Κοινή πεποίθηση μεταξύ των επιστημόνων είναι ότι τα ψυχικά τραύματα μειώνουν το προσδόκιμο επιβιώσεως προκαλώντας βλάβες στο DNA των θυμάτων και μικραίνοντας τις άκρες των χρωμοσωμάτων (τα τελομερή) που ρυθμίζουν την διάρκεια ζωής των κυττάρων του σώματος.
Αυτό ήταν και το έναυσμα της νέας μελέτης, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS One» και είναι η πρώτη του είδους που χρησιμοποιεί την επίσημη βάση δεδομένων του Εθνικού Ασφαλιστικού Ιδρύματος του Ισραήλ για να εξετάσει ολόκληρο τον εβραϊκό πληθυσμό, που μετανάστευσε στη χώρα πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στη μελέτη συγκρίθηκαν τα στοιχεία μεταξύ των επιζησάντων του Ολοκαυτώματος, οι οποίοι είχαν ηλικία 4-20 ετών όταν εισέβαλε ο Χίλτερ στην Πολωνία το 1939, και όσων διέφυγαν από την χώρα πριν αρχίσει η μαζική εξόντωσή τους.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα, στο Ισραήλ, ανακάλυψαν, οι άντρες που επέζησαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως των Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έζησαν περισσότερο απ’ ό,τι συνομήλικοί τους οι οποίοι δεν υπήρξαν θύματα του Ολοκαυτώματος, επιβεβαιώνοντας το γνωμικό «ό,τι δεν με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό».
Αιτία γι’ αυτό είναι ένα φαινόμενο που αποκαλείται μετατραυματική ανάπτυξη και επέτρεψε στους επιζήσαντες των ναζιστικών στρατοπέδων να αναπτύξουν οξυμένες «προσωπικές και διαπροσωπικές δεξιότητες». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να ζήσουν έως 18 μήνες περισσότερο απ’ ό,τι συνομήλικοί τους οι οποίοι δεν έζησαν την φρίκη των στρατοπέδων συγκεντρώσεως. Στις γυναίκες όμως δεν παρατηρήθηκε διαφορά στην επιβίωση.
Η μελέτη, στην οποία αναλύθηκαν στοιχεία από περισσότερους από 55.220 Εβραίους της Πολωνίας, έδειξε ακόμη πως όσοι διέφυγαν από τη χώρα πριν αρχίσει ο Χίτλερ την εκστρατεία του τρόμου, είχαν μέσο όρο επιβίωσης κατά 6,5 μήνες μικρότερο απ’ ό,τι όσοι έφτασαν στο Ισραήλ μετά το τέλος του πολέμου.
Μετατραυματική ανάπτυξη
Ο επικεφαλής ερευνητής δρ Avi Sagi-Schwartz, καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου, εξέφρασε την έκπληξη του για το εύρημα ότι οι άντρες επιζήσαντες των στρατοπέδων έζησαν έως 1,5 χρόνο περισσότερο.
«Οι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος όχι μόνο υπέστησαν σοβαρό ψυχικό τραύμα, αλλά ήρθαν αντιμέτωποι με την πείνα, τον υποσιτισμό και την έλλειψη υγιεινής και ιατρικής περίθαλψης, και γι’ αυτό πιστεύαμε ότι είχε πληγεί η υγεία και το προσδόκιμο επιβίωσής τους», είπε. «Ωστόσο τα ευρήματά μας δείχνουν ότι αυτό δεν ισχύει – και λένε πολλά για τη δύναμη και την αντοχή της ψυχής».
Η μετατραυματική ανάπτυξη αφορά τις θετικές ψυχολογικές αλλαγές που παρουσιάζει ένας άνθρωπος, ως συνέπεια της πάλης του να αντεπεξέλθει σε ιδιαίτερα τραυματικά γεγονότα της ζωής, όπως μια ασθένεια που απειλεί τη ζωή, ο πόλεμος, η κακοποίηση ή ακόμα και ο θάνατος αγαπημένων ανθρώπων.
Αυτού του είδους τα γεγονότα δοκιμάζουν τις αντοχές μας και αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και την θέση μας σε αυτόν.
Έτσι, ο όρος «μετατραυματική ανάπτυξη» δεν περιγράφει απλώς την ικανότητα ενός ανθρώπου να επιστρέφει στη ζωή που είχε πριν απ’ ό,τι τον τραυμάτισε ψυχικώς, αλλά να επιστρέφει βελτιωμένος σε αυτή τη ζωή.
Αυτή η βελτίωση είναι σε μερικούς ανθρώπους βαθιά και ουσιαστική, καθώς μαθαίνουν να εκτιμούν περισσότερο τη ζωή, αλλάζουν προτεραιότητες, δημιουργούν πιο ουσιαστικές σχέσεις και αποκτούν μεγαλύτερη συναίσθηση του εαυτού και του κόσμου που τους περιβάλλει.
