Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια ανακάλυψαν ότι το έντονο στρες ή και η κατάθλιψη σε έναν άντρα, έφηβο ή ακόμα και παιδί μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη αλλαγή του γενετικού υλικού των σπερματοζωαρίων. Η επιγενετική αλλαγή αυτή μπορεί να «περάσει» στους απογόνους τους, κάνοντάς τους να έχουν αφύσικα χαμηλή αντιδραστικότητα στο στρες. Το πιο εκπληκτικό, όμως, είναι ότι η αλλαγή αυτή δεν «περνάει» μόνον στα αγόρια, αλλά και στα κορίτσια.
Τα ευρήματα αυτά, που δημοσιεύονται στην «Επιθεώρηση Νευροεπιστήμης» (JON), είναι τα πρώτα που συσχετίζουν το στρες του πατέρα με τις αντιδράσεις των απογόνων του στο στρες.
Στρες και ποντίκια
Όπως εξηγούν η δρ Τρέισι Λ. Μπέιλ, καθηγήτρια Νευροεπιστήμης στο πανεπιστήμιο, και οι συνεργάτες της, επί έξι εβδομάδες εξέθεταν σε στρεσογόνους παράγοντες ομάδα αρσενικών ποντικιών, τα οποία δεν είχαν ακόμα αναπαραχθεί.
Στρεσογόνοι παράγοντες για τα ποντίκια είναι λ.χ. η αλλαγή του κλουβιού, η έκθεση στην μυρωδιά των φυσικών εχθρών τους, ο θόρυβος ή η τοποθέτηση ξένου αντικειμένου στο κλουβί τους.
Οι ερευνητές επέλεξαν τα ποντίκια για τη μελέτη τους, διότι τα αρσενικά δεν συμμετέχουν καθόλου στην φροντίδα των μικρών, συνεπώς είναι ιδανικά για να εξασφαλιστεί ότι στις αντιδράσεις των απογόνων τους δεν παίζουν τα ίδια κανένα ρόλο.
Υποβάλλοντας τα αρσενικά ποντίκια σε εξετάσεις οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το στρες προκαλούσε μία επιγενετική αλλαγή (δηλαδή μία αλλαγή στην έκφραση των γονιδίων) στα σπερματοζωάριά τους.
Όταν τα ποντίκια αναπαράχθηκαν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι απόγονοί τους είχαν αφύσικα χαμηλή αντιδραστικότητα στο στρες, επειδή είχε γίνει αναπρογραμματισμός στον επονομαζόμενο άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (ΥΥΕ).
Ο άξονας αυτός αντιπροσωπεύει την αδιάρρηκτη λειτουργική σχέση μεταξύ του υποθαλάμου και του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης στον εγκέφαλο με τον φλοιό των επινεφριδίων που βρίσκονται πάνω από τους νεφρούς – μια σχέση η οποία ουσιαστικά ρυθμίζει τις αντιδράσεις του οργανισμού στο στρες.
Οι ορμόνες
Ο αναπρογραμματισμός του άξονα ΥΥΕ είχε ως επακόλουθο να παράγουν τα ποντικάκια σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα των ορμονών του στρες, όταν εκτίθονταν σε στρεσογόνους παράγοντες – και αυτό ίσχυε τόσο για τα αρσενικά , όσο και για τα θηλυκά.
Οι ερευνητές γράφουν ότι τα ευρήματά τους πιθανώς ισχύουν και για τους ανθρώπους. Επισημαίνουν επίσης ότι δεν ξέρουν ακόμα εάν είναι ωφέλιμη ή επιζήμια η αφύσικα μειωμένη αντίδραση του οργανισμού στο στρες.
Όπως εξηγούν, θα μπορούσε να αποτελεί ένα εξελικτικό όφελος για τους απογόνους των στρεσαρισμένων ανδρών, διότι θα εξασφαλίζει την επιβίωση σε ένα στρεσογόνο περιβάλλον.
Θα μπορούσε όμως και να είναι επιζήμια, διότι υποδηλώνει ότι ο οργανισμός δεν έχει την ικανότητα να αντιδρά με τον κατάλληλο τρόπο στις στρεσογόνες αλλαγές, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εκδηλώσεως προβλημάτων ψυχικής υγείας.
