Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε πριν από λίγες μέρες μιας σύσταση σχετικά με την κατανάλωση ζάχαρης. Προτείνει μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης από το 10% της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων, (αυτό ήταν μέχρι σήμερα το συνιστώμενο όριο) σε 5%.
Ορισμένοι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτό που κάνει κυρίως τη ζημιά στον οργανισμό είναι η φρουκτόζη (η επιτραπέζια ζάχαρη αποτελείται από ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης).
Ο ΠΟΥ προτείνει όχι παραπάνω από έξι κουταλιές του γλυκού ζάχαρη ημερησίως για τις γυναίκες και όχι παραπάνω από οκτώ κουταλιές για τους άνδρες. Το όριο περιλαμβάνει όλους τους τύπους ζάχαρης που προστίθενται στις τροφές, όπως η ζάχαρη που περιέχεται στο μέλι, στα σιρόπια, στους χυμούς φρούτων, στα συμπυκνώματα χυμών φρούτων και στον πολτό φρούτων.
Οταν οι επιστήμονες κάνουν λόγο για μείωση της ζάχαρης στη διατροφή, δεν μιλούν για τη ζάχαρη που περιέχεται με φυσικό τρόπο σε φρούτα και λαχανικά, ούτε για τη λακτόζη του γάλακτος. Στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» τίθεται η πρόσθετη ζάχαρη που υπάρχει σε πλήθος τροφίμων – όχι μόνο στα γλυκά, αλλά και στο ψωμί, στις έτοιμες σούπες, στα δημητριακά πρωινού, ακόμη και σε κάποια γιαούρτια με χαμηλά λιπαρά.
Η ζάχαρη αυτή έχει συνήθως τη μορφή της σουκρόζης (επιτραπέζια ζάχαρη) ή της φρουκτόζης ή του υψηλού σε περιεκτικότητα φρουκτόζη σιροπιού καλαμποκιού (high fructose corn syrup).
Επίθεση στη φρουκτόζη
Για ορισμένους επιστήμονες η ζάχαρη σε μεγάλες ποσότητες είναι τοξική. Αυτό πιστεύει ο καθηγητής Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο Ρόμπερτ Λάστιγκ ο οποίος έγινε γνωστός για τον «πόλεμο» που έχει ανοίξει κυρίως στη φρουκτόζη.
Ο λόγος είναι ότι η φρουκτόζη μεταβολίζεται διαφορετικά από τη γλυκόζη με αποτέλεσμα να είναι πολύ πιο τοξική. Η φρουκτόζη μεταβολίζεται στο σύνολό της στο συκώτι -μόνο το 20% της γλυκόζης μεταβολίζεται στο ήπαρ και η υπόλοιπη ποσότητα μεταβολίζεται από σχεδόν κάθε κύτταρο του σώματος.
Στη συνέχεια η φρουκτόζη, όταν είναι υπερβολική, προκαλεί αυτό που οι γιατροί αποκαλούν λιπαρό συκώτι κάτι που μπορεί να είναι μια από τις αιτίες του διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, η φρουκτόζη προκαλεί 10 φορές περισσότερη γλυκοζυλίωση στο αίμα από τη γλυκόζη, κάτι που προκαλεί πρόωρη γήρανση.
Ο Λάστιγκ τονίζει ότι πάντα «η δόση κάνει το δηλητήριο, αλλά σήμερα ο πληθυσμός έχει ξεπεράσει τις συνιστώμενες δόσεις ζάχαρης και κυρίως φρουκτόζης που μπορεί να αντέξει ο οργανισμός. Το συκώτι έχει την ικανότητα να μεταβολίζει 40 γραμμάρια πρόσθετης ζάχαρης την ημέρα, όση ποσότητα περιέχεται σε ένα και μόνο αναψυκτικό.
Υπέρ της σύστασης του ΠΟΥ αλλά με επιφυλάξεις σε ό,τι αφορά την ενοχή μόνο της φρουκτόζης τάσσεται ο Ντέιβιντ Κατζ, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Πρόληψης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Γέιλ. Σύμφωνα με τον Κατζ, πρέπει δούμε τη “μεγάλη εικόνα” και να μη στεκόμαστε σε μεμονωμένα συστατικά. Ας μην ξεχνάμε ότι η γλυκόζη αποτελεί καύσιμο για τον οργανισμό, λέει ο Κατζ. Η δόση κάνει τη διαφορά. “Το μήνυμα προς όλους πρέπει να είναι να τρώτε σωστά και με μέτρο”.
Ο Κατζ είναι από τους επικριτές της θεωρίας του Λάστιγκ ότι η φρουκτόζη είναι τοξική, υποστηρίζοντας ότι τα στοιχεία που την ενοχοποιούν είναι αδύναμα. Από την πλευρά του ο Λάστιγκ σημειώνει ότι πίσω από τις απόψεις του Κατζ κρύβονται τα δικά του οικονομικά συμφέροντα, ένα μοντέλο διατροφής που ο ίδιος έχει δημιουργήσει και προωθεί για εμπορικούς σκοπούς.
Ένας τρίτος επιστήμονας, ο Λικ Ταπί, ειδικός στο Τμήμα Φυσιολογίας, Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, λέει ότι η τοξικότητα της φρουκτόζης δεν έχει ακόμα αποδειχθεί. Πειράματα σε ζώα που ακολουθούσαν διατροφή με πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη έδειξαν ότι τα ζώα εμφάνισαν προβλήματα όπως η δυσλιπιδαιμία, ο διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία. Η πολύ μεγάλη κατανάλωση φρουκτόζης συνδέεται με προβλήματα, όχι όμως μεγαλύτερα από εκείνα που προκαλεί η πολύ μεγάλη κατανάλωση λιπαρών ή γλυκόζης, λέει ο Ταπί.
Φαίνεται όμως πως κάτι διαφορετικό υπάρχει μεταξύ φρουκτόζης και γλυκόζης και αυτό δεν είναι μόνο ο τρόπος που μεταβολίζονται τα δύο μόρια. Η φρουκτόζη δεν είναι το καύσιμο του εγκεφάλου όπως είναι η γλυκόζη. Και φαίνεται ότι η φρουκτόζη μπορεί να μετατραπεί σε λίπος μέσα στο σώμα πολύ πιο εύκολα από τη γλυκόζη.
