Το χάπι της επόμενης ημέρας λέγεται επίσης και επείγουσα αντισύλληψη ή αντισύλληψη ανάγκης (στα αγγλικά emergency contraceptive pill ή plan B) προλαμβάνει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, μετά από σεξουαλική επαφή που έγινε χωρίς αντισύλληψη ή για κάποιο λόγο η αντισυλληπτική μέθοδος που επελέγη δεν λειτούργησε. Η συσκευασία του περιέχει δύο δισκία περιεκτικότητας 750 μg λεβονοργεστρέλης το καθένα. Η λεβονοργεστρέλη είναι προγεστερόνη, μία ουσία που χρησιμοποιείται και στα αντισυλληπτικά δισκία σε συνδυασμό με οιστρογόνα.
Το χάπι της επόμενης μέρας είναι αποτελεσματικό στο να κρατά τη γυναίκα μακριά από την έκτρωση όταν λαμβάνεται έγκαιρα αλλά έχει και ορισμένες βραχύβιες παρενέργειες.
Αποτελεσματικότητα
Το χάπι της επόμενης ημέρας περιέχει αρκετή ποσότητα της ορμόνης προγεστερόνη και αποτρέπει την εγκυμοσύνη. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της επείγουσας αντισύλληψης είναι να ληφθεί το συντομότερο δυνατό μετά την “ύποπτη” σεξουαλική επαφή. Η αποτελεσματικότητα του χαπιού αρχίζει να μειώνεται καθώς περνάει χρόνος από τότε που έγινε η σεξουαλική επαφή.
Θα πρέπει να πάρετε άμεσα το πρώτο χάπι μετά το σεξ και 12-16 ώρες μετά ένα δεύτερο χάπι. Τις πρώτες 24 ώρες η επιτυχία του χαπιού φτάνει το 95%, στις 48 ώρες πέφτει στο 85%, ενώ αν ληφθεί από 49-72 ώρες μετά το σεξ τα ποσοστά αποτελεσματικότητας κυμαίνονται στο 58%. Αν πάρετε το χάπι μετά από 72 ώρες (5 μέρες), δεν θα υπάρξει μάλλον αποτέλεσμα.
Το χάπι δεν αποτελεί υποκατάστατο της τακτικής χρήσης αντισύλληψης. Είναι λιγότερο αποτελεσματικό από την τακτική αντισύλληψη και δεν προσφέρει προστασία από τον HIV ή τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Κάθε συσκευασία επείγουσας αντισύλληψης περιέχει δύο χάπια. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν δύο διαφορετικές μάρκες, η μία έχει τιμή 9 ευρώ ενώ το κόστος της άλλης είναι υψηλότερο, στα 25 ευρώ.
Η δράση του χαπιού της επόμενης ημέρας εξαρτάται από τη φάση του γυναικείου κύκλου. Στην αρχή του κύκλου, για παράδειγμα, η προγεστερόνη θα δράσει εμποδίζοντας τις ωοθήκες να απελευθερώσουν ωάρια. Αν η ωορρηξία έχει ήδη γίνει, τότε το χάπι θα εμποδίσει τα σπερματοζωάρια να γονιμοποιήσει το ωάριο. Αν έχει γίνει ήδη η γονιμοποίηση, το χάπι δεν θα επιτρέψει στο γονιμοποιημένο ωάριο να εμφυτευτεί στη μήτρα. Αν όμως το γονιμοποιημένο ωάριο έχει ήδη εμφυτευφθεί στη μήτρα, το χάπι δεν μπορεί να προσφέρει κανένα αποτέλεσμα. Γι’ αυτό σε καμία περίπτωση το χάπι της επόμενης μέρας δεν είναι χάπι έκτρωσης. Πάντως, αν το χάπι αποτύχει ως αντισυλληπτικό, δεν θα προκαλέσει πρόβλημα στο έμβρυο και η εγκυμοσύνη μπορεί να συνεχιστεί με απόλυτη ασφάλεια.
Πως δρα το χάπι
- Εμποδίζει τις ωοθήκες από το να απελευθερώσουν το ωάριο.
- Παρεμποδίζει το σπερματοζωάριο να γονιμοποιήσει το ωάριο που πιθανόν έχει απελευθερωθεί.
- Εμποδίζει το γονιμοποιημένο ωάριο να προσκολληθεί στην εσωτερική στοιβάδα της μήτρας και έτσι να ξεκινήσει η κύηση.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε τη διαφορά που έχουν τα αντισυλληπτικά χάπια της επόμενης μέρας, από το χάπι της έκτρωσης. Το αντισυλληπτικό χάπι της επόμενης ημέρας δεν διακόπτει την κύηση. Αποτρέπει την κύηση. Ενώ το χάπι της έκτρωσης (Mifeprex, mifepristone γνωστό σαν RU-486) χορηγείται για να σταματήσει μια εγκυμοσύνη που έχει αρχίσει και οδηγεί στην αποβολή. Το χάπι της επόμενης ημέρας χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε περιπτώσεις βιασμών, όπου υπήρχε φόβος εγκυμοσύνης. Από τότε μπήκε γρήγορα στη ζωή των γυναικών και έχει μειώσει δραστικά τον αριθμό των εκτρώσεων. Σύμφωνα με έρευνες, από το 1994 μέχρι το 2000, στις ΗΠΑ ο αριθμός των εκτρώσεων μειώθηκε κατά 43% χάρις στην επείγουσα χορήγηση του αντισυλληπτικού χαπιού της επόμενης μέρας.
Το χάπι καλό είναι να λαμβάνεται μετά από συνεννόηση με το γυναικολόγο, γιατί δεν πρέπει να γίνεται άσκοπη χρήση του. Οι γυναικολόγοι αναφέρουν ότι ένα ποσοστό περίπου 30% λαμβάνει το χάπι χωρίς να υπάρχει λόγος. Πολλά εξαρτώνται από την ημέρα του κύκλου κατά την οποία συνέβη το «ατύχημα» αλλά και από την διάρκεια και σταθερότητα του κύκλου. Υπολογίζεται ότι το 27% των Ελληνίδων έχουν καταφύγει έστω και μία φορά στη λύση του χαπιού της επόμενης μέρας.
Παρενέργειες
Το χάπι της επόμενης μέρας θεωρείται ότι δεν κρύβει κάποιο σοβαρό κίνδυνο για την υγεία της γυναίκας. Γι’ αυτό και εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) η πώληση του για γυναίκες ηλικίας 15 ετών και άνω δίχως συνταγή γιατρού. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν παρουσιάζει παρενέργειες.
Μερικές φορές παρατηρούνται ενοχλητικά συμπτώματα, όπως ναυτία, ζάλη, εμετός και αίσθημα κούρασης. Το χάπι μπορεί να προκαλέσει έντονη αδιαθεσία η οποία ενδεχομένως να κρατήσει πάνω από μια μέρα. Λιγότερο συχνά οι γυναίκες αναφέρουν ευαισθησία στο στήθος και πονοκέφαλο. Τα συμπτώματα αυτά είναι προσωρινά και υποχωρούν μόνα τους τις επόμενες ημέρες. Ωστόσο οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με το πεπτικό τους σύστημα μπορεί να έχουν περισσότερες παρενέργειες. Υπάρχουν πάντως κάποιες μελέτες που συνδέουν τη χρήση του χαπιού με αυξημένη πιθανότητα εξωμήτριου κύησης και μητρορραγίας.
Όπως αναφέρεται στις οδηγίες που συνοδεύουν το χάπι, ενδέχεται να προκαλέσει εμετό. Αν κάτι τέτοιο συμβεί πριν περάσουν 3 ώρες από τη στιγμή που το πήρατε, θα πρέπει να επισκεφθείτε το φαρμακείο και να προμηθευτείτε άλλο χάπι. Αν συνεχίζετε να έχετε εμετούς, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας για να σας συμβουλεύσει κατάλληλα.
Καλό είναι το χάπι της επόμενης ημέρας να μη χρησιμοποιείται περισσότερες από μία φορά στη διάρκεια ενός κύκλου. Για σταθερή και αποτελεσματική αντισύλληψη υπάρχουν τα κλασικά αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία επίσης περιέχουν προγεστερόνη (σε συνδυασμό με οιστρογόνα). Το χάπι περιέχει μεγάλη ποσότητα προγεστερόνης που μπορεί να προκαλέσει, διαταραχές στην περίοδο. Μελέτη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) έδειξε ότι η επόμενη περίοδος εμφανίστηκε με απόκλιση 3 ημερών από την αναμενόμενη ημερομηνία στο 57% των γυναικών, στο 15% άρχισε νωρίς, στο 15% με καθυστέρηση μέχρι 7 ημέρες και το 13% είχαν καθυστέρηση περισσότερο από 7 ημέρες. Η συνεχής λοιπόν χρήση του χαπιού μπορεί να έχει απρόσμενες παρενέργειες στην έμμηνο ρύση (περίοδο) της γυναίκας. Όταν χαλάει ο κύκλος από το χάπι, χρειάζεται συχνά συνήθως 1-2 μήνες για να επανέλθει.
Κάτι άλλο που πρέπει να έχετε υπόψη είναι ότι αν είστε ευαίσθητη στην ουσία λεβονοργεστρέλη ή σε οποιαδήποτε από τα έκδοχα, πρέπει να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας. Επίσης μια νέα μητέρα και θηλάζει καλύτερα είναι να αποφύγεις τον θηλασμό αμέσως μετά τη λήψη του χαπιού.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι τον τελευταίο χρόνο υπήρξαν ανησυχίες και κάποιοι είπαν ότι το χάπι δεν είναι καθόλου ακίνδυνο ιδίως αν η γυναίκα έχει αυξημένη πηκτικότητα αίματος. Οι ανησυχίες εκδηλώθηκαν με το περιστατικό της Alyce Clark, ετών 19 η οποία πριν περίπου από ένα χρόνο κατέρρευσε στο σπίτι της ένα μήνα αφού πήρε το χάπι. Οι εξετάσεις έδειξαν θρόμβους στο αίμα της και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει από που προέρχονται. Όταν η κοπέλα συνήλθε μετά από δύο μέρες στην εντατική μονάδα, είπε στους γιατρούς πως ένα μήνα πριν είχε πάρει το χάπι! Ένας μήνας είναι μεγάλο διάστημα για να θεωρηθεί ότι το χάπι ήταν η αιτία αλλά το περιστατικό αυτό έφερε στο φως ορισμένες έρευνες σύμφωνα με τις οποίες το χάπι μπορεί να προκαλέσει θρόμβωση.
