Ο δοθιήνας ή καλόγερος (furuncle ή boil) είναι ένα επώδυνο, γεμάτο πύον οζίδιο του δέρματος εξαιτίας μόλυνσης, συνήθως από το βακτήριο “χρυσίζων σταφυλόκοκκος” το οποίο διεισδύει στο δέρμα μέσω των θυλάκων των τριχών.
Τα συμπτώματα είναι πρήξιμο, κοκκίνισμα και πόνος. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί πυρετός, πρησμένοι λεμφαδένες και κόπωση.
Το δέρμα παρέχει προστασία από τα μικρόβια, αλλά δυνατό να προσβληθεί από βακτήρια, ιούς, ή μύκητες. Για να συμβεί αυτό πρέπει να υπάρχει ένα άνοιγμα η μια αμυχή από όπου θα μπουν τα μικρόβια. Φυσικά «ανοίγματα» όπως αυτά του θυλάκου της τρίχας ή των ιδρωτοποιών αδένων, αποτελούν την είσοδο των μικροβίων.
Από τη διείσδυση βακτηρίων (συνήθως στρεπτόκοκκων και σταφυλόκοκκων) στο σώμα μέσω μικρών αμυχών είτε κατά μήκος των μικρών καναλιών των ιδρωτοποιών αδένων ή από τις ρίζες των τριχών, δημιουργούνται φυσαλίδες στο δέρμα που περιέχουν πύον (φλύκταινες). Τα αποστήματα των ιδρωτοποιών αδένων και των ριζών των τριχών παρατηρούνται ως επί το πλείστον στους καμπτήρες των αρθρώσεων και στις ρυτίδες του δέρματος και μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Αρχικά, δημιουργούνται μικρές κοκκινωπές διογκώσεις (οζίδια), από τις οποίες σχηματίζονται γρήγορα φυσαλίδες που ξεραίνονται και μοιάζουν με λέπια (εφελκίδες). Εάν δεν αντιμετωπιστούν, τα αποστήματα αυτά εξαπλώνονται ταχύτατα και συνενώνονται σε δοθιήνες. Ο δοθιήνας αποτελεί βαθύτερη λοίμωξη ενός θυλάκου τρίχας με εντονότερη τοπική αντίδραση απ’ ότι η θυλακίτιδα η οποία είναι ένα πολύ μικρό απόστημα, μικρότερο από 5 χιλιοστά.
Φωτογραφίες
Να σημειωθεί ότι η κριθή (κριθαράκι) είναι μικρός δοθιήνας με σταφυλοκοκκική λοίμωξη των βλεφαρίδων. Πολλοί τέτοιοι δοθιήνες ονομάζονται ψευδάνθρακες. Ο ψευδάνθρακας είναι μια λοίμωξη θυλάκων τριχών που γειτνιάζουν και αρχίζει σαν οζίδιο, αυξάνει σε μέγεθος με ταυτόχρονη φλεγμονή και εξέρχεται πύο από πολλές θυλακικές οροφές. Ο ψευδάνθρακας δηλαδή είναι μια συλλογή δοθιήνων.
Δοθιήνες και ψευδάνθρακες είναι επώδυνα, βαθιά, κυανέρυθρα και θερμά δερματικά πυώδη εξανθήματα που στην ψηλάφηση έχουν σφικτή ή μαλακή υφή σαν ζυμάρι και είναι δυνατόν να φτάσουν στο μέγεθος ενός μπιζελιού ή ακόμα και σε μπαλάκι του γκόλφ. Από την άλλη μεριά, η θυλακίτιδα είναι μια πιο επιφανειακή μόλυνση που οφείλεται σε φλεγμονή του φύλακα της τρίχας.
Οι περισσότεροι δοθιήνες εμφανίζουν μια κίτρινη ή άσπρη μύτη η οποία μπορεί να επάσει απελευθερώνοντας το πύον (νεκρά κύτταρα βακτηρίου και μακροφάγα κύτταρα σώματος), αν και μερικές φορές το πύον διαχέεται στους ιστούς. Οι εν τω βάθει δοθιήνες απαιτούν χειρουργική επέμβαση ενώ όταν υποτροπιάζουν χρειάζεται αντιβίωση.
Η πιο σοβαρή επιπλοκή είναι η μόλυνδη του αίματος από το βακτήριο. Σε αποστήματα, δοθιήνες, και ψευδάνθρακες ελλοχεύει ο κίνδυνος της σηψαιμίας, καθώς η μόλυνση μπορεί να εξαπλωθεί μέσω των αρτηριών του αίματος σε ολόκληρο το σώμα. Επίσης υπάρχει πιθανότητα να ξανασχηματιστούν αποστήματα σε εσωτερικά όργανα με πολύ μικρά αιμοφόρα αγγεία, για παράδειγμα, σε εγκέφαλο, νεφρούς, πνεύμονες και οστά. Για το λόγο αυτό, εφόσον κάνουν την εμφάνιση τους τέτοιες βλάβες, θα πρέπει να επισκεφτείτε, το συντομότερο, κάποιο γιατρό.
Αντιμετώπιση
Για να επιταχυνθεί η υποχώρηση των αποστημάτων, μπορείτε να εκθέσετε το προσβεβλημένο σημείο σε υπέρυθρη ακτινοβολία (3 φορές ημερησίως από δέκα λεπτά) χρησιμοποιώντας τις ειδικές λάμπες.
Τα επιφανειακά αποστήματα μπορούν να ανοιχτούν από το γιατρό, να καθαριστούν, και να αντιμετωπιστούν με τοπικές αλοιφές.
Η δοθιήνωση (furunculosis) και ο ψευδάνθρακας αντιμετωπίζονται από το γιατρό με καταπραϋντικές αλοιφές που περιέχουν πίσσα στη σύνθεση τους, ώστε να συρρικνωθεί και να καυτηριαστεί η φλεγμονή. Επιφανειακά αποστήματα και δοθιήνες ανοίγουν τότε από μόνα τους εξωτερικά και αποβάλλουν υποκίτρινο παχύρρευστο πύον.
Όταν οι δερματικές βλάβες έχουν μεγαλύτερο μέγεθος, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επιπρόσθετα με αντιβιοτικά. Συχνά, κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση.
Είναι πολύ σημαντική η τήρηση των κανόνων υγιεινής για την αποφυγή επανεμφάνισης του δοθιήνα. Εκτός από τη χρήση ξυριστικών μηχανών και χρήση στενών ρούχων ενοχοποιούνται και παθολογικές καταστάσεις όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία αλλά και λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.
