Μια νέα αρνητική δημοσίευση για τις παρενέργειες των στατινών δημοσιεύθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Βρίστολ στην on-line επιστημονική έκδοση «PLoS ONE». Η μελέτη έγινε σε ποντίκια και εντόπισε ότι η πραβαστατίνη (Pravachol) μπορεί να προκαλέσει παροδική απώλεια μνήμης. Η παρενέργεια αυτή δεν διαπιστώθηκε για την ατορβαστατίνη (Lipitor)
Η υποψία ότι οι στατίνες μπορεί να προκαλούν παροδική απώλεια μνήμης δεν είναι καινούργια. Ορισμένοι ασθενείς που λαμβάνουν στατίνες για να μειώσουν τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα τους έχουν παραπονεθεί για απώλεια μνήμης και σύγχυση.
Η παρενέργεια αυτή έγινε γνωστή κυρίως μέσω ενός περιστατικού που συνέβη το 1999 στον 68άχρονο τότε ιατρικό ερευνητή και πρώην αστροναύτη της ΝΑΣΑ Duane Graveline τον οποίο βρήκε η γυναίκα του περπατά «χαμένος» γύρω από το σπίτι τους. Όταν του μίλησε, ο Graveline τη χαιρέτησε σαν να ήταν κάποια άγνωστη και η διάγνωση ήταν παροδική αμνησία. Η μνήμη του επανήλθε έξι ώρες αργότερα στο νοσοκομείο. Το μόνο φάρμακο που έπαιρνε ήταν το Lipitor.
Ένα χρόνο μετά, ο Graveline υπέστη ξανά επεισόδιο απώλειας μνήμης και τότε διάβασε μια μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια η οποία είχε εντοπίσει κι άλλες περιπτώσεις σαν τη δική του. Στη συνέχεια κατασκεύασε μια ιστοσελίδα με αυτό το θέμα και δέχτηκε χιλιάδες γράμματα από άτομα που λάμβαναν στατίνες και έλεγαν ότι του είχαν προκαλέσει απώλεια μνήμης. Τα προβλήματα μνήμης, όπως συμβαίνουν, εμφανίζονται ένα έτος μετά την συνταγογράφηση της στατίνης.
Μ’ αυτό τον τρόπο έγινε γνωστό η παρενέργεια των στατινών να προκαλούν προβλήματα μνήμης στο ευρύ Αμερικανικό κοινό. Όμως πολλοί ιατρικοί ερευνητές δεν ήταν πρόθυμοι να παραδεχτούν αυτή την παρενέργεια ως υπαρκτή καθώς μια παροδική απώλεια μνήμης μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες όπως είναι τα γερατειά το στρες και το τραύμα. Δεν είναι όμως καθόλου περίεργη μια τέτοια συνέπεια να οφείλεται στις στατινες αφού το 25% της χοληστερίνης που παράγει το σώμα χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο.
Δεν είναι γνωστό με πιο τρόπο η μείωση της χοληστερίνης μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης αλλά πιθανότατα αυτό συμβαίνει μέσω της μυελίνης. Η χοληστερίνη είναι κρίσιμη για τους νευρώνες, γιατί την χρειάζονται τόσο για τις συνάψεις, όσο και για το έλυτρο μυελίνης. Υπάρχουν ακόμα υποψίες ότι η μείωση της χοληστερίνης μπορεί να προκαλεί άνοια.
Ούτε είναι γνωστό τι ποσοστό ασθενών μπορεί να εμφανίζει προβλήματα μνήμης καθώς τα φάρμακα αυτά είναι ένα αρκετά διαδεδομένα (το 25% των Αμερικανών πάνω από 45 ετών λαμβάνουν στατίνες).
Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι αυτού του είδους οι φόβοι ανάγκασαν στις ΗΠΑ την αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) να ζητήσει το 2012 από όλους τους παρασκευαστές στατινών να προσθέσουν στο φύλλο οδηγιών των σκευασμάτων τους τα προβλήματα στη γνωστική λειτουργία ως πιθανή παρενέργεια.
Pravachol έναντι Lipitor
Τα ευρήματα της νέας μελέτης έρχονται να επιβεβαιώσουν τις ανέκδοτες αναφορές ασθενών που παραπονιούνται ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα έχουν επιβλαβή επίδραση στη μνήμη. Στο πλαίσιο της νέας μελέτης οι ερευνητές συνέκριναν σε αρουραίους την επίδραση της πραβαστατίνης (Pravachol ) με εκείνη της ατορβαστατίνης (Lipitor). Πρόκειται για δύο κοινά φάρμακα που λαμβάνονται από εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως.
Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι ερευνητές, χορήγησαν στους αρουραίους σε καθημερινή βάση επί 18 ημέρες μια από τις δύο στατίνες ενώ παράλληλα τους υπέβαλλαν σε απλά τεστ μάθησης π.χ. έπρεπε να εντοπίσουν μια μερίδα φαγητού, πριν και μετά τη θεραπεία. Οι ερευνητές ήλεγξαν επίσης μέσω διαφορετικών τεστ αν τα ζώα μπορούσαν να αναγνωρίσουν αντικείμενα που είχαν δει την τελευταία ημέρα λήψης της θεραπείας καθώς και μια εβδομάδα μετά τη διακοπή της.
Η πραβαστατίνη φάνηκε να επιδρά αρνητικά στη λειτουργική μνήμη και στην ικανότητα αναγνώρισης αντικειμένων αλλά αυτό δεν συνέβη με την ατορβαστατίνη. Η μνήμη των αρουραίων που λάμβαναν πραβαστατίνη εμφάνισε βελτίωση όταν σταμάτησαν τη λήψη του φαρμάκου, γεγονός που μαρτυρεί ότι η επίδραση πιθανότατα είναι αναστρέψιμη.
Ο καθηγητής Νιλ Μάριον, νευροεπιστήμονας και επικεφαλής της νέας μελέτης ανέφερε: «Τα ευρήματά μας είναι πρωτοποριακά και αντανακλούν όλα όσα αναφέρουν οι ασθενείς αλλά και η οδηγία της FDA». Σύμφωνα με τον καθηγητή, το πιο ενδιαφέρον σημείο της ερευνητικής αυτής δουλειάς είναι πως η αρνητική επίδραση στη μνήμη δεν φαίνεται να αφορά όλες τις στατίνες. «Όπως και να έχει» είπε ο δρ Μάριον «προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση μεταξύ στατινών και γνωστικής λειτουργίας απαιτούνται περαιτέρω μελέτες».
Να σημειωθεί ότι στατίνες μειώνουν την παραγωγή ενός ένζυμο (HMG-CoA αναγωγάση) στο συκώτι που συμμετέχει στο αρχικό στάδιο παραγωγής της χοληστερόλης. Συγχρόνως όμως υπάρχουν ορισμένες παρενέργειες. Για παράδειγμα μπλοκάρουν το συνένζυμο Q10 το οποίο συμμετέχει στη διαδικασία παραγωγής ενέργειας στα μιτοχόνδρια των κυττάρων. Κι επειδή η καρδιά έχει πολλά μιτοχόνδρια γιατί δουλεύει συνεχώς ορισμένοι πιστεύουν ότι οι στατινες κάνουν την καρδιά να μη μπορεί να σπρώχνει αποτελεσματικά το αίμα, δηλαδή να συνεισφέρουν στην καρδιακή ανεπάρκεια. Πάντως, η πιο συνηθισμένη παρενέργεια των στατινών είναι ότι εμφανίζεται πόνος στου μυς.
