Η λοιμώδης μονοπυρήνωση (αδενικός πυρετός) οφείλεται στον ιό Epstein-Barr, έναν ερπητοιό. Μεταδίδεται μόνο με μολυσμένα σταγονίδια από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως μέσω του σάλιου. Αυτός είναι και ο λόγος που αποκαλείται «ασθένεια του φιλιού». Τα συμπτώματα μερικές φορές ταλαιπωρούν τα παιδιά τα οποία αισθάνονται κόπωση ακόμα και για εβδομάδες.
Οι συχνότερες παθήσεις παρουσιάζονται στη σχολική ηλικία. Ο χρόνος επώασης, δηλαδή ο χρόνος από τη μετάδοση μέχρι την εκδήλωση της ασθένειας, κυμαίνεται μεταξύ 10 και 50 ημερών. Μολυσματικοί ιοί μπορεί να αποβάλλονται με το σάλιο ακόμη και μήνες μετά την υποχώρηση της νόσου.
Συμπτώματα
Σε παιδιά και εφήβους, η πρώτη εκδήλωση της ασθένειας περιλαμβάνει υψηλό πυρετό, πρήξιμο των λεμφαδένων, πόνους στο λαιμό, διόγκωση του σπλήνα και στο συκώτι, εξαιτίας της οποίας το δέρμα μπορεί κατά διαστήματα να κιτρινίζει (παροδικός ίκτερος). Οι λεμφαδένες του λαιμού μπορεί να φτάσουν στο μέγεθος αυγών κότας. O πυρετός μπορεί να διαρκέσει ακόμα και μια εβδομάδα.
Οι αμυγδαλές εμφανίζουν παχιά κίτρινα επιχρίσματα που προκαλούν προβλήματα στην κατάποση ακόμα και ροχαλητό τη νύχτα. Η ασθένεια συνοδεύεται συχνά από κόκκινο δερματικό εξάνθημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, απέρχεται χωρίς επιπλοκές. Ωστόσο, το αίσθημα κόπωσης και η γενική καταβολή δυνάμεων θα διατηρηθούν για αρκετό καιρό. Γι’ αυτό μπορεί να πει κανείς ότι ο αδενικός πυρετός είναι μια δύσκολη ασθένεια.
Παιδιά προσχολικής ηλικίας με λοιμώδη μονοπυρήνωση συχνά δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα ή το πολύ, την εικόνα μιας λοίμωξης των ανώτερων αεραγωγών (κρυολόγημα).
Τα μωρά των οποίων οι μητέρες είχαν νοσήσει στο παρελθόν ήδη μια φορά από λοιμώδη μονοπυρήνωση, διαθέτουν προστασία από την ασθένεια για τους πρώτους 6 μήνες μετά τη γέννηση τους. Σε παιδιά με εκ γενετής ή επίκτητο εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να παρουσιαστούν θανατηφόρα κρούσματα της ασθένειας.
Ο ιός Epstein-Barr μπορεί να ταυτοποιηθεί στο αίμα. Εκτός αυτού, στο εργαστήριο είναι δυνατόν να γίνει διάκριση ανάμεσα σε πρόσφατη και παλιότερη μόλυνση από τον ιό. Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να τεθούν σε καραντίνα.
Μέχρι την ηλικία των 30 ετών έχει μολυνθεί το 100% του πληθυσμού με ή χωρίς συμπτώματα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Στη συνέχεια οι ιοί παραμένουν ισόβια στο σώμα.
Αντιμετώπιση
Δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία για τη λοιμώδη μονοπυρήνωση, όπως άλλωστε σε πολλές ιογενείς παθήσεις. Στο οξύ στάδιο της ασθένειας το παιδί πρέπει να παραμείνει στο κρεβάτι.
Για τον πυρετό βοηθούν αντιπυρετικά φάρμακα και επιθέματα γάμπας. Αναλγητικά χωρίς κορτιζόνη και θερμαντική θεραπεία με επιθέματα λαιμού καταπραΰνουν τις ενοχλήσεις κατάποσης. Λόγω των προβλημάτων στην κατάποση και της προσβολής στο συκώτι προτείνεται υδαρής (νερουλή) και εύπεπτη τροφή.
Για εβδομάδες ως και μήνες μετά την οξεία φάση το παιδί ή ο έφηβος έχει ανοσία από την λοιμώδη μονοπυρήνωση. Το παιδί επιτρέπεται να ξαναγυρίσει στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο (ενδεχομένως με απαλλαγή από τη γυμναστική) αφού περάσει την οξεία φάση.
Πρέπει να αναφερθεί ότι λόγω των συχνά ασαφών συμπτωμάτων πρέπει κάθε υποψία λοιμώδους μονοπυρήνωσης να εξετάζεται από το γιατρό και ο ιός να ταυτοποιείται εργαστηριακά. Για να αποκλειστεί μια βακτηριακή λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, πρέπει να ληφθεί επίχρισμα από το φάρυγγα. Στη λοιμώδη μονοπυρήνωση απαγορεύεται η χορήγηση του αντιβιοτικού αμπικιλλίνη, γιατί μπορεί να προκαλέσει ως παρενέργεια ένα δερματικό εξάνθημα.
