Μια αμφιλεγόμενη μελέτη από ερευνητές του Πανεπιστημίου Southern Carolina των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύθηκε το περιοδικό Cell Metabolism, συμπεραίνει ότι μια διατροφή που περιέχει πολύ κρέας, αυγά, γάλα και τυρί είναι επιβλαβής για την υγεία γιατί αυξάνει την ορμόνη που ονομάζεται αυξητικός παράγοντας IGF-1 .
Οι ερευνητές παρακολούθησαν επί 18 χρόνια τις διατροφικές συνήθειες και την υγεία 6.318 ατόμων ηλικίας 50-65 ετών κατά την έναρξή της. Όπως διαπίστωσαν, όσοι μεσήλικες έτρωγαν πολλές τροφές ζωικής προέλευσης, όπως το κρέας, τα αλλαντικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, είχαν τετραπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο σε σύγκριση με όσους δεν έτρωγαν πολλές ζωικές τροφές. Ο κίνδυνος είναι παρόμοιος με αυτόν που έχουν οι μανιώδεις καπνιστές, δηλαδή όσοι καπνίζουν τουλάχιστον 20 τσιγάρα την ημέρα. Μάλιστα, οι λάτρεις του κρέατος είχαν 74% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από κάθε άλλη αιτία, συμπεριλαμβανομένου του εμφράγματος.
Το περίεργο είναι πάντως ότι αυτό το συμπέρασμα δεν ίσχυε για τους ηλικιωμένους. Σ’ αυτούς η προτίμηση στις ζωικές πρωτεΐνες φάνηκε να δρα προστατευτικά έναντι του καρκίνου και της θνησιμότητας από οποιαδήποτε άλλη αιτία.
Τέλος, τόσο οι μεσήλικες όσο και οι ηλικιωμένοι που κατανάλωναν πολλές πρωτεΐνες είχαν πενταπλάσιο κίνδυνο θανάτου από σακχαρώδη διαβήτη.
Αυξητικός παράγοντας IGF-1
Να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα οι μελέτες έχουν δείξει ότι στην πραγματικότητα το επεξεργασμένο κρέας (π.χ. λουκάνικα, ζαμπόν, μπέικον, σαλάμι, καπνιστά κρέατα κλπ) είναι αυτά που επιβαρύνουν την υγεία λόγω, ενδεχομένως, κάποιων χημικών ουσιών που περιέχουν και είναι καρκινογόνες. Επιπλέον ο τρόπος παρασκευής του κρέατος έχει σημασία καθώς σε υψηλές θερμοκρασίες παράγονται μόρια επικίνδυνα για την υγεία όπως π.χ. οι ετεροκυκλικές αμίνες και το ακρυλαμίδιο (το οποίο βρίσκεται κυρίως σε τροφές που περιέχουν πολλούς υδατάνθρακες).
Οι ερευνητές της μελέτης ωστόσο δεν αποδίδουν την αύξηση των καρκίνων στις χημικές ουσίες του επεξεργασμένου κρέατος ή στον τρόπο παρασκευής του κρέατος αλλά σε μια ορμόνη με αναβολικές ιδιότητες η οποία επηρεάζεται από την κατανάλωση πρωτεϊνών. Πρόκειται για ένα μόριο που λέγεται αυξητικός παράγοντας IGF-1 (insulin like growth factor-1 ή ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας-1). Η ορμόνη αυτή βοηθεί τον οργανισμό να αναπτύσσεται, αλλά σχετίζεται και με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου. Πάντως, τα επίπεδα της IGF-1 μειώνονται δραματικά μετά την ηλικία των 65 ετών, οδηγώντας σε ελάττωση της μυϊκής μάζας και αδυναμία.
Οι εξετάσεις αίματος που έγιναν στα πλαίσια της μελέτης έδειξαν ότι τα επίπεδα της ορμόνης IGF-1 ήταν ανάλογα με τη πρόσληψη των πρωτεϊνών. Για εκείνους που κάνουν μια δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνες, αυξάνεται η IGF-1. Περαιτέρω δοκιμές σε ποντίκια διαπίστωσαν ότι μια δίαιτα με πολλές πρωτεΐνες οδήγησε σε περισσότερους καρκίνους και μεγαλύτερους όγκους από ότι μια δίαιτα χαμηλή σε πρωτεΐνες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές της μελέτης, οι άνθρωποι θα πρέπει να περιορίζονται σε όχι περισσότερο από 0,8 γραμμάρια πρωτεΐνης την ημέρα για κάθε κιλό σωματικού βάρους, που ισοδυναμεί με 48 γραμμάρια για ένα άτομο 60 κιλά και 64 γραμμάρια για ένα άτομο 80 κιλά.
Να σημειωθεί ότι η σύνδεση του καρκίνου με τον αυξητικό παράγοντας IGF-1 δεν είναι κάτι καινούργιο. Η ορμόνη αυτή (αλλά και άλλες) αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο. Όμως ο αυξητικός παράγοντας IGF-1 δεν συνδέεται μόνο με τις πρωτεΐνες αλλά και τους υδατάνθρακες οι οποίοι μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί και να κατηγορηθούν ότι προκαλούν, εμμέσως, καρκίνο.
Πρωτεΐνες και ηλικία
Όπως εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης Βάλτερ Λόνγκο, καθηγητής στη Σχολή Γεροντολογίας Davis, το γενικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η κατανάλωση πολλών πρωτεϊνών μπορεί να είναι επιζήμια στις ηλικίες κάτω των 65 ετών, αλλά μεγάλη σημασία έχει τι είδους πρωτεΐνες τρώει κανείς.
«Από τη μελέτη μας και προγενέστερες δεν προκύπτει ότι οι πρωτεΐνες των ψαριών είναι επιβλαβείς, ούτε ότι σχετίζονται με κινδύνους για την υγεία οι φυτικής προελεύσεως πρωτεΐνες, όπως αυτές στις φακές και στα φασόλια», είπε.
Όσον αφορά τις ηλικίες άνω των 65 ετών, σε αυτές δεν θα πρέπει να ακολουθείται χαμηλή σε πρωτεΐνες διατροφή προκειμένου να διατηρείται ένα υγιές βάρος και να προστατεύονται οι ηλικιωμένοι από τη μείωση της μυικής μάζας. Τα επίπεδα της ορμόνης IGF-1 πέφτουν δραματικά μετά την ηλικία των 65 ετών. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στους μεσήλικες η υγιεινή διατροφή θεωρείται αυτή που δεν περιέχει πολλές πρωτεΐνες, μετά την ηλικία των 65 ετών αυτό αντιστρέφεται και οι περισσότερες πρωτεΐνες θεωρούνται υγιεινές.
Η κριτική
Η διατροφολόγος Νικόλ Μπερμπέριαν δήλωσε στο Sky News ότι τα συμπεράσματα της μελέτης δεν αποδεικνύουν μια αιτιώδη σχέση. Η Μπερμπέριαν είπε: «Αυτή είναι μια μελέτη παρατήρησης και κανείς ποτέ δεν μπορεί να πει αν οι πρωτεΐνες ήταν η αιτία της αύξησης του καρκίνου. Θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε. Θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας του τρόπου ζωής ή να είναι απλά μια τυχαία σχέση». Και πρόσθεσε ότι το επεξεργασμένο κρέας έχει ήδη συνδεθεί με τον καρκίνο σε παλιότερες μελέτες.
O Τιμ Κι, εκ μέρους του βρετανικού οργανισμού Cancer Research στη Βρετανία, δήλωσε: «Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει οποιαδήποτε σχέση μεταξύ της κατανάλωσης μιας δίαιτας υψηλής σε πρωτεΐνες και αυξημένου κινδύνου για καρκίνο στους μεσήλικες».
