Παρότι πολλοί δεν θάθελαν να το πιστέψουν, το μαύρισμα σημαίνει πως το δέρμα μας έχει υποστεί βλάβες από τον ήλιο – και την έκτασή τους θα την αντιληφθούμε στα 40 και στα 50 μας, από τις βαθιές ρυτίδες, τις καφέ κηλίδες και τις ψιλές φλέβες που θα μας γερνάνε πριν την ώρα μας.
Το πόσο υποφέρει το δέρμα από τον ήλιο μπορούμε να το αντιληφθούμε συγκρίνοντας το δέρμα των γλουτών μας, το οποίο σπανίως βλέπει ο ήλιος, με εκείνο του προσώπου μας που είναι αυτό το οποίο εκτίθεται περισσότερο στον ήλιο.
Το πόσο γρήγορα θα γεράσει το δέρμα εξαιτίας του, εξαρτάται κυρίως από δύο παράγοντες: τον τύπο του δέρματος και τον βαθμό της έκθεσης στον ήλιο, όχι μόνο με την ηλιοθεραπεία, αλλά και με κάθε είδους επαγγελματική ή μη υπαίθρια δραστηριότητα.
Ο γενικός κανόνας της φωτογήρανσης είναι πως όσο πιο ανοικτόχρωμο είναι το δέρμα και όσο μεγαλύτερη η έκθεση στον ήλιο, τόσο το χειρότερο. Μάλιστα έχει υπολογισθεί πως ο ήλιος γερνάει το δέρμα κατά 2 έως 10 χρόνια – με τα 2 χρόνια να αντιστοιχούν σε μέτρια έκθεση σκουρόχρωμου δέρματος και τα 10 σε έντονη έκθεση ανοικτόχρωμου δέρματος.
Φωτογήρανση
Πώς οδηγεί όμως ο ήλιος στις ρυτίδες και στα άλλα σημάδια της φωτογήρανσης; Οι βλάβες του μαυρίσματος χρόνο με τον χρόνο αθροίζονται, για να οδηγήσουν τελικά στην εμφανή φωτογήρανση (η αφανής αρχίζει από το πρώτο κιόλας «γενναίο» μαύρισμα).
Οι βλάβες οφείλονται στο ότι η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) του ηλίου προκαλεί τα εξής: φθείρει το γενετικό υλικό (DNA) των δερματικών κυττάρων με συνέπεια να αλλοιώνει τη δομή τους, προκαλεί ρυτίδες, ξηρότητα και σκληρότητα επειδή καταστρέφει την ελαστίνη και το κολλαγόνο και τελικά οδηγεί σε πάχυνση και ευρυαγγείες (τριχοειδή).
Προκαλεί επίσης αλλοιώσεις στα μελανοκύτταρα (παράγουν την μελανίνη που μαυρίζει το δέρμα) με συνέπεια να αναπτύσσουν σταδιακά δυσλειτουργία, η οποία τελικά προσδίδει κιτρινωπή χροιά ή κηλίδες στο δέρμα.
Επιπλέον, η επιδερμίδα γίνεται ολοένα πιο λεπτή και πιο εύθραυστη, ενώ σιγά-σιγά μπορεί να αναπτυχθούν σοβαρότερα προβλήματα, όπως οι ακτινικές υπερκερατώσεις και τελικά τα καρκινώματα του δέρματος.
Αντιγηραντικά τα αντηλιακά
Αν και οι περισσότερες επιφανειακές βλάβες οφείλονται στην υπεριώδη ακτινοβολία Β (UVB) του ηλίου, τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι πρέπει να προστατευόμαστε και από την υπεριώδη ακτινοβολία Α (UVA) που επιδρά βαθιά στο δέρμα.
Τί εννοούμε όμως όταν λέμε «προστασία»; Η αυτονόητη και μακράν πιο αποδοτική προστασία είναι η πλήρης αποφυγή του ηλίου από τις 11 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα, διότι ακόμα κι αν καθόμαστε στη σκιά ή έχει συννεφιά, η υπεριώδης ακτινοβολία φτάνει στο μεγαλύτερο ποσοστό στο δέρμα μας, αφού αντανακλάται από τις λείες επιφάνειες (λ.χ. άμμο, νερό, τσιμέντο, τζάμια) και διαπερνά σε ποσοστό 80% τα σύννεφα.
Ωστόσο είναι μάλλον ανέφικτο να πεισθεί κάποιος να μείνει κλεισμένος μέσα όλα τα καλοκαιρινά μεσημέρια, οπότε η αμέσως καλύτερη επιλογή είναι μια παχιά στρώση αντηλιακού, με συχνές επαναλήψεις.
Αυτό συνιστούν επιστήμονες από την Αυστραλία, οι οποίοι πραγματοποίησαν την πρώτη μεγάλη κλινική μελέτη που διερεύνησε τις αντιγηραντικές ιδιότητες των αντηλιακών.
Στη μελέτη συμμετείχαν 900 εθελοντές, ηλικίας 25-55 ετών, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν ανοικτόχρωμο δέρμα, χρησιμοποιούσαν ενίοτε αντηλιακό και οι δύο στους τρεις συνήθιζαν να φορούν καπέλο.
Η μελέτη διήρκησε 4,5 χρόνια, χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι μισοί εθελοντές δεν άλλαξαν κάτι στην χρήση του αντηλιακού, αλλά οι υπόλοιποι έβαζαν άφθονο, καθημερινά και πολύ προσεκτικά (για να είναι, δε, σίγουροι οι ερευνητές ότι έκαναν ακριβώς ό,τι τους έλεγαν, τους προμήθευαν οι ίδιοι με αντηλιακά και τα ζύγιζαν για να βεβαιώνονται ότι τα χρησιμοποιούν!)
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση «The Annals of Internal Medicine», έδειξε πως με την εντατική χρήση του αντηλιακού το δέρμα των εθελοντών έμεινε αναλλοίωτο όσον αφορά την ελαστικότητα και τη ρυτίδωσή του, ενώ εκείνο των εθελοντών που δεν άλλαξαν συνήθειες παρουσίασε σημαντική φθορά. Ας σημειωθεί ότι το δέρμα όλων των εθελοντών είχε ήδη μετρίου βαθμού φωτογήρανση όταν πρωτοάρχισε η μελέτη.
Η επάλειψη του αντηλιακού πρέπει να γίνεται 20-30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο. Αντηλιακό πρέπει να βάζουμε κάθε 2 ώρες έκθεσης στον ήλιο, εκτός κι αν βραχούμε ή ιδρώσουμε πολύ, οπότε η επάλειψη πρέπει να γίνεται νωρίτερα.
