Καρδιοπνευμονική ανάνηψη (CPR) σε ενήλικα

Η καρδιοπνευμονική ανάνηψη (Cardio Pulmonary Resuscitation ή CPR) ή καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (ΚΑΡΠΑ) είναι μία τεχνική που σώζει ζωές και είναι χρήσιμη σ’ ένα φάσμα επειγουσών καταστάσεων, όπως η καρδιακή προσβολή ή ο σχεδόν πνιγμός, όπου το άτομο έχει χάσει τις αισθήσεις του και έχει σταματήσει να αναπνέει.

Πριν προχωρήσετε σε καρδιοπνευμονική ανάνηψη, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι το άτομο είναι όντως αναίσθητο και έχει σταματήσει να αναπνέει. Στην πραγματικότητα μπορεί να κάνετε κακό σε περίπτωση που χρησιμοποιήσετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη σε κάποιον που δεν τη χρειάζεται.

Όταν σταματάει η καρδιά, η απουσία οξυγονωμένου αίματος μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον εγκέφαλο μέσα σε λίγα μόνο λεπτά και ο θάνατος μπορεί να επέλθει μέσα σε 6 με 10 λεπτά. Ο χρόνος είναι πάρα πολύ σημαντικός, όταν βοηθάτε ένα άτομο που έχει χάσει τις αισθήσεις του και δεν αναπνέει.

Αν είστε μόνος, το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να ζητήσετε επειγόντως ιατρική βοήθεια. Γενικά ο τηλεφωνικός αριθμός για τις πρώτες βοήθειες είναι το 166. Αν δεν είστε μόνος, ζητήστε από κάποιον άλλο να καλέσει τις πρώτες βοήθειες, ενώ εσείς προσδιορίσετε αν το αναίσθητο άτομο αναπνέει. Εάν δεν αναπνέει, ξεκινήστε την καρδιοπνευμονική ανάνηψη.

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η οποία θέτει τα πρότυπα για καρδιοπνευμονική ανάνηψη, ξεχωρίζει τα τρία μέρη της διαδικασίας με τα γράμματα ABC: Α για airway (αεροφόρος οδός), Β για breathing (αναπνοή) και C για circulation (κυκλοφορία). Τα τρία βήματα περιγράφονται με τη σειρά παρακάτω:

Α: Καθαρίστε την αεροφόρο οδό

Μπορείτε να καθαρίσετε την αεροφόρο οδό του θύματος με διάφορους τρόπους, αλλά το πρώτο βήμα είναι η αξιολόγηση.

1. Βεβαιωθείτε ότι το άτομο έχει χάσει τις αισθήσεις του και δεν ξεκουράζεται απλώς ή κοιμάται. Τραντάξτε το ή χτυπήστε το δυνατά στον ώμο και ρωτήστε: «Είσαι καλά;»

2. Αν δεν παίρνετε απάντηση, φωνάξτε αμέσως για βοήθεια. Αν είστε μόνος, τηλεφωνήστε στις πρώτες βοήθειες, πριν αρχίσετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη, εκτός αν το άτομο είναι ηλικίας κάτω των 8 χρόνων. Μετά ξεκινήστε καρδιοπνευμονική ανάνηψη αμέσως. Εάν δεν είστε μόνος, πείτε σε κάποιον να καλέσει το 166, ενώ εσείς προβαίνετε σε καρδιοπνευμονική ανάνηψη.

3. Ξαπλώστε το άτομο ανάσκελα. Αν χρειαστεί, γυρίστε το, ώστε να είναι με το πρόσωπο προς τα πάνω. Σταθείτε σε ορθή γωνία στα γόνατα, κάθετα προς τον αυχένα και τους ώμους του θύματος. Για να εκτελέσετε καρδιοπνευμονική ανάνηψη, γείρετε πρώτα το κεφάλι και ανασηκώστε το πιγούνι, για να ανοίξει η αεροφόρος οδός.

4. Κάμψτε το κεφάλι προς τα πίσω και ανασηκώστε το πιγούνι του. Αυτή είναι η πρωταρχική κίνηση, για να ανοίξει η αεροφόρος οδός. Τοποθετήστε την παλάμη σας στο μέτωπο του ατόμου και σπρώξτε απαλά προς τα πίσω και μετά με το άλλο σας χέρι ανασηκώστε το πιγούνι του προς τα μπρος, για να ανοίξει η αεροφόρος οδός. Επειδή η γλώσσα συνδέεται με το σαγόνι, η κάμψη του κεφαλιού και το ανασήκωμα του πιγουνιού την απομακρύνει από την αεροφόρο οδό. Αν υποψιάζεστε κάκωση του αυχένα, χρησιμοποιήστε μία διαφορετική θέση της σιαγόνας χωρίς κάμψη του κεφαλιού. Τοποθετήστε τα χέρια σας από τη μία και την άλλη πλευρά του προσώπου του, τους αντίχειρες σας στα μήλα χωρίς πίεση και τραβήξτε τη σιαγόνα προς τα μπρος με τους δείκτες. Εξετάστε το στόμα, ώστε να βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχει μέσα ξένο σώμα. Αν υπάρχει, χρησιμοποιήστε το σκούπισμα με το δάχτυλο.

Ελέγξτε αν το άτομο αναπνέει τοποθετώντας το αφτί σας πάνω από το στόμα του. Κοιτάξτε το θώρακα του ατόμου, για να δείτε αν ανεβοκατεβαίνει, όπως συμβαίνει κατά την αναπνοή. Προσπαθήστε να ακούσετε ήχους ενδεικτικούς αναπνοής. Νιώστε τον αέρα που εκπνέεται στο πρόσωπο σας. Αν δε διαπιστώνετε αναπνοή, αρχίστε αμέσως το φιλί της ζωής.

Β: Αναπνέετε για το άτομο

Αν δεν υπάρχει επαγγελματική ιατρική βοήθεια ή δεν είναι διαθέσιμος εξοπλισμός έκτακτης ανάγκης, τότε το φιλί της ζωής είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποκατάσταση της ροής του οξυγόνου προς τους πνεύμονες.

1. Η βάση για το φιλί της ζωής είναι απλή: Αναπνέετε εσείς για το θύμα. Μεταφέρετε την ανάσα από τους πνεύμονες σας στους πνεύμονες του θύματος μέσω του στόματος του. Εάν το στόμα είναι τραυματισμένο ή δεν μπορεί να ανοίξει, εκπνεύστε στη μύτη του.

2. Γονατίστε σε ορθή γωνία προς τον ώμο του ατόμου. Χρησιμοποιήστε την κίνηση έκτασης του κεφαλιού και ανασηκώματος του πιγουνιού. Κοιτάζετε, ακούτε και νιώθετε τον αέρα στο μάγουλο σας, για να διαπιστώσετε αν κάποιος αναπνέει (επάνω). Εάν δεν έχετε καμία ένδειξη αναπνοής, ξεκινήστε το φιλί της ζωής και κλείστε τη μύτη του ατόμου με τον αντίχειρα και το δείκτη σας. Αυτό βοηθάει να εξασφαλίσετε ότι ο αέρας που εκπνέετε στο στόμα του ατόμου δε διαφεύγει μέσω της μύτης.

3. Πάρτε βαθιά εισπνοή. Ανοίξτε πολύ το στόμα σας και εφαρμόστε το γερά πάνω σ’ αυτό του θύματος. Εκπνεύστε μέσα στο στόμα του. Τραβήξτε το στόμα σας από αυτό του θύματος, εισπνεύστε και ξαναρχίστε. Δώστε του δύο βαθιές αναπνοές. Παρακολουθείτε το θώρακα του ατόμου σε κάθε αναπνοή, για να διαπιστώσετε αν ο αέρας που μεταφέρετε στο στόμα του ανοίγει τα πνευμόνια του. Βεβαιωθείτε ότι αφήνετε το άτομο να εκπνεύσει, πριν του μεταφέρετε κι άλλες ανάσες. Αν το στομάχι του θύματος φουσκώσει υπερβολικά, μπορεί να είναι αποφραγμένη η αεροφόρος οδός ή μπορεί να είναι πολύ δυνατές οι ανάσες σας.

4. Ελέγξτε για ενδείξεις κυκλοφορίας, όπως είναι η αναπνοή, ο βήχας ή η κίνηση. Αυτό δε διαρκεί περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα. Κάποτε συστηνόταν και ο έλεγχος του σφυγμού. Εντούτοις, έρευνες αποκάλυψαν ότι παίρνει αρκετό χρόνο και οι άνθρωποι δεν είναι πάντα ικανοί να ανιχνεύσουν σωστά το σφυγμό.

5. Αν δεν υπάρχει αναπνοή, βήχας ή κίνηση, ξεκινήστε καρδιακές ώσεις, για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο (δείτε «Γ: Αποκαταστήστε την κυκλοφορία του αίματος»). Αν το άτομο έχει ενδείξεις ζωής, αλλά δεν αναπνέει, συνεχίστε το φιλί της ζωής. Χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική, εκπνεύστε του 2 αργές και βαθιές αναπνοές – η καθεμία διαρκεί περίπου 2 δευτερόλεπτα. Απομακρύνετε το στόμα σας ανάμεσα στις αναπνοές. Παρατηρήστε για σημεία αναπνοής και παρακολουθείτε την κίνηση του θώρακα, για να βεβαιωθείτε ότι ο αέρας ανοίγει τους πνεύμονες.

6. Αν το θύμα αναπνέει, αλλά οι ανάσες του είναι ασθενείς, ρηχές ή κοπιώδεις, το φιλί της ζωής μπορεί να είναι ακόμα αναγκαίο. Εντούτοις, συντονίστε την αναπνευστική βοήθεια με την αναπνοή του θύματος: Μεταφέρετε του μία ανάσα, όταν εισπνέει, και αφήνετε το να εκπνεύσει, πριν αναπνεύσετε πάλι για λογαριασμό του.

7. Καλέστε τις πρώτες βοήθειες, αν δεν το έχετε ήδη κάνει. Συνεχίστε να αναπνέετε για το άτομο, ώσπου να αναπνέει μόνο του ή ώσπου να φτάσει ιατρική βοήθεια.

Χρησιμοποιήστε καρδιοπνευμονική ανάνηψη στόμα με μύτη, εάν κάποια κάκωση στο στόμα ή στο πρόσωπο καθιστά δύσκολο το φιλί της ζωής.

Κρατήστε το στόμα του ατόμου κλειστό ανασηκώνοντας το πιγούνι του.

Στη συνέχεια καλύψτε ολόκληρη τη μύτη του με το στόμα σας και εκπνεύστε μέσα στη μύτη του.

Μετά την εκπνοή απομακρύνετε το στόμα σας από την περιοχή, για να επιτραπεί στον αέρα να εξέλθει.

Επαναλάβετε τα βήματα αυτά με ένα σταθερό, ρυθμικό τρόπο αναπνοής, ώσπου το άτομο να αναπνεύσει μόνο του ή ώσπου να φτάσει ιατρική βοήθεια.

Γ: Αποκαταστήστε την κυκλοφορία του αίματος

Αν δεν μπορείτε να βρείτε ενδείξεις ζωής σ’ ένα άτομο που έχει χάσει τις αισθήσεις του, οι ώσεις (μαλάξεις) στην καρδιά είναι απαραίτητες, για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία του αίματος. Οι ώσεις στην καρδιά που αναφέρονται επίσης και ως μάλαξη της καρδιάς, πρέπει να είναι συντονισμένες με το φιλί της ζωής.

Η αναπνοή παρέχει αέρα στους πνεύμονες και στη συνέχεια με τη μάλαξη της καρδιάς μεταφέρεται το οξυγονωμένο αίμα στον εγκέφαλο και στα άλλα μέρη του σώματος. Όταν δίνετε το φιλί της ζωής λειτουργείτε σαν αναπνευστήρας. Όταν κάνετε μάλαξη της καρδιάς προκαλείτε τεχνητή κίνηση στον μυ της καρδιάς.

1. Δουλέψετε γονατιστοί, σε ορθή γωνία με το θώρακα του θύματος. Τοποθετήστε την παλάμη του ενός χεριού στο θώρακα του ατόμου, ανάμεσα στις θηλές (των μαστών). Με το άλλο χέρι πιάστε το πρώτο χέρι από πάνω περνώντας ανάμεσα τα δάχτυλα” ή απλά τοποθετήστε το δεύτερο χέρι πάνω από το πρώτο με τα δάχτυλα τεντωμένα. Προσέξτε μην πιέσετε το θώρακα. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει κάταγμα πλευρών. Θα μπορούσε επίσης να μειώσει τη δύναμη των ώσεων.
2. Μετατοπίστε το βάρος σας προς τα μπρος και πάνω, έτσι ώστε οι ώμοι σας να είναι πάνω από τα χέρια σας. Τεντώστε τους αγκώνες σας. Αυτό θα βεβαιώσει ότι κάθε θωρακική ώση γίνεται κατευθείαν στο στέρνο, έτσι ώστε ο κορμός του ατόμου να μη μετακινείται.Η μετακίνηση αυτή μειώνει τη δύναμη των ώσεων.
3. Ρίξτε το βάρος σας στα χέρια σας, για να πιέσετε το θώρακα του θύματος (θα πρέπει να συμπιέζετε κατά 3 με 5 εκ. σ’ έναν ενήλικα), μετά διακόψτε την πίεση, για να επιτραπεί στο αίμα να κυλήσει στην καρδιά. Σε κάθε διακοπή κρατήστε τα χέρια σας σε επαφή με το θώρακα του θύματος, χωρίς να αλλάζετε τη θέση τους. Μετράτε δυνατά σε κάθε ώση παρέχοντας συνολικά 15 πιέσεις με τακτικό ρυθμό – περίπου 2 ανά δευτερόλεπτο. Για ένα παιδί κάτω των 8 χρόνων αναλογούν 5 πιέσεις σε κάθε αναπνοή.
4. Πρέπει επίσης να τροφοδοτείτε το άτομο με οξυγόνο. Χρησιμοποιήστε την ίδια τεχνική που περιγράφεται παραπάνω για το φιλί της ζωής (δείτε «Β: Αναπνέετε για το άτομο»). Χρησιμοποιήστε την κίνηση έκτασης του κεφαλιού και το ανασήκωμα του πιγουνιού, για να ανοίξετε την αεροφόρο οδό. Κλείστε τη μύτη με τον αντίχειρα και το δείκτη σας. Πάρτε μία βαθιά αναπνοή και καλύψτε το στόμα του θύματος τελείως με το δικό σας. Εκπνεύστε στο άτομο που έχει χάσει τις αισθήσεις του. Απομακρύνετε το στόμα σας από το στόμα του θύματος, εισπνεύστε και επαναλάβετε.
5. Κάνετε 15 μαλάξεις στο θώρακα του ατόμου και μετά χορηγήστε του δύο αναπνοές. Αποκτήστε σταθερό ρυθμό μετρώντας δυνατά. Επαναξιολογήστε την αναπνοή του μετά από 4 κύκλους 2 αναπνοών και 15 πιέσεων. Καλέστε το 166, αν δεν το έχετε ήδη κάνει. Συνεχίστε, ώσπου να φτάσει βοήθεια, αν αντέχετε σωματικά.