Ο ανώμαλος καρδιακός ρυθμός μπορεί να έχει πολλές μορφές. Πιο συνηθισμένες μορφές ανώμαλων καρδιακών παλμών είναι αυτές που σχετίζονται με τις έκτακτες συστολές και με την κολπική μαρμαρυγή. Η τελευταία μπορεί να προκαλέσει θρόμβωση και η θεραπεία της περιλαμβάνει φάρμακα.
Να θυμάστε ωστόσο ότι ακόμα και μια εντελώς υγιής καρδιά μπορεί να παρουσιάζει κάποια ανωμαλία στο ρυθμό, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν παρουσιάζει συμπτώματα και δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας ακόμα και όταν φαίνεται στο ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ).
Συμπτώματα και τύποι ανώμαλων καρδιακών ρυθμών
Οι ανώμαλοι καρδιακοί παλμοί, αν παρουσιάσουν κάποιο σύμπτωμα, αυτό θα είναι το αίσθημα παλμών. Επειδή αυτό το αίσθημα είναι άγνωστο στους περισσότερους, ορισμένα άτομα παθαίνουν τρομερό άγχος και κόπωση λόγω της ανησυχίας. Μερικές φορές μπορεί να προκληθεί και ασυνήθιστος πόνος. Ωστόσο, αυτό είναι σπάνιο. Οι ανώμαλοι καρδιακοί παλμοί προκαλούν μόνο αίσθημα παλμών, και πολλά άτομα δε γνωρίζουν καθόλου την κατάσταση τους.
Ο Αντώνης είναι ένας δικηγόρος πενήντα ενός ετών που εδώ και μερικά χρόνια νιώθει «χτυπηματάκια» στο στήθος. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν γίνει συχνότερα, κάτι που αποδίδει ίσως στο στρες που έχει στη δουλειά του. Δεν τον ενοχλούν ιδιαίτερα, αλλά ανησυχεί για τις επιπλοκές.
Ο Αντώνης προφανώς έχει έκτακτες συστολές, τον πιο συνηθισμένο τύπο ανώμαλου ρυθμού. Στην πραγματικότητα, όλοι έχουμε έκτακτες συστολές ακόμα κι αν δεν το γνωρίζουμε. Έτσι, οι έκτακτες συστολές δεν πρέπει να θεωρούνται αφύσικες μια και είναι τόσο συνηθισμένες. Είναι αφύσικες όταν παρουσιάζονται συχνά ή σε συγκεκριμένα μοτίβα ή όταν προκαλούν συμπτώματα (αίσθημα παλμών). Το αίσθημα παλμών σε σχέση με τις έκτακτες συστολές δε δείχνει απαραίτητα ανωμαλία που να απαιτεί θεραπεία. Οι έκτακτες συστολές μπορεί να αυξηθούν, ή να γίνουν πιο αντιληπτές, σε περίοδο άγχους.
Η κολπική μαρμαρυγή είναι ένας άλλος τύπος ανώμαλων παλμών. Πρόκειται για χαοτικό χτύπημα της καρδιάς. Προκαλείται όταν η δεξιά και αριστερή άνω κοιλότητα (κόλποι) σταματούν να έχουν αποτελεσματικές, τακτικές συστολές και αρχίζουν να χτυπούν χαοτικά με ρυθμό 300-400 φορές το λεπτό. Αυτό είναι συνηθισμένο καρδιακό πρόβλημα. Πάνω από 2 εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν από αυτή την ανωμαλία ρυθμού, ενώ κάθε χρόνο παρουσιάζονται 160.000 νέες περιπτώσεις.
Η κολπική μαρμαρυγή
Η κολπική μαρμαρυγή προκαλείται συχνότερα με το πέρασμα των ετών. Παρόλο που λιγότερο από το 1% των ατόμων στα πενήντα έχουν αυτό το πρόβλημα, στην ηλικία των ογδόντα το ποσοστό αυξάνεται σε 10%. Οι αλλαγές που γίνονται στις ηλεκτρικές και δομικές ιδιότητες των άνω κοιλοτήτων με το πέρασμα των ετών πιθανόν συμβάλλουν στην αποδιοργάνωση του φυσιολογικού κολπικού ρυθμού.
Η δραστηριότητα του φλεβόκομβου διακόπτεται και η μαρμαρυγή αναλαμβάνει τον καρδιακό ρυθμό. Επειδή οι κόλποι δέχονται συνεχή ηλεκτρικά ερεθίσματα, τα στέλνουν προς τον κολποκοιλιακό κόμβο.
Ο κολποκοιλιακός κόμβος λειτουργεί σαν μια ηλεκτρική πύλη ή σταθμός αναμετάδοσης, εμποδίζοντας τη συνεχή ροή των ερεθισμάτων στις κοιλότητες άντλησης.
Ωστόσο, πολλά ερεθίσματα περνούν σε ακανόνιστα διαστήματα. Το αποτέλεσμα είναι ένας πολύ ακανόνιστος ρυθμός με ποικίλα διαστήματα ανάμεσα στους καρδιακούς χτύπους.
Ο παλμός σε κατάσταση ηρεμίας κυμαίνεται από 60 ως 150 χτύπους το λεπτό, αλλά μπορεί να είναι και ταχύτερος (μορφή ταχυκαρδίας). Υπάρχει επίσης τάση ο καρδιακός χτύπος να είναι ταχύτερος, οπότε η κολπική μαρμαρυγή θεωρείται μια μορφή ταχυκαρδίας. Ο καρδιακός χτύπος είναι τόσο ακανόνιστος, που οι γιατροί τον αποκαλούν «ακανόνιστα ακανόνιστο» για να διαχωρίζουν το ρυθμό του παλμού από τις αλλαγές που προκαλεί η κολποκοιλιακή απόφραξη δευτέρου βαθμού ή οι πρόωροι χτύποι.
Η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί αίσθημα παλμών και αν είναι υπερβολικά γρήγορη, μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος, δύσπνοια, ζαλάδα ή κόπωση. Δίχως τις κολπικές συστολές, η καρδιά χτυπά λιγότερο αποτελεσματικά. Τα άτομα που έχουν αδύναμο καρδιακό μυ παρουσιάζουν συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Μετά από μεγάλες περιόδους ταχυκαρδίας λόγω κολπικής μαρμαρυγής, ο καρδιακός μυς μπορεί να αδυνατίσει και να παρουσιάσει διατατική μυοκαρδιοπάθεια.
Ίσως η πιο σοβαρή συνέπεια της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο κίνδυνος δημιουργίας θρόμβου σε έναν από τους κόλπους. Επειδή οι κόλποι δε συστέλλονται σωστά, το αίμα μπορεί να μην εξωθείται φυσιολογικά από αυτούς. Αυτή η έλλειψη φυσιολογικής εξώθησης αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας θρόμβων.
Αν ένας θρόμβος μετακινηθεί και ταξιδέψει προς τον εγκέφαλο, προκαλείται εγκεφαλικό. Αν φράξει μια αρτηρία άλλης περιοχής, η διακοπή της ροής του αίματος θα προκαλέσει βλάβη αλλού, όπως για παράδειγμα στα νεφρά.
Ευτυχώς, η κολπική μαρμαρυγή δεν προκαλεί πάντα θρόμβους. Τα άτομα κάτω των 65 ετών με κολπική μαρμαρυγή -που δεν έχουν υπέρταση, διαβήτη, ιστορικό εγκεφαλικού, διόγκωση της κολπικής κοιλότητας ή αδύναμη κοιλία της καρδιάς ή άλλες ανωμαλίες των καρδιακών βαλβίδων- κινδυνεύουν λιγότερο από εγκεφαλικό ακόμα κι αν η κολπική μαρμαρυγή δεν υποχωρήσει.
Ωστόσο, απαιτείται η λήψη αιμολυτικού φαρμάκου για την πρόληψη εγκεφαλικού και δημιουργίας θρόμβων στους κόλπους.
Αν έχετε κολπική μαρμαρυγή, ο αρχικός στόχος της θεραπείας είναι η επιβράδυνση του καρδιακού παλμού και η αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού του κόλπου είτε με φάρμακα είτε με θεραπεία σοκ.
Κολπική μαρμαρυγή και θεραπεία
Η καφεΐνη και το αλκοόλ θεωρούνται αιτίες που συμβάλλουν στον ταχύ ρυθμό των κόλπων και πρέπει να αποφεύγονται μετά την αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού. Αποφύγετε το κάπνισμα. Επίσης, ο γιατρός θα ζητήσει εξετάσεις αίματος για να διαπιστώσει αν η κολπική μαρμαρυγή οφείλεται σε υπερδραστηριότητα του θυρεοειδή, κάτι που θα απαιτούσε ειδική θεραπεία ή κάποια άλλη αντιμετώπιση.
Αν η θεραπεία σοκ αποτύχει ή αν υπάρξει υποτροπή της κολπικής μαρμαρυγής παρά τη φαρμακευτική αγωγή, στόχος είναι να διατηρηθεί ο αποδεκτά αργός ρυθμός των κοιλιακών συστολών, παρόλο που ακόμα θα είναι ακανόνιστος.
Τα άτομα με γρήγορο καρδιακό ρυθμό στη διάρκεια κολπικής μαρμαρυγής θεραπεύονται συνήθως με φάρμακα που μειώνουν την ηλεκτρική μετάδοση των ερεθισμάτων από τον κολποκοιλιακό κόμβο στην κοιλία.
Το βασικό χαρακτηριστικό της θεραπείας είναι φάρμακα όπως οι βήτα αναστολείς, οι αναστολείς διαύλου ασβεστίου και δακτυλίτιδας. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνηθίζουν αυτό τον ακανόνιστο ρυθμό αρκεί να μην είναι πολύ γρήγορος.
Μερικά άτομα δεν ανταποκρίνονται στη μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή και τη θεραπεία σοκ. Αν έχετε επίμονα, περίεργα συμπτώματα ή γρήγορο καρδιακό ρυθμό παρά τη θεραπεία, ο γιατρός μπορεί να προτείνει άλλη θεραπεία χωρίς φάρμακα.
Η πιο συνηθισμένη θεραπεία χωρίς φάρμακα είναι η διακοπή ραδιοσυχνότητας με καθετήρα, μια διακοπή του κολποκοιλιακού ερεθισματαγωγού συστήματος. Εμποδίζει τη μετάδοση των ηλεκτρικών ερεθισμάτων ανάμεσα στις άνω και κάτω κοιλότητες της καρδιάς. Μετά ο καρδιακός ρυθμός ελέγχεται από έναν εμφυτεύσιμο βηματοδότη. Οι κόλποι παραμένουν σε μαρμαρυγή μετά τη διακοπή, επομένως απαιτείται η μακροχρόνια χρήση αιμολυτικών φαρμάκων.
Στη διακοπή ραδιοσυχνότητας, ένας ειδικά σχεδιασμένος καθετήρας τοποθετείται κοντά στον κολποκοιλιακό κόμβο και στον ιστό της καρδιάς μεταδίδεται μια ειδική μορφή ενέργειας. Η ενέργεια επουλώνει το σημείο και δημιουργεί ουλώδη ιστό, εμποδίζοντας έτσι τη μετάδοση ηλεκτρικών ερεθισμάτων.
Τις περισσότερες φορές η μέθοδος είναι αποτελεσματική. Όταν αποτυγχάνει, υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες, όπως η διαδικασία Maze, που σήμερα απαιτεί επέμβαση ανοιχτής καρδιάς, αλλά κάποια μέρα θα γίνεται και με καθετήρα. Άλλες τεχνικές υπό μελέτη είναι η χρήση εμφυτεύσιμων κολπικών απινιδωτών και διάφορες τεχνικές λειτουργίας των κόλπων.
