Μπορούν τα προβιοτικά γιαούρτια ή άλλα γαλακτοκομικά να αποτελούν μία από τις απαντήσεις στην «επιδημία» της παχυσαρκίας; Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα πειράματα των ειδικών, ναι. Το γιαούρτι, όταν περιέχει ορισμένα προβιοτικά μπορεί να συντελέσει στην αυθόρμητη απώλεια κιλών και συνεπώς καλό είναι να περιλαμβάνεται σε κάθε δίαιτα.
Τα προβιοτικά είναι βακτήρια που βελτιώνουν τη μικροβιακή ισορροπία του εντέρου. Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν είναι ξένοι προς τη φυσική μικροχλωρίδα του ανθρώπινου οργανισμού αλλά, αντιθέτως, αποτελούν «κατοίκους» του. Τα πιο γνωστά προβιοτικά που εμπλουτίζουν τα τρόφιμα είναι τα βακτήρια τα οποία ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium. Η εντερική μικροχλωρίδα έχει παρατηρηθεί ότι μεταβάλλεται εξαιτίας παραγόντων όπως η διατροφή, οι συνθήκες διαβίωσης αλλά και η λήψη αντιμικροβιακών σκευασμάτων. Κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα αποτελούν τα προβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα που υπάρχουν στο εμπόριο, όπως προβιοτικά γιαούρτια, ρευστά όξινα γάλατα με ή χωρίς φρούτα και, πιο πρόσφατα, τυριά και παγωτά.
Οι επιστήμονες μελέτησαν ποντίκια τα οποία είχαν γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία. Τα πειραματόζωα ακολούθησαν διατροφή «fast food» με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και ζάχαρη και χαμηλή σε φυτικές ίνες και βιταμίνες. Γρήγορα κέρδισαν κιλά. Την ίδια στιγμή όμως άλλα πειραματόζωα με την ίδια προδιάθεση τα οποία κατανάλωναν τρεις μερίδες εβδομαδιαίως γιαούρτι με ένα συγκεκριμένο προβιοτικό βακτήριο, το Lactobacillus reuteri, διατήρησαν το κανονικό τους βάρος αν και ήταν ελεύθερα να τρώνε όσες παχυντικές τροφές ήθελαν.
Το προβιοτικό βακτήριο Lactobacillus reuteri
Η ερευνητική ομάδα προσπάθησε να αναζητήσει το συστατικό-«κλειδί» του γιαουρτιού που φαίνεται να έχει τόσα οφέλη ενάντια στην παχυσαρκία. Προκειμένου να αποκλείσουν την επίδραση άλλων συστατικών του γιαουρτιού όπως η πρωτεΐνη και η βιταμίνη D, οι επιστήμονες χορήγησαν στα ζώα ένα προβιοτικό βακτήριο, το Lactobacillus reuteri, προσθέτοντάς το στο νερό που έπιναν τα ποντίκια.
Τα ποντίκια που έλαβαν το προβιοτικό Lactobacillus reuteri στο νερό τους δεν εμφάνισαν παχυσαρκία ακόμη και όταν ακολουθούσαν την πιο ανθυγιεινή διατροφή.
Τα ποντίκια που απεικονίζονται είναι αδέλφια και ακολουθούσαν ειδική διατροφή για την πρόκληση παχυσαρκίας. Τα προβιοτικά όμως που λάμβανε αποκλειστικά ο ποντικός αριστερά τον προφύλαξαν από τα περιττά κιλά και του χάρισαν λαμπερό τρίχωμα.
Το συγκεκριμένο βακτήριο εντοπίζεται στη χλωρίδα του εντέρου πολλών ζώων και ορισμένων ανθρώπων. Για ποιον λόγο επελέγη όμως αυτό το προβιοτικό στη μελέτη; Διότι πρόκειται για ένα προβιοτικό βακτήριο που περιέχεται στο ανθρώπινο μητρικό γάλα και διερευνάται σε ό,τι αφορά την επίδρασή του ενάντια σε διαφορετικές παθήσεις όπως οι φλεγμονώδεις νόσοι και οι διάρροιες των παιδιών. “Προέρχεται” από τον άνθρωπο και δείχνει να τον ωφελεί.
Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο προβιοτικό κυκλοφορεί ως διατροφικό συμπλήρωμα αλλά περιέχεται και σε γαλακτοκομικά προϊόντα όπως κάποια γιαούρτια αλλά και το κεφίρ (πρόκειται για ένα γαλακτοκομικό ποτό που καταναλώνεται στις χώρες του Καυκάσου και της Μέσης Ανατολής εδώ και αιώνες και το οποίο παράγεται από οποιονδήποτε τύπο γάλακτος που αναμειγνύεται με μια αποικία «φιλικών» για τον ανθρώπινο οργανισμό βακτηρίων).
Ο μηχανισμός που επιτρέπει το αδυνάτισμα
Είναι εύλογο έπειτα από όλα αυτά το ερώτημα σχετικά με τον μηχανισμό που ενεργοποιούν τα προβιοτικά βακτήρια του γιαουρτιού δημιουργώντας έτσι μια «ασπίδα» ενάντια στην παχυσαρκία.
Το κλειδί είναι το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο λιπώδης ιστός που συσσωρεύεται στο σώμα όταν εκείνο επιβαρύνεται με περιττά κιλά δεν είναι «αθώος» αλλά βρίσκεται σε μια κατάσταση χρόνιας φλεγμονής. Το γεγονός αυτό εξηγεί εν μέρει και το γιατί η παχυσαρκία προδιαθέτει για νόσους όπως ο διαβήτης τύπου 2 και ο καρκίνος. Την ίδια στιγμή τα βακτήρια του εντέρου είναι σημαντικά για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ποντίκια που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον «αμόλυντο» – απαλλαγμένο πλήρως από βακτήρια – δεν είναι σε θέση να αποκτήσουν ένα ώριμο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ετσι δεν ήταν περίεργο το γεγονός ότι η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος παρουσίασε μεταβολές στα ποντίκια που κατανάλωσαν ανθυγιεινές τροφές – στον οργανισμό των ζώων εμφανίστηκαν σημάδια φλεγμονής. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των πειραμάτων μας μια υποομάδα ανοσοκυττάρων του εντέρου φάνηκε να εκλύει μεγαλύτερες ποσότητες ενός προφλεγμονώδους χημικού που ονομάζεται ιντερλευκίνη 17 (ΙL-17) στα παχύσαρκα ποντίκια σε σύγκριση με τα υγιή. Οταν όμως τα ζώα έλαβαν το L. reuteri παρουσίασαν μείωση των επιπέδων της IL-17, ενώ παράλληλα κατεγράφη πτώση και άλλων φλεγμονωδών δεικτών.
Σε ένα άλλο πείραμα που έδειξε επίσης το πόσο εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα στην όλη διαδικασία της φλεγμονής και της παχυσαρκίας οι επιστήμονες τροποποίησαν γενετικώς ποντίκια ώστε να μη διαθέτουν Τ-ρυθμιστικά λεμφοκύτταρα (κύτταρα του ανοσοποιητικού που καταστέλλουν τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις). Χορήγησαν στα ποντίκια αυτά που είχαν τάση για παχυσαρκία και ακολουθούσαν ανθυγιεινή διατροφή το L. reuteri, το οποίο όμως δεν έφερε αδυνάτισμα. Οταν όμως στα ποντίκια της συγκεκριμένης ομάδας μεταμοσχεύθηκαν Τ-ρυθμιστικά λεμφοκύτταρα που προέρχονταν από άλλα ποντίκια-δότες τα οποία είχαν ακολουθήσει το «μενού» της παχυντικής διατροφής σε συνδυασμό με προβιοτικά, τότε η ευεργετική δράση τού L. reuteri αποκαταστάθηκε.
Τι μαρτυρούν όλα αυτά; Οτι οι προβιοτικοί οργανισμοί ενεργοποιούν τα αντιφλεγμονώδη Τ-ρυθμιστικά λεμφοκύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος σπάζοντας τον “φαύλο κύκλο” της φλεγμονής με την οποία συνδέεται η παχυσαρκία.
