Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε διδαχτεί ότι πριν από την γυμναστική πρέπει να προθερμαινόμαστε με ένα καλό στρέτσινγκ με τέντωμα για 30 δευτερόλεπτα. Αυτό υποτίθεται ότι μας κάνει πιο ευλύγιστους, δυνατούς και προστατευμένους από τους τραυματισμούς.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, ολοένα και περισσότερες μελέτες θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την άποψη. Αντιθέτως, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι επονομαζόμενες στατικές διατάσεις μπορεί να μικρύνουν το ύψος ενός άλτη και την ταχύτητα ενός δρομέα, δίχως να ελαττώνουν ουσιαστικά τις πιθανότητες τραυματισμού.
Τώρα, δύο νέες μελέτες παρέχουν πρόσθετους λόγους για να μην κάνουμε στρέτσινγκ πριν από την προπόνηση. Η μία μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στην επιθεώρηση «Journal of Strength and Conditioning Research», κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αν κάποιος κάνει διατάσεις πριν σηκώσει βάρη, μπορεί να διαπιστώσει ότι είναι πιο αδύναμος και ασταθής στη διάρκεια των ασκήσεων.Η δεύτερη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports», κατέληξε στο συμπέρασμα πως το στατικό στρέτσινγκ πριν από οποιαδήποτε προπόνηση ελαττώνει τη μυϊκή δύναμη. Οι δύο μελέτες μαζί ενισχύουν την αυξανόμενη επιστημονική συναίνεση ότι οι διατάσεις πριν από την άσκηση είναι γενικώς άχρηστες και πιθανώς αντιπαραγωγικές.
Η πιο εκτενής από τις δύο μελέτες είναι η δεύτερη, η οποία πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ και βασίσθηκε σε προγενέστερα πειράματα. Οι Κροάτες ερευνητές θέλησαν να διαπιστώσουν τι δείχνουν συνδυαστικά μεταξύ τους οι έως τώρα μελέτες που εξέτασαν το στατικό στρέτσινγκ ως μοναδική προθέρμανση πριν από άλματα, σπριντ, βάρη και κάθε είδους αθλήματα.
Τα κριτήρια που έθεσαν πληρούσαν 104 προγενέστερες κλινικές μελέτες, τα στοιχεία των οποίων ανέλυσαν συνδυαστικά μεταξύ τους.
Τα ευρήματα ήταν αποθαρρυντικά. Βάσει των υπολογισμών τους, το στατικό στρέτσινγκ ελαττώνει τη δύναμη των μυών που τεντώνονται κατά σχεδόν 5,5% κατά μέσον όρο – με την μείωση να είναι πολύ μεγαλύτερη σε όσους «κρατάνε» κάθε διάταση επί 90 ή περισσότερα δευτερόλεπτα και μικρότερη σε όσους την «κρατάνε» λιγότερο από 45 δευτερόλεπτα.
Εκτός από λιγότερο δυνατοί, οι μύες καθίστανται με τις διατάσεις και λιγότερο ισχυροί, δηλαδή έχουν μειωμένη ικανότητα να παράγουν δύναμη όταν συσπώνται, κατά τον επικεφαλής ερευνητή δρα Γκόραν Μάρκοβιτς, καθηγητή Κινησιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ.Η μείωση στην ισχύ των μυών είναι κατά μέσον όρο 2%, έγραψαν, προσθέτοντας πως το επακόλουθό της είναι να μειώνεται η «εκρηκτική» μυϊκή απόδοση κατά 2,8%.
Αυτό σημαίνει λ.χ. πως οποιοσδήποτε προσπαθεί να κάνει εκκίνηση ενός σπριντ, να χτυπήσει δυνατά την μπάλα του τένις, να μπλοκάρει ένα σουτ στο μπάσκετ ή να «τα δώσει όλα» στο τελευταίο χιλιόμετρο στον μαραθώνιο, θα συναντήσει απρόσμενο εμπόδιο εάν έχει κάνει διατάσεις για να προθερμανθεί. Μάλιστα το πλήγμα στην επίδοσή του πιθανώς θα είναι χειρότερο απ’ ό,τι εάν προσπαθούσε να τα κάνει όλ’ αυτά δίχως να έχει προθερμανθεί καθόλου.
Παρόμοιο ήταν το συμπέρασμα των ερευνητών της πρώτης μελέτης, οι οποίοι ζήτησαν από νεαρούς, γυμνασμένους άνδρες να εκτελέσουν κλασικά βαθιά καθίσματα με μπάρες, αφού πρώτα έκαναν στατικές διατάσεις. Αργότερα, οι νεαροί επανέλαβαν τις ασκήσεις δίχως διατάσεις.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, οι νεαροί σήκωναν κατά 8,3% λιγότερο βάρος μετά τις στατικές διατάσεις. Ακόμα πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι το εύρημα πως μετά τις διατάσεις ανέφεραν ότι ένιωθαν περισσότερη αστάθεια απ’ ό,τι όταν σήκωναν τα βάρη δίχως να έχουν κάνει στρέτσινγκ.
Η σωστή προθέρμανση
Οι επιστήμονες και των δύο μελετών σημειώνουν πως δεν είναι επακριβώς γνωστό γιατί οι διατάσεις υπονομεύουν τις επιδόσεις κατά την άσκηση, αλλά εικάζουν πως τουλάχιστον εν μέρει οφείλεται σε αυτό ακριβώς που κάνουν: χαλαρώνουν τους μυς και τους τένοντες που τους στηρίζουν.
Μολονότι, εξάλλου, τα ευρήματα προέρχονται από ασκήσεις και αθλήματα που απαιτούν «εκρήξεις» μυϊκής δύναμης για να εκτελεστούν και όχι από αθλήματα όπως η κοινή ποδηλασία που απαιτεί σταθερή παροχή ενέργειας, ο δρ Μάρκοβιτς τονίζει ότι «μπορεί πλέον να λεχθεί με βεβαιότητα πως οι στατικές διατάσεις δεν αποτελούν κατάλληλη προθέρμανση».
«Η σωστή προθέρμανση πρέπει να βελτιώνει τις επιδόσεις στην άσκηση και όχι να τις επιδεινώνει», λέει. «Μία καλύτερη επιλογή θα ήταν η δυναμική προθέρμανση – λ.χ. το επιτόπιο τροχάδην ή οι κλωτσιές – που προετοιμάζει καλύτερα τους μυς για άσκηση».
