Η πρόωρη εκσπερμάτιση (premature ejaculation) αποτελεί πρόβλημα τόσο για τον άνδρα όσο και για την γυναίκα διότι μειώνει τη διάρκεια μιας ευχάριστης δραστηριότητας. Ωστόσο δεν πρόκειται για πάθηση ή δυσλειτουργία ή διαταραχή όπως τα τελευταία χρόνια ορισμένοι γιατροί ισχυρίζονται. Οι αιτίες μπορεί να σχετίζονται με τη ψυχολογία ή τα γονίδια. Η αντιμετώπιση του προβλήματος περιλαμβάνει τις ασκήσεις Kegel και ορισμένα φάρμακα ενώ τα τοπικά αναισθητικά μάλλον δεν προσφέρουν αποτελεσματική λύση.
Τι είναι πρόωρη εκσπερμάτιση
Δεν υπάρχει σαφής ορισμός για το τι είναι πρόωρη εκσπερμάτιση (ή εκσπερμάτωση) ενώ κατά καιρούς έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί. Δεν είναι καν σίγουρο ότι ο όρος «πρόωρη εκσπερμάτιση» είναι σωστός. Ορισμένοι θεωρούν ότι καλύτερα να μιλάμε για «γρήγορη εκσπερμάτιση».
Ωστόσο δεν χρειάζεται ένας απολύτως ακριβής ορισμός για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται. Η εκσπερμάτωση είναι σαφώς πρόωρη όταν συμβαίνει μόλις η βάλανος του πέους έλθει σε επαφή με το αιδοίο και εισχωρήσει στον κόλπο. Επίσης, όταν κατά κανόνα προκαλείται από τα χάδια στη διάρκεια των προκαταρκτικών ερωτικών παιχνιδιών και πριν από τη διείσδυση. Πρόβλημα φυσικά προκύπτει και όταν άνδρας χρειάζεται το πολύ 10 ωθήσεις για να «τελειώσει». Τόσο γιατί ο ίδιος θα ήθελε να διαρκέσει η σεξουαλική πράξη παραπάνω όσο και γιατί η γυναίκα θα αισθανθεί παραμελημένη.
Δεν υπάρχει σαφής ορισμός του τι είναι πρόωρη εκπερμάτωση διότι δεν υπάρχει κανένας νόμος που να λέει πόσο πρέπει να διαρκεί μια σεξουαλική επαφή. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Journal of Sexual Μedicine» το 2005 και διεξήχθη σε σε 4 ευρωπαϊκές χώρες και έδειξε πως ο μέσος χρόνος εκσπερμάτισης των ανδρών είναι 5,4 λεπτά (το εύρος ήταν από 0.55 ως 44 λεπτά). Μια άλλη μελέτη στις ΗΠΑ το 2006 σε δείγμα 1.500 ανδρών έδειξε ότι πως ο μέσος χρόνος διάρκειας των ανδρών που θεωρούσαν ότι «πάσχουν» από προωρη εκσπερματιση ήταν 1,8 λεπτά ενώ των ανδρών που δεν είχαν αυτό το πρόβλημα ήταν 7,3 λεπτά. Τέλος σε μια τρίτη μελέτη, το 2007, που περιελάμβανε μόνο άνδρες με πρόωρη εκσπερμάτιση, καταγράφηκε πως το 90% εξ αυτών εκσπερμάτιζε σε λιγότερο από 1 λεπτό.
Θα λέγαμε λοιπόν ότι πρόωρη εκσπερμάτιση υπάρχει όταν πάντα ή σχεδόν πάντα ο άνδρας «τελειώνει» μέσα σε 1 λεπτό μετά την κολπική διείσδυση. Αλλά και όταν τελειώνει σε λιγότερο από 2 λεπτά, πάλι ανήκει στην κατηγορία των «γρήγορων». Ορισμένοι θεωρούν ότι υπάρχει σοβαρή πρόωρη εκσπερμάτιση όταν το σεξ τελειώνει μέσα σε 15 δευτερόλεπτα ή με 5 κολπικές κινήσεις, υπάρχει μέτρια πρόωρη εκσπερμάτιση όταν τελειώνει σε 15-30 δευτερόλεπτα ή με 10 κολπικές κινήσεις και ελαφριά πρόωρη εκσπερμάτιση όταν το σεξ τελειώνει μέσα σε 60-120 δευτερόλεπτα ή με 15-20 κολπικές κινήσεις. Θα πρέπει βέβαια να πούμε ότι ένας άνδρας μπορεί να είναι «γρήγορος» με μια συγκεκριμένη γυναίκα και πολύ «αργός» με μια άλλη. Η πρόωρη εκσπερμάτιση αφορά την κατάσταση κατά την οποία ο άνδρας είναι πάντα γρήγορος ανεξάρτητα από το ποια γυναίκα έχει απέναντί του και από το πόσο καιρό έχει να κάνει σεξ.
Να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι πρόωρη εκσπερμάτιση υπάρχει μόνο όταν ο άνδρας ή η γυναίκα θεωρούν ότι υπάρχει πρόβλημα. Το πόσο πρέπει να διαρκεί η σεξουαλική επαφή είναι τελείως υποκειμενικό. Όσο γρήγορα και αν τελειώνει το σεξ δεν υπάρχει κανένα απολύτως θέμα, αν το ζευγάρι είναι ευχαριστημένο. Η κοινή λογική ωστόσο λέει ότι σε κανέναν δεν αρέσει, και ειδικά στη γυναίκα, το «ακαριαίο» σεξ. Η εμπειρία δείχνει ότι τα περισσότερα ζευγάρια που κάνουν σεξ λιγότερο από 5 λεπτά, τουλάχιστον στις μισές από τις επαφές τους, αισθάνονται δυσαρεστημένα.
Ψυχολογικές αιτίες και σεροτονίνη
Ορισμένοι ψυχαναλυτές έχουν στο παρελθόν πει ότι προσωπικότητα του άνδρα είναι καθοριστικής σημασίας για την εμφάνιση της πρόωρης εκσπερματωσης. Και ότι η «βιασύνη» του άνδρα οφείλεται στο στρες και στο άγχος. Η άποψη αυτή δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Τα περισσότερα αρσενικά ζώα στη φύση είναι πολύ γρήγορα στο σεξ. Ο χιμπατζής, για παράδειγμα, «τελειώνει» με λίγες γρήγορες κινήσεις χωρίς να έχει κανένα στρες ή άγχος. Τα αρσενικά ζώα είναι τόσο γρήγορα που είναι ζήτημα αν υπάρχει θηλυκός οργασμός στη φύση. Άλλωστε ο οργασμός του θηλυκού δεν είναι απαραίτητος για την αναπαραγωγή. Μόνο το αρσενικό πρέπει να εκσπερματώσει, δηλαδή να φτάσει στον οργασμό, για να γεννηθεί η νέα ζωή. Η εγκυμοσύνη δεν εξαρτάται από τον οργασμό του θηλυκού διότι το ωάριο είτε υπάρχει και γονιμοποιείται είτε όχι. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο εμφανίζεται σήμερα στις γυναίκες μια μεγάλη ποικιλία σεξουαλικών ερεθισμών (κολπικές, κλειτοριδικές) ενώ άλλες είναι ανοργασμικές. Καμία τέτοιου είδους ποικιλία δεν υπάρχει στον άνδρα.
Μια άλλη άποψη που έχει διατυπωθεί είναι ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων η προωρη εκσπερματιση αναπτύσσεται σε εφήβους που μαθαίνουν να αυνανίζονται γρήγορα επειδή φοβούνται μήπως τους ανακαλύψουν οι γονείς τους. Εκπαιδεύουν έτσι τους εαυτούς τους στη γρήγορη εκσπερμάτωση με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολο να απαλλαγούν από αυτήν τη συνήθεια αργότερα. Παρόμοια με αυτή την άποψη είναι και μια άλλη που θεωρεί ότι στα πρώτα χρόνια της σεξουαλικής ζωής πολλοί άνδρες επισκέπτονται «κοινές γυναίκες», στα γνωστά σπίτια όπου αναγκαστικά πρέπει τελειώσουν μέσα σε λίγα λεπτά, και έτσι μαθαίνουν να είναι γρήγοροι. Πρόκειται για υποθέσεις οι οποίες ωστόσο δεν συνάδουν με την τις σημερινές γνώσεις που έχει αποκτήσει η βιολογία και η ιατρική.
Σήμερα ξέρουμε ότι η συμπεριφορά σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε γονίδια. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, μελετώντας 200 εθελοντές από την Ολλανδία ανακάλυψαν ότι όσοι εκσπερμάτωναν πολύ γρήγορα στη διάρκεια της ερωτικής επαφής έφεραν μία μεταλλαγμένη μορφή ενός γονιδίου που ελέγχει την ορμόνη σεροτονίνη, η οποία χρησιμεύει για τη μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου και ρυθμίζει, μεταξύ άλλων, την ταχύτητα της εκσπερμάτωσης. Η σεροτονίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που μεταφέρει σήματα από το ένα νευρικό κύτταρο στο άλλο, συνδέεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Όταν η σεροτονίνη βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, το μεταφερόμενο σήμα είναι ανεπαρκές και οδηγεί σε πρόωρη εκσπερμάτιση.
Ένα γονίδιο, το 5-HTTLPR, φαίνεται να είναι υπεύθυνο για το επίπεδο και τη δραστηριότητα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Αυτό το γονίδιο ελέγχει την ταχύτητα της εκσπερμάτωσης. Συγκεκριμένα, από τους τρεις τύπους του γονιδίου (LL, SL, SS), ο πρώτος (LL) είναι αυτός που προκαλεί την πιο πρόωρη εκσπερμάτωση. Κατά μέσο όρο, άνδρες με αυτόν τον τύπου του γονιδίου εκσπερματώνουν δύο φορές πιο γρήγορα σε σχέση με όσους έχουν τον τύπο SL ή SS. Το εύρημα αυτό αντικρούει την άποψη που θέλει ως κύρια αιτία της πρόωρης εκσπερμάτωσης κάποια ειδική ψυχολογία ή ψυχολογική διαταραχή.
Αντιμετώπιση – φάρμακα
Ορισμένοι άνδρες, για να καθυστερήσουν την εκσπερμάτωση, βάζουν σπρέι και αλοιφές στο πέος οι οποίες δρουν ως τοπικά αναισθητικά. Η τακτική αυτή χρησιμοποιείται συχνά αλλά φαίνεται να μην έχει σπουδαία αποτελέσματα. Μάλιστα, με την προσωρινή απευαισθητοποίηση του πέους οι αλοιφές εκθέτουν τον άντρα στον κίνδυνο διαταραχής της στύσης. Επιπλέον, έχουν παρενέργειες και στη γυναίκα καθώς οδηγούν σε προσωρινή απευαισθητοποίηση του κόλπου και των μυών των οποίων η σύσπαση οδηγεί σε οργασμό. Είναι επίσης δυνατό να δημιουργήσουν τοπικές αλλεργικές αντιδράσεις και ερεθισμό. Αν ακολουθήσετε αυτόν το τρόπο καλύτερα να χρησιμοποιήσετε προφυλακτικό. Στην αγορά υπάρχουν προφυλακτικά τα οποία έχουν αναισθητική ουσία και επιβραδύνουν κάπως την εκσπερμάτωση.
Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι να εκπαιδευτεί ο άνδρας ώστε να να αποφεύγει μια αθέλητη εκσπερμάτωση. Οι συσπάσεις που οδηγούν στην εκσπερμάτωση ελέγχονται μέσω του ηβοκοκκυγικού μυός. Θα πρέπει λοιπόν να εκπαιδεύσετε τον ηβοκοκκυγικό μυ σας αν θέλετε να έχετε καλύτερο έλεγχο πάνω του και να σταματήσετε την εκσπερμάτιση όταν χρειάζεται. Πολλές ασκήσεις, που ονομάζονται ασκήσεις Kegel, σχεδιάστηκαν ειδικά για να ενισχύσουν αυτούς τους μυς. Πρόκειται για μια σειρά ασκήσεων που ενδυναμώνουν τους μύες της πυέλου (λεκάνης). Περιλαμβάνουν εκούσιες συσπάσεις των μυών της πυέλου για 3 δευτερόλεπτα και χαλάρωμα για το ίδιο διάστημα, όπως ακριβώς όταν το άτομο επιθυμεί να διακόψει εσκεμμένα τη διαδικασία της ούρησης. Πραγματοποιούνται όταν η ουροδόχος κύστη είναι άδεια, σε καθημερινή βάση, για 5 λεπτά, δύο φορές την ημέρα, έως ότου το άτομο να μπορεί να κρατά σφιγμένα τους σχετικούς μύες για 10 δευτερόλεπτα.
Όσον αφορά τα φάρμακα πρέπει να ξέρετε ότι μια από τις συνηθέστερες παρενέργειες που έχουν τα αντικαταθλιπτικά είναι ότι καθυστερούν την εκσπερμάτιση. Αντικαταθλιπτικά καινούργιας γενιάς όπως η παροξετίνη, η φλουοξετίνη και η σερτραλίνη, αλλά και η παλιότερη κλομιπραμίνη έχουν δοκιμαστεί σε κλινικές έρευνες και έχουν βρεθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην θεραπεία της πρόωρης εκσπερμάτισης. Δεδομένου ότι η σεροτονίνη αναστέλλει τη διαδικασία της εκσπερμάτωσης, ο αυξημένος βαθμός σεροτονίνης στον οργανισμό την καθυστερεί. Η συγκέντρωση της σεροτονίνης αυξάνεται με αντικαταθλιπτικά, όπως οι επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI).
Η θεραπεία για την πρόωρη εκσπερμάτωση με φάρμακα είναι συνήθως αποτελεσματική, όμως οι επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης είναι συνταγογραφούμενα φάρμακα και μπορεί να έχουν πολλές παρενέργειες. Γενικά προτιμούνται η παροξετίνη και η σερτραλίνη, καθώς οι παρενέργειες τους είναι λιγότερες.
