύκητας Candida albicans που βρίσκεται στη στοματική κοιλότητα πολλών ατόμων, αλλά και άλλοι παθογόνοι οργανισμοί (σταφυλόκοκος, στρεπτόκοκκος κλπ), ευθύνονται για τη γωνιακή χειλίτιδα. Η ενδοστοματική αυτή μόλυνση μπορεί να διαχυθεί εύκολα προς τις γωνίες του στόματος. Αν και οι πληγές μολύνονται με τον μύκητα Candida albicans ή άλλους παθογόνους οργανισμούς, οι μελέτες δείχνουν ότι η γωνιακή χειλίτιδα εμφανίζεται όταν δημιουργείται υγρό περιβάλλον στις άκρες των χειλιών μέσω του σάλιου.
Ένας παράγοντας που ευνοεί τη συγχειλίτιδα (κυρίως στους νέους ανθρώπους) είναι ότι οι πάσχοντες συνηθίζουν να γλύφουν τα χείλια τους. Αυτό συμβαίνει ύστερα από μια σχετικά μεγάλη έκθεση στον ήλιο ή το κρύο και τα χείλια έχουν ξεραθεί. Όταν κάποιος έχει ξεραμένα χείλια, το γλείψιμο των χειλιών τον ανακουφίζει αλλά το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύεται σάλιο τις γωνίες του στόματος και έτσι σιγά-σιγά αρχίζει η μόλυνση από τον Candida albicans ή άλλους μικροοργανισμούς που υπάρχουν στο στόμα.
Ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να προκληθεί γωνιακή χειλίτιδα είναι η μείωση της κάθετης διάστασης του προσώπου. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν παλιές κινητές οδοντοστοιχίες που έχουν φθαρεί ή νέες που δεν έχουν τοποθετηθεί σε ασφαλή βάση, με αποτέλεσμα τα δόντια να είναι χαμηλά, να μην ανοίγει καλά το στόμα και η κάτω γνάθος να ανεβαίνει προς τα πάνω.
Καθώς η κάτω γνάθος ανεβαίνει προς τα πάνω, δημιουργείται πτυχώσεις στις γωνίες του στόματος. Το σάλιο συσσωρεύεται σ’ αυτές τις πτυχώσεις και δημιουργεί ένα υγρό περιβάλλον που ευνοεί τη μόλυνση με αποτελέσματα να προκύπτει η γωνιακή χειλίτιδα. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να προκαλέσουν φυσικά δόντια τα οποία έχουν τριφτεί με την πάροδο του χρόνου και έχουν χαμηλώσει σε ύψος.
Άλλες αιτίες της γωνιακής χειλίτιδας είναι αλλεργία στην οδοντόκρεμα, τα κραγιόν ή τα διάφορα κοσμητικά σκευάσματα, ωστόσο αυτές οι αιτίες είναι λιγότερο συνήθεις.
Η αρχική αιτία που προκαλεί την γωνιακή χειλίτιδα μπορεί να είναι επίσης και κάποια διατροφική ανεπάρκεια. Συγχειλίτιδα προκαλούν η έλλειψη σε ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), η έλλειψη σιδήρου και η ανεπάρκεια ψευδαργύρου. Αυτές οι διατροφικές ανεπάρκειες μπορεί να οφείλονται σε παθολογικές καταστάσεις (π.χ. κοιλιοκάκη).
Αιτία μπορεί να είναι και η υπερβιταμίνωση από την βιταμίνη Α κάτι που μπορεί να προέλθει από συμπληρώματα βιταμινών που έχουν καταναλωθεί πολύ συχνά.
Η γωνιακή χειλίτιδα μπορεί, τέλος, μπορεί να προκληθεί από ορισμένα φάρμακα που προκαλούν ξήρανση του δέρματος, και στη συνέχεια το γλείψιμο των χειλιών εγκαθιστά την πάθηση.
Πιο αναλυτικά οι αρχικές αιτίες της γωνιακής χειλίτιδας μπορεί να είναι οι εξής:
1. Ανεπάρκεια σιδήρου, βιταμίνης Β2, ψευδαργύρου.
2. Η γωνιακή χειλίτιδα μπορεί να αποτελεί ένα από τα συμπτώματα διαφόρων παθήσεων: δυσφαγία, σιδηροπενική αναιμία, και γλωσσίτιδα στο σύνδρομο Plammer-Vinson.
3. Απώλεια δοντιών – προβληματική οδοντοστοιχία.
4. Η γωνιακή χειλίτιδα μπορεί να είναι αποτέλεσμα χαμηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος.
5. Μπορεί να προκληθεί από μικρόβια (συχνότερα από μύκητες).
6. Επίσης μπορεί να προκληθεί από φαρμακευτικές ουσίες που προκαλούν ξήρανση του δέρματος, όπως και σε πρωτοπαθή υπερβιταμίνωση.
Θεραπεία
Είναι γνωστό ότι τα βακτήρια και διάφοροι άλλοι μικροοργανισμοί που προκαλούν γωνιακή χειλίτιτα χρειάζονται υγρό περιβάλλον για να επιζήσουν. Mπορείτε να σκοτώσετε αυτά τα παθογόνα στεγνώνοντας τις υγρές περιοχές που έχουν μολυνθεί. Αν το κάνετε αυτό, είναι ζήτημα μιας ημέρας να ανακουφιστείτε από τη γωνιακή χειλίτιδα.
Η πιο διαδεδομένη θεραπεία που δίνουν οι δερματολόγοι είναι 1% hydrocortisone (υδροκορτιζόνη), κάτι που διατίθεται με διάφορα εμπορικά ονόματα (συχνά οι δερματολόγοι συνταγογραφούν την αλοιφή Madecassol για επάλειψη μια φορά το πρωΐ και μια φορά το βράδυ).
Οι περιπτώσεις που οφείλονται σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης ή σε διατροφικές ανεπάρκειες αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση της ουσίας που βρίσκεται σε έλλειψη, όπως ενέσεις βιταμίνης Β12 ή πρόσληψη σιδήρου. Αν οφείλεται σε υπερβιταμίνωση Α πρέπει να σταματήσει η κατανάλωση συμπληρωμάτων βιταμινών.
Ο λόγος που η συγχειλίτιδα εμφανίζεται συχνά σε ανθρώπους που έχουν τεχνητές οδοντοστοιχίες είναι ότι αυτές έχουν αποικιστεί με μικρόβια και ευνοείται η ανάπτυξη του Candida albicans. Μάλιστα αυτοί που πάσχουν από συγχειλίτιδα πάσχουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό και από στοματίτιδα.
Ακόμα χειρότερα, μερικές τεχνητές οδοντοστοιχίες έχουν ατέλειες και συσσωρεύουν σάλιο στις γωνίες του στόματος. Αν μάλιστα υπάρχει και κακή εφαρμογή στους υποκείμενους ιστούς, ακολουθεί μικροτραυματισμός που ευνοεί ακόμη περισσότερη την εμφάνιση γωνιακής χειλίτιδας.
Γι’ αυτό αν κάποιος έχει γωνιακή χειλίτιδα και τεχνητή οδοντοστοιχία καλό είναι κατά τη διάρκεια της θεραπείας να μην την αφήνει το βράδυ σε ένα ποτήρι με νερό αλλά στον ξηρό αέρα, κάτι που μειώνει το φορτίο των μικροοργανισμών.
