Πολλοί άνθρωποι θα παραβίαζαν τις ηθικές αξίες τους προκειμένου να επιτύχουν κάποιο κέρδος. Οι ανεκδοτολογικές αναφορές για τη διάβρωση των ηθικών αξιών από τις εμπορικές συναλλαγές δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται από μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «Science».
«Τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες στις αγορές παραβιάζουν τις ίδιες τους τις ηθικές αξίες» αναφέρει ο Δρ Άρμιν Φοκ του Πανεπιστημίου της Βόννης, ο οποίος συνεργάστηκε στο πείραμα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπάμπεργκ.
Ηθικά διλήμματα
Σε δύο μελέτες προσομοιώθηκαν οι πραγματικές συνθήκες των αγορών. Αν οι συμμετέχοντες κατέληγαν σε συμφωνία κέρδιζαν χρήματα και ταυτόχρονα καταδίκαζαν ένα ποντίκι σε θάνατο. Αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι εθελοντές ήταν διατεθειμένοι να αποδεχθούν το θάνατο ενός ζώου για χάρη του κέρδους. Και αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης: οι άνθρωποι τείνουν να παραβιάζουν τις ηθικές αξίες τους όταν δρουν ως παίκτες των αγορών.
Οι ερευνητές προτείνουν μάλιστα μια σειρά εξηγήσεων για αυτή την παρατηρούμενη ανηθικότητα: όταν λειτουργούν στο πλαίσιο της αγοράς, οι άνθρωποι εστιάζονται στον ανταγωνισμό και στα κέρδη και όχι σε ηθικές παραμέτρους. Εξάλλου, οι άνθρωποι βλέπουν ότι οι ηθικές αξίες παραβιάζονται και από άλλα άτομα, με τα οποία μπορούν να μοιραστούν τις ενοχές τους.
Επιπλέον, σε αγορές όπου δραστηριοποιούνται πολλοί αγοραστές και πωλητές, οι άνθρωποι μπορούν να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις τους με το επιχείρημα «αν δεν αγοράσω ή πουλήσω εγώ, θα το κάνει κάποιος άλλος». Με άλλα λόγια, όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι ηθικές επιπτώσεις των επιλογών μας είναι αμελητέες, ενώ η ευθύνη βαρύνει το σύνολο της αγοράς.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης προσφέρουν εμπειρική στήριξη στην αμφιλεγόμενη υπόθεση ότι οι αγορές διαβρώνουν τις ηθικές αξίες, μια υπόθεση που έχει συνέπειες για τις κοινωνικές επιστήμες, την ηθική και τη φιλοσοφία.
