Οι εξετάσεις αίματος είναι μια εργαστηριακή εξέταση που πραγματοποιείται σε αίμα που έχει ληφθεί από μια φλέβα στο αντιβράχιο με τη χρήση μιας βελόνας.
Το αίμα, καθώς κυκλοφορεί στο σώμα σας, επιτελεί έναν αξιόλογο αριθμό ζωτικών λειτουργιών. Από τους ιστούς των πνευμόνων σας παίρνει το οξυγόνο που έχετε εισπνεύσει και το μεταφέρει μέσω των αρτηριών στους ιστούς σε όλο το σώμα σας. Ταυτόχρονα το αίμα σας αφαιρεί το διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς αυτούς και το επαναφέρει μέσω των φλεβών στους πνεύμονες σας, από όπου αποβάλλεται με την εκπνοή.
Το αίμα ενεργεί επίσης ως μέσο του ανοσοποιητικού σας συστήματος μεταφέροντας τα κύτταρα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις καθώς και τις πρωτεΐνες (αντισώματα) που συμβάλλουν στην προστασία σας από ξένες ουσίες. Ακόμα βοηθάει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος σας μειώνοντας τη θερμότητα που παράγεται στους μυς σας.
Όλες οι ζωτικές λειτουργίες του αίματος σας γίνονται από τα αιμοσφαίρια και το υγρό μέρος του αίματος που λέγεται πλάσμα. Τα περισσότερα αιμοσφαίρια παράγονται στο μυελό των οστών που βρίσκεται στις κοιλότητες ορισμένων οστών. Τα περισσότερα από αυτά τα κύτταρα ωριμάζουν και αναπτύσσονται σε συγκεκριμένους τύπους αιμοσφαιρίων μέσα στο μυελό των οστών, μερικά όμως ολοκληρώνουν τη διαδικασία ωρίμανσης στο σπλήνα ή στους λεμφαδένες.
Σύνθεση του αίματος
Το αίμα σας περιλαμβάνει τα παρακάτω συστατικά:
Ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθροκύτταρα) είναι τα πιο άφθονα κύτταρα στο αίμα. Περιέχουν αιμοσφαιρίνη, μια σύνθετη κόκκινη ουσία που είναι πλούσια σε σίδηρο. Η αιμοσφαιρίνη ενώνεται με το οξυγόνο στους πνεύμονες σας και μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία (τριχοειδή). Εκεί η αιμοσφαιρίνη απελευθερώνει το οξυγόνο, ώστε να βγει από το αίμα και να πάει στα κύτταρα των ιστών και των οργάνων.
Λευκά αιμοσφαίρια. Τα λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκύτταρα) υπερασπίζουν το σώμα σας από ξένους εισβολείς, όπως τα παθογόνα βακτήρια, οι ιοί, οι μύκητες και τα παράσιτα. Οι τρεις κύριοι τύποι λευκών αιμοσφαιρίων είναι:
- Τα κοκκιοκύτταρα, τα οποία περιλαμβάνουν τα ουδετερόφιλα, τα ηωσινόφιλα και τα βασεόφιλα.
- Τα μονοκύτταρα.
- Τα λεμφοκύτταρα που περιλαμβάνουν τα Β και τα Τ κύτταρα.
Τα κοκκιοκύτταρα και τα μονοκύτταρα αντιδρούν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους λοιμώξεων και υπερασπίζονται το σώμα σας δεσμεύοντας ξένες ουσίες. Τα λεμφοκύτταρα αντιδρούν σε συγκεκριμένους λοιμογόνους παράγοντες.
Τα λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκύτταρα) υπερασπίζονται το σώμα από ξένους εισβολείς και αποτελούνται από τρεις τύπους κυττάρων: τα κοκκιοκύτταρα, τα μονοκύτταρα και τα λεμφοκύτταρα.
Αιμοπετάλια. Τα αιμοπετάλια (θρομβοκύτταρα) είναι άχρωμα αιμοσφαίρια που επιδιορθώνουν τα τραυματισμένα αιμοφόρα αγγεία. Εμποδίζουν την απώλεια αίματος, γιατί συγκεντρώνονται στο σημείο του τραυματισμού και φράσσουν τις τρύπες στα αγγεία. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για το σχηματισμό θρόμβων (πήξη), μια διαδικασία που ολοκληρώνεται από κάποιες πρωτεΐνες που λέγονται παράγοντες πήξης και βρίσκονται στο πλάσμα.
Πλάσμα. Το πλάσμα είναι ένα κιτρινωπό υγρό που μεταφέρει τους παράγοντες πήξης και άλλες πρωτεΐνες. Βασικά είναι ό,τι μένει, αφού αφαιρεθούν τα κύτταρα από το αίμα σας. Ο ορός είναι το πλάσμα από το οποίο έχουν αφαιρεθεί οι παράγοντες πήξης.
Λέμφος. Η λέμφος είναι ένα σχεδόν άχρωμο υγρό που μαζεύεται στους διαύλους του λεμφικού σας συστήματος σε όλο το σώμα σας και τελικά μπαίνει στο αίμα σας. Η λέμφος βοηθάει να επιστρέψουν το νερό και οι πρωτεΐνες από τους ιστούς στο αίμα σας.
Γενική εξέταση αίματος
Όταν υπάρχει υποψία διαταραχής του αίματος, συχνά ένα από τα πρώτα βήματα είναι οι αναλύσεις αίματος. Για τις αναλύσεις αυτές λαμβάνεται αίμα από μια φλέβα του βραχίονα σας ή από τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία στις άκρες των δαχτύλων σας και πηγαίνει στο εργαστήριο για εξέταση. Επίσης, οι αναλύσεις αίματος είναι συχνά μέρος της τακτικής κλινικής εξέτασης. Μεταξύ των αναλύσεων αίματος είναι:
Η πιο συνηθισμένη εξέταση είναι η γενική αίματος που αφορά στη μέτρηση του αριθμού των κάθε τύπου κυττάρων αίματος σε δεδομένο όγκο του αίματος σας και στην εξέταση τους στο μικροσκόπιο για έλεγχο τυχόν ανωμαλιών στο μέγεθος ή στο σχήμα τους. Στη γενική εξέταση αίματος μετριούνται:
Αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η εξέταση μετράει τον αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων σε ένα μικρόλιτρο αίματος.
Αιμοσφαιρίνη. Η εξέταση μετράει τα γραμμάρια αιμοσφαιρίνης σε ένα δεκατόλιτρο αίματος. Η αιμοσφαιρίνη στις γυναίκες θεωρείται χαμηλή, αν είναι μικρότερη από 10 γραμ. ανά δεκατόλιτρο (gr/dL), και στους άνδρες, αν είναι μικρότερη από 12 gr/dL.
Αιματοκρίτης. Η εξέταση αυτή μετράει το ποσοστό του όγκου του αίματος σας που αποτελείται από ερυθρά αιμοσφαίρια. Η φυσιολογική τιμή αιματοκρίτη στις γυναίκες είναι περίπου 42% και στους άνδρες περίπου 47%.
Μέγεθος και σχήμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Πολλές αναλύσεις χρησιμοποιούνται, για να μετρηθεί το μέγεθος και το σχήμα (μορφολογία και δείκτες) των ερυθρών αιμοσφαιρίων και η ποσότητα αιμοσφαιρίνης σε κάθε αιμοσφαίριο.
Αριθμός των δικτυοερυθροκυττάρων. Η εξέταση αυτή αφορά στη μέτρηση των ανώριμων ερυθρών αιμοσφαιρίων που λέγονται δικτυοερυθροκύτταρα. Ο αριθμός τους αποτελεί ένδειξη ότι λειτουργεί επαρκώς ο μυελός των οστών σας.
Άλλες εξετάσεις αίματος
Αν ο γιατρός σας θέλει να ελέγξει για διαταραχή σε συγκεκριμένο τύπο λευκών αιμοσφαιρίων, θα κάνει διαφορετική μέτρηση, η οποία καθορίζει τα σχετικά ποσοστά κάθε τύπου λευκών αιμοσφαιρίων. Άλλες αναλύσεις αίματος αφορούν στη μέτρηση του αριθμού αιμοπεταλίων και στο χρόνο πήξης, που αποτελούν ενδείξεις της καλής λειτουργίας των αιμοπεταλίων σας. Για να μελετήσει την ικανότητα που έχει το σώμα σας να παράγει νέα αιμοσφαίρια, ο γιατρός σας μπορεί να εξετάσει στο μικροσκόπιο ένα δείγμα του μυελού των οστών σας. Ο μυελός λαμβάνεται συνήθως από το πίσω μέρος του μεγάλου οστού της πυέλου (λαγόνιο).
