Λέγοντας καρδιοαναπνευστική ανάνηψη εννοούμε το σύνολο των ενεργειών που γίνονται σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής και τερματισμό της αναπνευστικής λειτουργίας.
Η ανάνηψη πρέπει να αρχίζει το συντομότερο δυνατόν διότι 3-4 λεπτά χωρίς οξυγόνο αρκούν για να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη εγκεφαλική βλάβη. Μετά από μία γρήγορη εκτίμηση του ασθενούς για τυχόν ανταπόκριση, αρχίζει η ανάνηψη η οποία μια ακολουθεί συγκεκριμένη σειρά βημάτων που αποκαλείται ABC (A= Airway, αεροφόρες οδοί / Β= Breathing, αναπνοή / C = Circulation, κυκλοφορία).
Αν η καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (ΚΑΡΠΑ) γίνει σωστά και έγκαιρα, συνήθως σώζονται πολλές ζωές. Το άτομο που θα κάνει στο θύμα καρδιοαναπνευστική ανάνηψη μέχρι να φτάσουν οι γιατροί είναι ο πιο σωτήριος κρίκος στο ιατρικό σύστημα επειγόντων περιστατικών.
Η καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (λέγεται επίσης καρδιοπνευμονική ανάνηψη ή αναζωογόννηση) [Cardio Pulmonary Resuscitation (CPR)] μπορεί να γίνει από «οποιονδήποτε οπουδήποτε, απλά και μόνο με τα χέρια, τους πνεύμονες και τον εγκέφαλο». Περιλαμβάνει μια σειρά πράξεων με τις οποίες στέλνεται οξυγόνο στους πνεύμονες του θύματος και βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος στο σώμα μέχρι να φτάσει ιατρική βοήθεια.
Δεν μπορείτε να μάθετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη διαβάζοντας απλώς ένα βιβλίο.
Λίγα λόγια για την τεχνική καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης
Η καρδιοπνευμονική ανάνηψη περιλαμβάνει ένα συνδυασμό τεχνητής αναπνοής με το στόμα και συμπιέσεις στο στήθος. Με αυτό τον τρόπο διατηρείται η κυκλοφορία του οξυγονωμένου αίματος προς τον εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα μέχρι η κατάλληλη ιατρική θεραπεία να επαναφέρει το φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.
Ο Αμερικανικός Οργανισμός Καρδιάς, που ορίζει τους κανόνες της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης, περιγράφει με κατανοητό τρόπο τις τρεις βασικότερες κινήσεις διάσωσης:
• Αναπνευστική οδός
• Αναπνοή
• Κυκλοφορία
Αναπνευστική οδός. Για μια επιτυχημένη KAPΠA, πρέπει πρώτα να ανοίξετε τις αναπνευστικές οδούς, που μπορεί να έχουν μπλοκαριστεί από το πίσω μέρος της γλώσσας ή την επιγλωττίδα (το κομμάτι του χόνδρου που καλύπτει το λάρυγγα). Όταν το θύμα είναι αναίσθητο, μειώνεται ο μυϊκός του έλεγχος. Η γλώσσα συχνά πέφτει στο πίσω μέρος του λαιμού, εμποδίζοντας το πέρασμα προς τους πνεύμονες. Όταν το κεφάλι είναι γερμένο προς τα πίσω και το σαγόνι μπροστά, η γλώσσα και η επιγλωττίδα ανασηκώνονται. Με αυτό τον τρόπο ελευθερώνεται η αναπνευστική οδός.
Αναπνοή. Η τεχνητή αναπνοή, στόμα με στόμα, είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να στείλετε οξυγόνο στους πνεύμονες του θύματος. Πρέπει να γίνει μέχρι το θύμα να αρχίσει να αναπνέει μόνο του ή μέχρι να φτάσει ιατρική βοήθεια. Αν το θύμα έχει σφυγμό αλλά δεν αναπνέει, πρέπει να ανοίξετε την αναπνευστική του οδό και να του κάνετε αναπνοές (για έναν ενήλικο μία κάθε 5 δεύτερα ή 12 φορές το λεπτό). Αν η καρδιά του θύματος έχει σταματήσει, συγχρόνως με την τεχνητή αναπνοή πρέπει να του κάνετε πιέσεις στο στήθος.
Κυκλοφορία. Οι πιέσεις στο στήθος αποκαθιστούν τον καρδιακό παλμό σε περίπτωση που έχει σταματήσει. Βοηθούν στο να κυκλοφορήσει λίγο αίμα στους πνεύμονες, στον εγκέφαλο και στις στεφανιαίες αρτηρίες. Κάθε φορά που κάνετε πιέσεις στο στήθος πρέπει να κάνετε και τεχνητή αναπνοή.
Η παρακάτω περιγραφή καρδιοπνευμονικής ανάνηψης είναι σύμφωνη με τους κανόνες του Αμερικανικού Οργανισμού Καρδιάς (AHA). Αποτελεί χρήσιμη επανάληψη για όσους έχουν κάνει μαθήματα τεχνητής ανάνηψης.
Εκτιμήστε την κατάσταση και καλέστε βοήθεια
1.Τι πρέπει να κάνετε: Χτυπήστε ή ταρακουνήστε απαλά τον ώμο του θύματος. Φωνάξτε: «Είσαι καλά;»
Ο λόγος: Δεν είναι καλό να ξεκινήσετε τεχνητή ανάνηψη σε κάποιον που απλώς κοιμάται βαθιά, είναι μεθυσμένος ή απλώς λιπόθυμος.
2.Τι πρέπει να κάνετε: Ζητήστε βοήθεια. Αν σας ακούσει κάποιος, πείτε του να καλέσει το 166. Διαφορετικά τηλεφωνήστε εσείς.
Ο λόγος: Η καρδιοπνευμονική ανάνηψη δεν είναι αρκετή για να σωθεί το θύμα από καρδιακή ανακοπή. Στην αρχή της καρδιακής ανακοπής, πάνω από το 80% των καρδιοπαθών που δε νοσηλεύονται παθαίνουν κοιλιακή μαρμαρυγή και η μόνη πιθανότητα για επιβίωση είναι η απινίδωση. Επομένως, πρώτα καλέστε ιατρική βοήθεια και μετά ξεκινήστε καρδιοπνευμονική ανάνηψη. Με την ΚΑΡΠΑ κερδίζετε χρόνο μέχρι να φτάσει η βοήθεια. Αν το θύμα δεν αναπνέει, κλείστε τη μύτη του, καλύψτε το στόμα του με το δικό σας και εκπνεύστε δύο φορές.
Αναπνευστική οδός
3. Τι πρέπει να κάνετε: Ξαπλώστε το θύμα ανάσκελα πάνω σε μια σταθερή, σκληρή επιφάνεια με το κεφάλι στο ίδιο ύψος με την καρδιά. Γονατίστε δίπλα του έτσι ώστε το σώμα σας να σχηματίζει ορθή γωνία με το δικό του. Όλα αυτά γίνονται μέσα σε 10 δευτερόλεπτα.
Ο λόγος: Για να υπάρξει αποτελεσματική ροή αίματος στον εγκέφαλο, η καρδιοαναπνευστική ανάνηψη πρέπει να περιλαμβάνει πιέσεις στο στήθος με τα χέρια του διασώστη πάνω σε μια σταθερή επιφάνεια. Σε μια μαλακή επιφάνεια δε θα μπορέσετε να πιέσετε το θύμα καλά γιατί θα κουνιέται. Το οξυγονωμένο αίμα δε θα φτάσει στον εγκέφαλο αν το κεφάλι είναι ψηλότερα από την καρδιά.
4.Τι πρέπει να κάνετε: Ανασηκώστε απαλά το σαγόνι με το ένα χέρι και με το άλλο πιέστε ελαφρά το μέτωπο για να γείρετε το κεφάλι του θύματος προς τα πίσω. Μην κλείσετε εντελώς το στόμα του.
Ο λόγος: Με αυτό τον τρόπο ελευθερώνεται η αναπνευστική οδός. Αναπνοή
5. Τι πρέπει να κάνετε: Ενώ κρατάτε ανοιχτή την αναπνευστική οδό, δείτε αν το θύμα αναπνέει.
• Πλησιάστε το αφτί σας κοντά στο στόμα του θύματος.
• Κοιτάξτε αν ανασηκώνεται το στήθος του.
• Προσπαθήστε να ακούσετε τους ήχους της αναπνοής.
• Νιώστε την αναπνοή του στο μάγουλο σας.
Ο λόγος: Η ακοή και η αίσθηση είναι οι μόνοι τρόποι για να καταλάβετε αν το θύμα αναπνέει. Αν το στήθος του κινείται αλλά δεν μπορείτε ούτε να νιώσετε ούτε να ακούσετε την αναπνοή, σημαίνει ότι η αναπνευστική οδός είναι ακόμα μπλοκαρισμένη. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβετε αν αναπνέει, γιατί η τεχνητή αναπνοή πρέπει να γίνεται μόνο σε άτομα που δεν αναπνέουν.
6. Τι πρέπει να κάνετε: Κλείστε τη μύτη του θύματος πιέζοντας ελαφρά το μέτωπο για να παραμείνει το κεφάλι γερμένο. Ανοίξτε το στόμα σας, πάρτε μια βαθιά αναπνοή και τοποθετήστε το στόμα σας ώστε να καλύψετε εντελώς το στόμα του θύματος. Βγάλτε τον αέρα στο στόμα του θύματος δύο φορές στην αρχή. Μετά κάντε μία αναπνοή κάθε 5 δευτερόλεπτα και γεμίζετε ξανά τους πνεύμονες σας μετά από κάθε αναπνοή. Πάντα να προσέχετε να ανασηκώνεται το στήθος του θύματος μετά από κάθε τεχνητή αναπνοή. Κάθε αναπνοή στο στόμα του θύματος πρέπει να διαρκεί 1,5-2 δευτερόλεπτα. Μετά αφήνετε τους πνεύμονες να ξεφουσκώνουν.
• Νιώστε τον αέρα να μπαίνει μέσα καθώς φυσάτε.
• Νιώστε την αντίσταση των πνευμόνων του θύματος.
• Νιώστε τους δικούς σας πνεύμονες να αδειάζουν.
• Παρατηρήστε το ανασήκωμα του στήθους και της κοιλιάς του θύματος. (Αν οι τεχνητές αναπνοές δε φουσκώσουν τους πνεύμονες του θύματος, επαναλάβετε τη διαδικασία απόφραξης της αναπνευστικής οδού.)
Ο λόγος: Αυτό το βήμα της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης παρέχει στους πνεύμονες οξυγόνο.
Κυκλοφορία
7. Τι πρέπει να κάνετε: Τοποθετήστε δύο ή τρία δάχτυλα στο μήλο του Αδάμ ακριβώς κάτω από το σαγόνι. Γλιστρήστε τα δάχτυλα σας στο βαθούλωμα ανάμεσα στο μήλο του Αδάμ και στο μυ. Κρατήστε το κεφάλι γερμένο με το άλλο χέρι. Νιώστε το σφυγμό στην καρωτίδα για 8-10 δευτερόλεπτα.
Ο λόγος: Αυτή η κίνηση σας δείχνει αν υπάρχει σφυγμός. Ο σφυγμός δείχνει ότι η καρδιά χτυπά. Αν υπάρχει σφυγμός, μην κάνετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη.
8. Τι πρέπει να κάνετε: Ετοιμαστείτε να αρχίσετε πιέσεις στο στήθος τοποθετώντας σωστά τα χέρια και το σώμα σας. Πρώτα βρείτε το κάτω μέρος του στέρνου, στο σημείο όπου συγκλίνουν τα πλευρά. Δεύτερον, τοποθετήστε το μετακάρπιο περίπου 5 εκατοστά πάνω από το τέλος του στέρνου. Τρίτον, τοποθετήστε το άλλο σας χέρι πάνω από το πρώτο. Οι ώμοι σας πρέπει να είναι ακριβώς πάνω από τα χέρια και οι αγκώνες σας τεντωμένοι και σταθεροί.
Ο λόγος: Η σωστή τοποθέτηση των χεριών και η σωστή κατανομή του βάρους είναι δύο σημαντικά πράγματα για την αποτελεσματική πίεση του στήθους χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού του θύματος. Με τη σωστή τοποθέτηση μειώνεται επίσης η δύναμη που πρέπει να ασκήσετε.
9.Τι πρέπει να κάνετε: Πιέστε το στήθος ομοιόμορφα, χρησιμοποιώντας το μετακάρπιο και κρατώντας τα δάχτυλα σας μακριά από τα πλευρά του θύματος. Πρέπει να ασκήσετε αρκετή δύναμη για να πιέσετε το στέρνο περίπου 5 εκατοστά με ρυθμό 80-100 πιέσεις το λεπτό. Χρησιμοποιήστε το βάρος σας για να πιέσετε το στήθος κάθετα μέχρι 5 εκατοστά.Ανάμεσα στις πιέσεις, αφήνετε το στήθος να επανέρχεται στη φυσιολογική του θέση. Για να μη φύγουν τα χέρια από το σωστό σημείο, μην τα σηκώσετε από το στήθος. Μετράτε δυνατά για να διατηρείτε τον κατάλληλο ρυθμό: «και-ένα-και-δύο-και-τρία-και-τέσσερα-και» μέχρι το 15.
Ο λόγος: Αυτή η τεχνική επιτυγχάνει την πιο αποτελεσματική ροή αίματος. Η πρώτη φάση της συμπίεσης/χαλάρωσης γίνεται προς τα κάτω ώστε η καρδιά να εξωθήσει αίμα και η επόμενη γίνεται προς τα πάνω ώστε η καρδιά να γεμίσει με αίμα. Μπορεί να θελήσετε να πιέσετε με δύναμη και να χαλαρώσετε τη λαβή σας αργά, αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν λάθος. Με κάθε πίεση στόχος σας είναι να πιέσετε την καρδιά ή να αυξήσετε την πίεση στο στήθος ώστε το αίμα να εξωθηθεί προς τα ζωτικά όργανα. Πιέστε περίπου 5 εκατοστά με ρυθμό 80-100 πιέσεις το λεπτό. Η φάση της πίεσης και της χαλάρωσης κάθε κύκλου πρέπει να έχουν ίση διάρκεια. Μην πιέζετε απότομα και χαλαρώνετε αργά.
Αν δεν υπάρχει σφυγμός, ξεκινήστε πιέσεις στο στήθος. Τα χέρια σας πρέπει να είναι τοποθετημένα στο κάτω τμήμα του στέρνου, οι αγκώνες τεντωμένοι και οι ώμοι ακριβώς πάνω από τα χέρια ώστε να πιέζετε με το βάρος του σώματος σας. Μετά από 15 πιέσεις, εκπνεύστε δύο φορές στο στόμα του θύματος. Μετά από κάθε 4 κύκλους 15 πιέσεων και 2 αναπνοών, ελέγχετε το σφυγμό και την αναπνοή. Συνεχίστε την τεχνική μέχρι να αποκατασταθούν και τα δύο.
10. Τι πρέπει να κάνετε: Συνεχίστε τις αναπνοές. Μετά από15 πιέσεις, κάντε δύο αναπνοές.
Ο λόγος: Πρέπει να χορηγήσετε στο θύμα αρκετό οξυγόνο.
11. Τι πρέπει να κάνετε: Στο τέλος των κύκλων, ο καθένας από τους οποίους περιλαμβάνει 15 πιέσεις και 2 αναπνοές (και διαρκεί λίγο περισσότερο από 1 λεπτό), ελέγχετε το σφυγμό για 5 δευτερόλεπτα. Αν δεν υπάρχει σφυγμός, συνεχίστε την ανάνηψη. Αν υπάρχει σφυγμός αλλά όχι αναπνοή, κάντε στο θύμα τεχνητή αναπνοή κάθε 5 δευτερόλεπτα (12 αναπνοές το λεπτό).
Ο λόγος: Έτσι, καταλαβαίνετε αν επιστρέφει αυθόρμητα ο σφυγμός ή η αναπνοή.
ΚΑΡΠΑ σε ενήλικες
Αν η αναπνευστική οδός είναι μπλοκαρισμένη
1. Τι πρέπει να κάνετε: Αν παρατηρήσετε ότι με τις αναπνοές δε φουσκώνουν οι πνεύμονες του θύματος, πρώτα τοποθετήστε ξανά σωστά το κεφάλι και δοκιμάστε δεύτερη φορά.
Ο λόγος: Η λάθος στάση του κεφαλιού είναι η πιο συνηθισμένη αιτία απόφραξης της αναπνευστικής οδού.
2.Τι πρέπει να κάνετε: Αν η τεχνητή αναπνοή ακόμα δεν καταφέρνει να φουσκώσει τους πνεύμονες, πιέστε 6-10 φορές την κοιλιά κάτω από το διάφραγμα (κίνηση Heimlich). Με το θύμα ακόμα ξαπλωμένο, σταθείτε πάνω από τα πόδια του και τοποθετήστε το ένα σας μετακάρπιο στο κέντρο της κοιλιάς λίγο πιο πάνω από τον αφαλό και κάτω από την άκρη του στέρνου. Τοποθετήστε το άλλο χέρι πάνω από το πρώτο. Πιέστε την κοιλιά γρήγορα και δυνατά.
Ο λόγος: Αυτού του είδους οι δυνατές πιέσεις ωθούν τον αέρα από τους πνεύμονες προς την αναπνευστική οδό με δύναμη ικανή να εξωθήσει οτιδήποτε έχει σταθεί μέσα σε αυτή.
3. Τι πρέπει να κάνετε: Αφαιρέστε το ξένο σώμα από το στόμα ή το λαιμό του θύματος. Ανοίξτε το στόμα του, τραβήξτε το σαγόνι προς τα κάτω και ψάξτε σε όλο το στόμα με τα δάχτυλα σας. Αν το θύμα φορά μασέλα, βγάλτε τη.
ΚΑΡΠΑ σε παιδιά (πνιγμονή)
Ο λόγος: Τώρα μπορεί να καταφέρετε να αφαιρέσετε το εμπόδιο ακόμα κι αν δεν έχει εκτοξευθεί από το στόμα ή το λαιμό. Αν κάνετε σωστά την τεχνική με το δάχτυλο, δεν υπάρχει κίνδυνος να σπρώξετε το εμπόδιο πάλι στο λαιμό.
4. Τι πρέπει να κάνετε: Ανοίξτε την αναπνευστική οδό και δοκιμάστε να κάνετε πέντε τεχνητές αναπνοές. Τοποθετήστε ξανά το κεφάλι πιάνοντας το από το σαγόνι και το μέτωπο.
Ο λόγος: Τώρα είναι η στιγμή να προσπαθήσετε ακόμα μια φορά να διοχετεύσετε αέρα στους πνεύμονες.
5. Τι πρέπει να κάνετε: Επαναλάβετε όλη τη διαδικασία μέχρι να καταφέρετε να φουσκώσετε τους πνεύμονες του θύματος. Αν η αναπνευστική οδός είναι ακόμα μπλοκαρισμένη, εναλλάσσετε τις κινήσεις με γρήγορο ρυθμό: πιέσεις στην κοιλιά, ψάξιμο του στόματος με το δάχτυλο, τεχνητή αναπνοή.
