Σύμφωνα με διάφορες μελέτες ο καφές μπορεί να κάνει καλό στην υγεία. Για παράδειγμα, μια μεγάλη γερμανική επιδημιολογική μελέτη συμπεραίνει πως όσοι πίνουν τακτικά καφέ δεν κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο ή καρδιά ενώ κινδυνεύουν λιγότερο από διαβήτη τύπου 2. Μια ελληνική μελέτη επίσης βρήκε ότι καφές μπορεί να συμβάλει στη μακροζωία.
Από την άλλη πλευρά όμως είναι γνωστό ότι ο καφές μπορεί να προκαλέσει ορισμένα προβλήματα σε ειδικές κατηγορίες ατόμων (π.χ. ανεβάζει τους χτύπους την καρδιάς και μεγαλώνει το πρόβλημα στην ακράτεια ούρων).
Τώρα μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι πολλά άτομα “πάσχουν” από εξάρτηση στην καφεΐνη.Πράγματι, δεν είναι λίγοι αυτοί που ξυπνούν το πρωί με λαχτάρα να πιουν τον καφέ τους. Και συνεχίζουν στη διάρκεια της ημέρας να λαμβάνουν καφεΐνη όχι μόνο από τους καφέδες αλλά από διάφορες άλλες πηγές, όπως είναι το τσάι και τα αναψυκτικά τύπου κόλα.
Η λαχτάρα για καφέ κάθε πρωί δεν είναι απλώς μια συνήθεια αλλά ενδεχομένως συνδέεται με το γεγονός ότι ο καφές ανεβάζει τη κορτιζόλη, μια ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια και δίνει ενέργεια στον οργανισμό (η ορμόνη παράγεται υπό την επίδραση διαφόρων ερεθισμάτων και ένα από αυτά είναι το στρες). Η κόπωση είναι ένα σύνδρομο που εμφανίζεται όταν τα επινεφρίδια δεν είναι σε θέση να παράγουν τις ορμόνες τους σε φυσιολογικές ποσότητες. Αυτός είναι ένας λόγος που ωθεί αρκετά άτομα να πίνουν καφέ σε συγκεκριμένες ώρες, όταν η παραγωγή κορτιζόλης είναι μειωμένη στο σώμα. Η καφεΐνη έχει την ιδιότητα να ανεβάζει την κορτιζόλη.
Εξάρτηση από την καφέ
Σύμφωνα με μια αμερικανική μελέτη στην οποία επικεφαλής ήταν αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας του American University στην Ουάσιγκτον Λόρα Τζουλιάνο και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Caffeine Research, πολλοί άνθρωποι είναι εξαρτημένοι από την καφεΐνη και παρουσιάζουν συμπτώματα στέρησης αν δεν λάβουν τη… δόση τους ορισμένες φορές μέσα στην ημέρα. Μάλιστα δεν μπορούν να μειώσουν τη καφεΐνη ακόμα και όταν τους το λένε οι γιατροί, όπως στην περίπτωση μιας εγκυμοσύνης, ενός καρδιολογικού προβλήματος ή ενός προβλήματος στο στομάχι. Η κατάσταση αυτή έχει λάβει και όνομα: διαταραχή χρήσης καφεΐνης.
«Οι αρνητικές επιδράσεις της καφεΐνης συχνά δεν αναγνωρίζονται, καθώς η συγκεκριμένη ουσία είναι κοινωνικά αποδεκτή και ενσωματωμένη στην καθημερινότητα όλων», σημειώνει η Τζουλιάνο. «Παρότι πολλά άτομα μπορούν να καταναλώνουν καφεΐνη χωρίς πρόβλημα, για κάποιους ανθρώπους η ουσία συνδέεται με αρνητικές επιδράσεις, με εξάρτηση, με παρέμβαση στη λειτουργικότητα του ατόμου, το οποίο δεν μπορεί να σταματήσει τη χρήση», προσθέτει.
Την άνοιξη του 2013, η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση αναγνώρισε επίσημα τη «διαταραχή χρήσης καφεΐνης» ως πρόβλημα υγείας. Όπως γράφει η Τζουλιάνο, «οι ειδικοί πιστεύουν λανθασμένα ότι είναι εύκολο για κάποιον να σταματήσει την κατανάλωση καφεΐνης. Μελέτες δείχνουν ότι πάνω από το 50% των ανθρώπων που καταναλώνουν καφεΐνη σε τακτική βάση δηλώνει ότι του είναι δύσκολο να σταματήσει την κατανάλωση της ουσίας ή να τη μειώσει». Πράγματι, τα στοιχεία μαρτυρούν ότι το 50% ατόμων που στερήθηκαν την καφεΐνη εμφάνισε πονοκεφάλους, ενώ το 13% αισθανόταν πολύ άσχημα για να πάει στη δουλειά του. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να παρουσιαστούν ακόμη και συμπτώματα γρίπης, ναυτία και μυϊκοί πόνοι.
Η Τζουλιάνο συστήνει στους υγιείς ενηλίκους να μη λαμβάνουν περισσότερα από 400 mg καφεΐνης καθημερινά, μια ποσότητα που αντιστοιχεί σε δύο-τρεις κούπες καφέ. Οι έγκυες γυναίκες δεν πρέπει να λαμβάνουν περισσότερα από 200 mg την ημέρα, ενώ την καφεΐνη πρέπει να περιορίσουν και άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιολογικά προβλήματα ή ακράτεια ούρων.
Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη και αν κάποιος θέλει να μειώσει την καφεΐνη, στην πράξη δεν είναι εύκολο να το καταφέρει, καθώς σε πολλά προϊόντα που την περιέχουν δεν αναγράφεται η ακριβής ποσότητά της. «Αυτή τη στιγμή οι εταιρείες δεν είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν την ποσότητα καφεΐνης στις ετικέτες των τροφίμων και ορισμένα προϊόντα όπως τα ενεργειακά ποτά δεν έχουν συγκεκριμένα όρια περιεκτικότητας σε καφεΐνη», λέει η Τζουλιάνο.
Να σημειωθεί τέλος ότι σύμφωνα με μια μελέτη, η κατάλληλη ώρα το πρωί για καφέ είναι μεταξύ 09:30 και 11:30 π.μ. O λόγος είναι ότι σ’ αυτό το διάστημα τα επίπεδα της κορτιζόλης πέφτουν. Η έλλειψη κορτιζόλης προκαλεί προβλήματα καθώς η ορμόνη διευκολύνει την παροχή ενέργειας και δίνει εγρήγορση στο σώμα. Η μειωμένη κορτιζόλη για μεγάλο διάστημα προκαλεί συμπτώματα κόπωσης και ατονίας.
