Ένα από τα συνηθισμένα προβλήματα πέψης που συναντάται κυρίως σε ενήλικους είναι η δυσπεψία (dyspepsia ή indigestion) ή βαρυστομαχιά. Με τον όρο δυσπεψία περιγράφεται μια ομάδα συμπτωμάτων με κύριο χαρακτηριστικό τον πόνο ή δυσφορία στο στομάχι. Η δυσπεψία συχνά συσχετίζεται με την ανθυγιεινή διατροφή και το στρες, τα οποία έχουν επίπτωση στη σωστή λειτουργία του στομάχου.
Συμπτώματα
Η δυσπεψία είναι μια κατάσταση κακής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος που δημιουργεί δυσχέρειες κατά την πέψη. Εμφανίζεται με έναν χρόνιο ή υποτροπιάζοντα πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς (στομάχι) ή με ένα αίσθημα πληρότητας ή πρόωρου κορεσμού. H δυσπεψία χαρακτηρίζεται από φούσκωμα, δυσφορία και πόνο, συμπτώματα που συνοδεύεται από αναγούλες, ρεψίματα, κάποτε από εμετούς και ανορεξία. Μπορεί επίσης να συνυπάρχει και καούρα δηλαδή αίσθημα καψίματος πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικός καύσος συνήθως λόγω επιστροφής του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο).
Ο πόνος είναι δυνατόν να επιμένει ή πιο σπάνια να αυξομειώνεται η έντασή του (υφέσεις και εξάρσεις). Η δυσπεψία αφορά σε όλες τις ηλικίες (ένα στα τέσσερα άτομα εμφανίζει δυσπεψία κάποια στιγμή στη ζωή του), ενώ άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν με την ίδια συχνότητα αυτά τα συμπτώματα.
Αν αρχίσετε και νιώθετε βαρύ το στομάχι σας και έχετε κάποιο από τα δυσάρεστα συμπτώματα που προαναφέραμε, αποφύγετε τα ανθρακούχα ποτά, καθώς δίνουν την αίσθηση προσωρινά ότι ανακουφίζουν, αλλά στην πραγματικότητα προκαλούν φούσκωμα και διαταράσσουν τη φυσιολογική έκκριση του στομάχου. Τα αεριούχα ποτά δεν βοηθούν τη διαδικασία της πέψης ενώ βοηθούν και στη χαλάρωση του οισοφαγικού σφιγκτήρα.
Επίσης δεν κάνει καλό το κάπνισμα αμέσως μετά το φαγητό. Η νικοτίνη έχει την ιδιότητα να βοηθά στη χαλάρωση του οισοφαγικού σφιγκτήρα και να επιτρέπει την όποια παλινδρόμηση, να γίνεται ευκολότερα.
Αν συνηθίζετε να πίνετε μαγειρική σόδα διαλυμένη σε νερό κάθε φορά που έχετε συμπτώματα δυσπεψίας, πρέπει να γνωρίζετε ότι με τη χρόνια χρήση μπορεί να πάθετε γαστρεντερίτιδα.
Τα κύρια συμπτώματα της δυσπεψίας είναι:
- Πόνος στο ‘στομάχι’ σαν βάρος ή κάψιμο.
- ‘Φούσκωμα’ στο στομάχι (αίσθημα πληρότητας).
- Αίσθημα ‘καψίματος’ στο στήθος (νιώθεις το περιεχόμενο του στομάχου να επιστρέφει στον οισοφάγο).
- Ναυτία.
- Έμετος.
- Ερυγές (κοινώς ρεψίματα).
Προσοχή: Μερικές φορές η δυσφορία μιας καρδιακής προσβολής εκλαμβάνεται λανθασμένα ως δυσπεψία.
Αιτίες
Τις περισσότερες φορές η δυσπεψία είναι αποτέλεσμα της υπερφαγίας, της κατανάλωσης φαγητού με μεγάλη ταχύτητα, της κατανάλωσης ανθυγιεινών τροφών ή πρόσληψη τροφής κατά τη διάρκεια στρες. Οι κακές διατροφικές συνήθειες που μπορεί να την προκαλέσουν είναι:
- Η κατανάλωση πολλών τηγανητών τροφών, κρεάτων, γλυκών.
- Συχνά γεύματα χωρίς σωστή χρονική απόσταση μεταξύ τους.
- Ανακάτεμα πολλών διαφορετικών τροφών μεταξύ τους.
- Υπερβολικό κάπνισμα και αϋπνίες.
- Συναισθηματικές διαταραχές όπως στρες, νευρικότητα, καταθλιπτικές τάσεις.
- Υπερβολική κατανάλωση φαρμάκων όπως αντιβιοτικά, παυσίπονα, στεροειδή κλπ.
- Υπερβολική κατανάλωση ετοίμων φαγητών όπως φαστ-φούντ η μαγειρεμένων σε φούρνο μικροκυμάτων ή κονσέρβες.
- Το να τρώμε γρήγορα η πολύ αργά.
- Το να τρώμε όταν κινούμαστε, διαβάζουμε ή βλέπουμε τηλεόραση.
- Το να τρώμε σε περιβάλλον με θόρυβο.
Άλλες αιτίες της δυσπεψία είναι οι εξής:
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Στην πάθηση αυτή ο άνω σφικτήρας του στομαχιού αδυνατεί και επιτρέπει την επαναφορά του περιεχομένου του στομαχιού στον οισοφάγο. Δημιουργείται αίσθημα καψίματος και πόνου πίσω από το στέρνο. Σημειώστε ότι η καούρα (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) και η δυσπεψία είναι πολύ κοινά συμπτώματα στην εγκυμοσύνη και τείνουν να εμφανίζονται πιο συχνά καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά. Από το τρίτο τρίμηνο και μετά, σχεδόν τα τρία τέταρτα των εγκύων γυναικών υποφέρουν από καούρες. Αυτό συμβαίνει διότι η ορμόνη προγεστερόνη που προκαλεί την χαλάρωση των μυών γενικά και ειδικά του γαστροοισοφαγικού σφικτήρα που βρίσκεται στην είσοδο του στομαχιού.
Έλκος στομάχουν και έλκος δωδεκαδακτύλου. Ο κυριότερος ένοχος για την πρόκληση έλκους στο πεπτικό σύστημα είναι το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Έλκη στο πεπτικό σύστημα μπορούν επίσης να προκαλέσουν φάρμακα όπως η ασπιρίνη, τα κορτικοστεροειδή και άλλα μη φλεγμονώδη αναλγητικά φάρμακα (ναπροξένη, δικλοφενάκη, ιβουπροφένη)
Γαστρίτιδα. Η γαστρίτιδα χαρακτηρίζεται από βασανιστικό πόνο που μπορεί να συνοδεύεται με καούρα στο επιγάστριο, δηλαδή στο κεντρικό άνω μέρος της κοιλιάς, κάτω από το στέρνο. Πρόκειται για φλεγμονή που επηρεάζει τη βλεννογόνο του στομαχιού. Οι αιτίες είναι παρόμοιες με αυτές που προκαλούν το έλκος: Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αναλγητικά φάρμακα, κορτικοστεροειδή, υπερκατανάλωση αλκοόλ.
Πέτρα στη χολή. Οι πέτρες στη χολή μπορεί να προκαλούν δυσπεψία, πόνο στην κοιλιά, αναγούλες εμετούς. Σε πολλές περιπτώσεις οι πέτρες (αποτελούνται από χοληστερόλη και άλατα ασβεστίου), δεν προκαλούν ενοχλήσεις.
Καρκίνος στομάχου. Η σοβαρή αυτή μορφή καρκίνου χαρακτηρίζεται από πόνο, αίσθημα καψίματος, αναγούλες, εμετούς, απώλεια βάρους ανορεξία.
Υπάρχουν ακόμα πολλές άλλες ασθένειες που μπορούν να ευθύνονται για τη δυσπεψία, όπως οι χολοκυστοπάθειες, οι παγκρεατίτιδες ή και οι όγκοι του γαστρεντερικού συστήματος, είναι όμως πολύ πιο σπάνιο η δυσπεψία να υποκρύπτει κάποια από αυτές.
Αντιμετώπιση
Δεδομένου ότι η δυσπεψία είναι πιθανόν να υποκρύπτει κάποια πάθηση, θα πρέπει να αναζητούμε τη βοήθεια του γιατρού μας, προκειμένου να εκτιμήσει την κατάστασή μας και να μας καθοδηγήσει στην αντιμετώπιση και την τελική θεραπεία της κατάστασης.
Οι ασθενείς πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλεύονται άμεσα το γιατρό τους, εάν μαζί με τα συμπτώματα δυσπεψίας, παρουσιάζουν και τα εξής: Μαύρα κόπρανα, απώλεια βάρους, εμετούς, δύσπνοια, υπερβολική εφίδρωση με πόνο που αντανακλάται στη σιαγόνα, λαιμό ή στους βραχίονες.
Η κλινική εξέταση, το ιστορικό και ορισμένες συμπληρωματικές εξετάσεις θα επιτρέψουν να γίνει η διάγνωση της αιτίας που προκαλεί τα συμπτώματα. Εφόσον τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά που συναντάμε στο πεπτικό έλκος και στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμιση, παίρνουμε φάρμακα που είτε μειώνουν την οξύτητα του γαστρικού περιεχομένου είτε αυξάνουν την κινητικότητα του στομάχου.
Μια κατηγορία φαρμάκων είναι τα αντιόξινα. Με αυτά τα φάρμακα μειώνεται η οξύτητα του γαστρικού υγρού.Ως εναλλακτική θεραπεία στα αντιόξινα, εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, είναι δυνατόν να χορηγηθούν φάρμακα που μειώνουν την οξύτητα του στομάχου αναστέλλοντας την παραγωγή του γαστρικού υγρού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου η εμφάνιση των συμπτωμάτων που μιμούνται το πεπτικό έλκος συνδυάζεται με την ύπαρξη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, εφαρμόζεται θεραπεία εκρίζωσης του μικροβίου.
Οταν τα συμπτώματα σχετίζονται με διαταραχές της κινητικότητας του πεπτικού (το στομάχι δεν μπορεί να προωθήσει την τροφή προς το έντερο, χρησιμοποιούνται φάρμακα τα οποία αυξάνουν την κινητικότητά του (προκινητικά).
