Γάλλοι και Δανοί ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ Σιντ Κούιντερ του Εργαστηρίου Γνωσιακών Επιστημών και Ψυχογλωσσολογίας του Παρισιού και του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας μελέτησαν με ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα την εγκεφαλική δραστηριότητα μωρών και για πρώτη φορά εντόπισαν ενδείξεις της συνείδησης και της μνήμης να αναδύονται στον βρεφικό εγκέφαλο από τον 5ο μήνας της ζωής τους.
Έως τώρα οι επιστήμονες είχαν αμφιβολίες για το κατά πόσο ένα μωρό πέντε μηνών αντιδρά συνειδητά ή με ανακλαστικό τρόπο στα εξωτερικά ερεθίσματα, όπως π.χ. όταν κοιτά το πρόσωπο του γονιού του ή πιάνει ένα αντικείμενο που του δίνεται.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Science.
Μωρά και εγκέφαλος
Οι επιστήμονες μελέτησαν 30 μωρά πέντε μηνών, 29 που ήταν 12 μηνών και 21 που ήταν 15 μηνών, στα οποία προσάρτησαν ειδικές «καπέλα» με ηλεκτρόδια για να καταγράψουν την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου τους. Τα μωρά κάθονταν στην αγκαλιά του μπαμπά ή της μαμάς και παρακολουθούσαν ταχέως εναλλασσόμενες εικόνες σε μια οθόνη.
Η ανάλυση της νευρωνικής δραστηριότητας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι τα βρέφη εμφάνιζαν όντως ενδείξεις συνείδησης παρόμοιας με αυτή των ενηλίκων, με μια βασική διαφορά: ενώ στους ενήλικες η συνείδηση του οπτικού ερεθίσματος εμφανιζόταν μέσα σε 0,3 δευτερόλεπτα, στα πέντε μηνών βρέφη ο αντίστοιχος χρόνος ήταν 1,3 δευτερόλεπτα, κατά μέσον όρο.
«Τα μωρά είναι περίπου τέσσερις φορές βραδύτερα», εξηγεί ο Δρ Κούιντερ. Στα βρέφη 12 έως 15 μηνών το νευρωνικό «αποτύπωμα» που δείχνει ότι έχουν κάποιου είδους συνείδηση του εξωτερικού ερεθίσματος, εμφανίζεται στα 0,8 έως 0,9 δευτερόλεπτα. Η αιτία γι’ αυτή τη χρονική υστέρηση σε σχέση με τους ενηλίκους, σύμφωνα με τους ερευνητές, πιθανώς οφείλεται στο ότι ο βρεφικός εγκέφαλος, ιδίως ο προμετωπιαίος φλοιός που ελέγχει την προσοχή και την επίγνωση, δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί πλήρως.
Επίσης, ο εγκέφαλος των βρεφών έχει έλλειψη μυελίνης, της ουσίας που μονώνει τα νεύρα και έτσι επιταχύνει την μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων από τη μία περιοχή του εγκεφάλου στην άλλη. Έτσι, έως ότου αυξηθεί η μυελίνη στα επίπεδα του ενήλικου εγκεφάλου, τα νευρικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος (π.χ. τα οπτικά) μετακινούνται πιο αργά από το πίσω μέρος του εγκεφάλου όπου καταλήγει το οπτικό νεύρο του ματιού, στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, στον προμετωπιαίο φλοιό, όπου αποκτάται η συνείδηση του ερεθίσματος.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι τα βρέφη είναι πολύ πιο συνειδητά από ό,τι πιστεύαμε πριν και πιθανώς έχουν πολύ μεγαλύτερη συνείδηση του πόνου», σημειώνει ο Δρ Κούιντερ.
Οι ερευνητές σχεδιάζουν να κάνουν παρόμοιο πείραμα σε νεογνά μόλις δύο μηνών για να δουν σε ποιο βαθμό εμφανίζονται ίχνη συνείδησης, από τόσο νωρίς. Όπως ανέφεραν, τέτοιες έρευνες μπορεί μελλοντικά να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση διαταραχών όπως ο αυτισμός, ενώ πιθανώς θα ρίξουν περισσότερο φως και στη συνειδησιακή κατάσταση ανθρώπων σε κατάσταση «φυτού».
Άλλοι επιστήμονες πάντως, όπως ο νευροψυχολόγος Τσαρλς Νέλσον της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, εμφανίστηκαν επιφυλακτικοί, θεωρώντας ότι δύο παρόμοια νευρωνικά «αποτυπώματα» δραστηριότητας στον εγκέφαλο ενός μωρού και ενός ενήλικα δεν αποδεικνύουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι το μωρό έχει πράγματι συνείδηση.
