Η κνίδωση (hives), γνωστή και ως ουρτικάρια, συνίσταται σε προσωρινό εξάνθημα που συνοδεύεται από έντονη φαγούρα και σχηματίζει, στις εξάρσεις της, κόκκινες φουσκάλες, ενίοτε με υποκίτρινο κέντρο. Το 15% των ανθρώπων νοσεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του από κνίδωση. Συχνά παρουσιάζονται ταυτόχρονα οιδήματα στα βλέφαρα (αγγειοοιδήματα, οιδήματα Quincke).
Συμπτώματα
Στο δέρμα που προκαλεί ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα με «σπυράκια» λευκά στο κέντρο και κοκκινωπά στην περιφέρεια και συνοδεύεται από έντονο, συχνά ανυπόφορο κνησμό (φαγούρα).
Τα «σπυράκια» αυτά (οι ειδικοί τα αποκαλούν πομφούς) μπορεί να υποχωρήσουν ύστερα από λίγα λεπτά ή σε χρονικό διάστημα έως τρεις ημέρες, ενώ εμφανίζονται με εξάρσεις και υφέσεις επί εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια.
Η κνίδωση πήρε το όνομά της από την τσουκνίδα (στα αρχαία ελληνικά ονομάζεται κνίδη) επειδή το εξάνθημα που προκαλεί σε πολλές περιπτώσεις μοιάζει με αυτό της τσουκνίδας. Στα λατινικά η κνίδη ονομάζεται urtica, γι’ αυτό η πάθηση αποκαλείται και ουρτικάρια (urticaria).
Τα μωρά μπορούν να παρουσιάσει κνίδωση που εξαφανίζεται μετά από λίγα λεπτά ή λίγες ώρες, μόνο για να εμφανιστεί κάπου αλλού. Αν το μωρό έχει κνίδωση, τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες, αν και είναι δυνατό να έχει κνίδωση για μήνες κάθε φορά. Η κνίδωση δεν είναι μεταδοτική.
Η κνίδωση εκδηλώνεται με φυσαλίδες στην επιφάνεια του δέρματος, και εξαπλώνεται, σχηματίζοντας δακτύλιο ή επιφάνεια που θυμίζει χάρτη, σε τμήματα του σώματος ή και σε ολόκληρο το σώμα.
Να σημειωθεί ότι σε αρκετές περιπτώσεις, οι ασθενείς με κνίδωση έχουν και μια άλλη διαταραχή που λέγεται αγγειοοίδημα – μια διόγκωση των ιστών βαθιά στο δέρμα. Αν και το αγγειοοίδημα συνήθως δεν προκαλεί κνησμό, μπορεί να προκαλέσει πόνο ή κάψιμο. Συνήθως εκδηλώνεται στα χείλη, τα βλέφαρα, το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια και τα γεννητικά όργανα. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά και να διαρκέσει από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες. Όταν εκδηλώνεται στη γλώσσα, χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση διότι η διόγκωσή της μπορεί να προκαλέσει ασφυξία.
Κατηγορίες
Η οξεία κνίδωση περιγράφει ένα μεμονωμένο περιστατικό ή πολλά περιστατικά που συμβαίνουν σε περίοδο μικρότερη των έξι εβδομάδων. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή κνίδωσης και συναντάται πιο συχνά σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Υπολογίζεται ότι 20-30% των περιπτώσεων οξείας κνίδωσης σε βρέφη και παιδιά μετατρέπεται σε χρόνια κνίδωση.
Η χρόνια κνίδωση περιγράφει επεισόδια κνίδωσης που συμβαίνουν για περίοδο μεγαλύτερη των 6 εβδομάδων. Σε σπάνιες περιπτώσεις η κνίδωση μπορεί να επιμένει εφόρου ζωής. Η χρόνια κνίδωση εμφανίζεται πιο συχνά σε ενήλικες. Υπολογίζεται ότι στο 40% των περιπτώσεων με χρόνια κνίδωση, υπάρχουν στοιχεία αυτοάνοσης διαδικασία. Η διάρκεια της χρόνιας κνίδωσης παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση. Οπως εξηγεί ο δρ Μπελτράνι, στους μισούς ασθενείς είναι 3-12 μήνες, αλλά επιμένει έως 5 χρόνια στο 20% των ασθενών και επί 20 ή περισσότερα χρόνια στο 1,5%. Επιπλέον, ο ένας στους δύο ασθενείς θα παρουσιάζει στο πέρασμα του χρόνου σποραδικές υποτροπές του προβλήματός του.
Τέλος, η φυσική κνίδωση συμβαίνει σε συγκεκριμένη περιοχή του σώματος μετά από επαφή με εξωτερικό ερέθισμα. Μεμονωμένα επεισόδια συνήθως υποχωρούν μέσα σε περίοδο 2 ωρών. Ο δερμογραφισμός είναι η πιο συχνή μορφή φυσικής κνίδωσης, που προκαλείται από ισχυρή πίεση η ξύσιμο του δέρματος ή επαφή με ρούχα ή άλλα αντικείμενα.
Αιτίες
Αιτία της κνίδωσης είναι η αυξημένη έκκριση ισταμίνης που προκαλείται από λοιμώξεις (ιδιαίτερα στα παιδιά), αλλεργίες και δυσανεξίες απέναντι στην επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, μια κνίδωση μπορεί να προκληθεί από συντηρητικά κονσερβοποίησης, ρούχα, τρόφιμα, τρίχες ζώων, τσιμπήματα εντόμων, φάρμακα, ακόμη και μηχανικούς ή άλλους ερεθισμούς (όπως κρύο, ζέστη, πίεση ή φως).
Η παραγωγή ισταμίνης μπορεί να συμβεί για τόσους πολλούς λόγους και είναι δύσκολο να εντοπιστεί η πραγματική αιτία. Ανάμεσα στις αιτίες είναι τσιμπήματα εντόμων και διάφορες τροφές. Οι πιο πιθανές ένοχες τροφές είναι τα καρύδια, τα φιστίκια, τα αβγά, τα οστρακοειδή, η σοκολάτα, τα ψάρια, το γάλα, τα νωπά ή κατεψυγμένα μούρα και οι ντομάτες.
Η αυξημένη έκκριση ισταμίνης στο αίμα αυξάνει την έξοδο ορού του αίματος μέσω των τοιχωμάτων των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων προς το μεσοκυττάριο χώρο, κι αυτός είναι ο λόγος εξαιτίας του οποίου δημιουργούνται οιδήματα στον υποδόριο ιστό.
Στην κνίδωση αλλεργικής αιτιολογίας πρόκειται για μια συγγενή ή επίκτητη υπερβολική αντίδραση σε ουσίες όπως γύρη, οικιακή σκόνη, τρόφιμα, καλλυντικά ή φάρμακα που δρουν ως αλλεργιογόνα. Αν νομίζετε ότι το μωρό σας έχει κνίδωση εξαιτίας κάποιου κατοικιδίου ή αν είναι αλλεργικό στη γύρη, κάντε το μπάνιο για να ξεπλύνετε το αλλεργιογόνο.
Αμέσως μετά την επαφή με τις αλλεργιογόνες ουσίες -και το αργότερο μέσα σε 72 ώρες, εκδηλώνονται κοκκινίλα και πρήξιμο στο δέρμα που συνοδεύονται από αίσθημα υπερέντασης και φαγούρας. Αν προσβληθούν οι βλεννογόνοι στην περιοχή των αεραγωγών, υφίσταται στις αλλεργίες κίνδυνος οξείας δύσπνοιας, αλλεργικού άσθματος ή κυκλοφορικού σοκ.
Αντιμετώπιση
Ο γιατρός θα δώσει στο παιδί σας καταπραϋντικές αλοιφές, γαλακτώματα, σταγόνες για το πρήξιμο και τη φαγούρα, καθώς και σιρόπια με αντιισταμινική δράση. Τα εκτεταμένα οιδήματα μπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετη αντιμετώπιση με χορήγηση κορτικοστεροειδών.
Σε περίπτωση δύσπνοιας ή επαπειλούμενου σοκ, ο γιατρός θα χορηγήσει στο παιδί σας -ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων- κορτιζόνη από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή. Ίσως χρειαστεί να καλέσετε τις πρώτες βοήθειες. Κανονικά, μια κνίδωση εξαφανίζεται πολύ γρήγορα.
Ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσετε το παιδί σας από μια κνίδωση είναι να αποφεύγετε τις αιτίες που την προκαλούν. Κάθε κνίδωση πρέπει να παρακολουθείται στενά, καθώς η ασθένεια μπορεί να εξαπλωθεί στους βλεννογόνους, κάτι που αυξάνει την απειλή δύσπνοιας ή αλλεργικού σοκ.
Εάν υφίσταται κίνδυνος δύσπνοιας ή σοκ, πρέπει να καλέσετε αμέσως το ΕΚΑΒ. Προσέξτε αν το μωρό σας έχει αναπνευστικά συμπτώματα, όπως συριγμό ή λαχάνιασμα, αν το πρόσωπό του ή η γλώσσα του πρηστεί ή αν λιποθυμήσει. Μαζί με την κνίδωση, αυτά τα συμπτώματα μπορεί είναι ένδειξη αναφυλακτικού σοκ, μιας δυνητικά μοιραίας αλλεργικής αντίδρασης.
