Χάρη σε πολλές μεθόδους αντισύλληψης οι γυναίκες μπορούν να επιλέξουν αν θέλουν να μείνουν έγκυες και πότε. Μερικές μέθοδοι ελέγχου γεννήσεων βασίζονται κατά κύριο λόγο σε ενέργειες των ανδρών. Άλλες βασίζονται σε ενέργειες των γυναικών.
Φυσικός οικογενειακός προγραμματισμός – γόνιμες μέρες
Ο φυσικός οικογενειακός προγραμματισμός περιλαμβάνει πολλές μεθόδους αντισύλληψης που βασίζονται στο μηνιαίο κύκλο της γυναίκας, για να καθοριστούν οι ημέρες που είναι ασφαλείς για σεξουαλική επαφή. Υπάρχουν παραλλαγές αυτής της λεγόμενης μεθόδου του ρυθμού.
Κάθε μία από τις μεθόδους φυσικού οικογενειακού προγραμματισμού συνεπάγεται συνειδητή επίγνωση του πότε μπορεί να μείνει έγκυος μία γυναίκα, που δεν είναι παρά ένα σύντομο χρονικό διάστημα στο μέσο κάθε μηνιαίου κύκλου – από 72 ώρες περίπου πριν την ωορρηξία μέχρι 24 ώρες περίπου μετά από αυτή. Το κλειδί είναι να καθορίσετε πότε είναι οι γόνιμες μέρες στον κύκλο σας, ώστε να αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή.
Τα ζευγάρια με υψηλό έλεγχο συμπεριφοράς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τη μέθοδο του φυσικού προγραμματισμού. Σε πληθυσμιακές μελέτες ο φυσικός οικογενειακός προγραμματισμός έχει ποσοστό αποτυχίας περίπου 20%. Η πρόβλεψη της ωορρηξίας είναι δύσκολη επειδή ο κύκλος μιας γυναίκας μπορεί να διαφέρει από μήνα σε μήνα. Αν αποφασίσετε να δοκιμάσετε το φυσικό οικογενειακό προγραμματισμό, κρατήστε ημερολόγιο για πολλούς μήνες, για να καθορίσετε το ρυθμό του μηνιαίου κύκλου σας.
Υπάρχουν τέσσερις τρόποι, για να υπολογίσετε το χρόνο της ωορρηξίας: η μέθοδος της θερμοκρασίας, η ημερολογιακή μέθοδος, η εξέταση της τραχηλικής βλέννας και η μέθοδος θερμοκρασίας-βλέννας.
Μέθοδος θερμοκρασίας. Οι περισσότερες γυναίκες εμφανίζουν μικρή άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος αμέσως μετά την ωορρηξία. Για να εντοπίσετε την άνοδο της θερμοκρασίας, πρέπει να την καταγράφετε κάθε ημέρα, μόλις ξυπνήσετε. Θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε ένα βασικό θερμόμετρο – ένα ειδικό θερμόμετρο σχεδιασμένο να βρίσκει τη μετά την ωορρηξία θερμοκρασία. Το βασικό θερμόμετρο διατίθεται στα πιο πολλά φαρμακεία. Αυτή η τεχνική μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση του ρυθμού, αλλά, επειδή η μεταβολή της θερμοκρασίας γίνεται μετά την ωορρηξία, δεν είναι από μόνη της αποτελεσματική.
Ημερολογιακή μέθοδος. Για να χρησιμοποιήσετε αυτή τη μέθοδο προκειμένου να εντοπίζετε τις γόνιμες μέρες χρειάζεται να κρατάτε ημερολόγιο των περιόδων σας για ένα χρόνο. Πάρτε μετά τον αριθμό ημερών του βραχύτερου κύκλου σας και αφαιρέστε 18 (χρησιμοποιείται το 18, επειδή ισούται με τις 14 ημέρες από την ωορρηξία μέχρι την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως συν 4 ημέρες για το μέσο όρο ζωής των σπερματοζωαρίων). Αφαιρέστε 10 από τον αριθμό ημερών του μακρύτερου κύκλου σας (το 10 ισούται με 14 ημέρες από την ωορρηξία μέχρι την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως μείον 1 ημέρα ζωής του ωαρίου και 3 ακόμα ημέρες για περιθώριο ασφαλείας). Τα αποτελέσματα των υπολογισμών σας είναι η πρώτη και η τελευταία ημέρα του κύκλου στη διάρκεια των οποίων μπορεί να μείνετε έγκυος. Για παράδειγμα, αν ο βραχύτερος χρόνος είναι 24 ημέρες και ο μακρύτερος 35 ημέρες, τότε ο χρόνος που μπορείτε να μείνετε έγκυος είναι 24 ημέρες μείον 18 (η 6η ημέρα) και 35 ημέρες μείον 10 (η 25η ημέρα). Έτσι είναι πιθανό να μείνετε έγκυος από την 6η μέχρι την 25η ημέρα. Η μέθοδος απαιτεί πολύ κανονικούς μηνιαίους κύκλους και επιβάλλει μεγάλο διάστημα αποχής.
Μέθοδος ελέγχου της βλέννας του τραχήλου. Περίπου 4 ημέρες πριν την ωορρηξία η βλέννα που εκκρίνεται από τον τράχηλο γίνεται υδαρής. Αποφύγετε την επαφή από την ημέρα που εμφανίζεται αυτή η βλέννα μέχρι 4 ημέρες από τότε που θα γίνει πιο πυκνή και ξερή.
Μέθοδος θερμοκρασίας – βλέννας. Ο συνδυασμός μεθόδων θερμοκρασίας και βλέννας ονομάζεται μέθοδος θερμοκρασίας -βλέννας και είναι γενικά η πιο αξιόπιστη φυσική μέθοδος. Χρησιμοποιήστε το βασικό θερμόμετρο και τη βλέννα του κόλπου, για να καθορίσετε πότε μπορείτε να μείνετε έγκυος.
Αντισυλληπτικά εμφυτεύματα
Τα αντισυλληπτικά εμφυτεύματα έχουν την ίδια δράση με τα μίνι αντισυλληπτικά χάπια. Τα εμφυτεύματα έχουν μια ορμόνη που διατηρεί πηχτή τη βλέννα του τραχήλου και εμποδίζει τη γονιμοποίηση. Ο γιατρός σας μπορεί να εμφυτεύσει τα μικρά, σαν σπίρτα, ραβδία ορμόνης κάτω από το δέρμα στο μέσα μέρος του μπράτσου σας. Διαρκούν για 5 χρόνια και στο διάστημα αυτό δεν είναι ανάγκη να θυμάστε να κάνετε τίποτα.
Τα αντισυλληπτικά εμφυτεύματα προκαλούν κηλίδες αίματος και διαταραχές στο μηνιαίο κύκλο σας, πράγμα που περιορίζει τη χρήση τους. Μπορεί επίσης να επηρεάσουν δυσμενώς τον έλεγχο του ζαχάρου του αίματος, αν πάσχετε από διαβήτη.
Αυτή η μέθοδος αντισύλληψης είναι κάπως δαπανηρή αρχικά αλλά αποτελεσματική. Περισσότερες από 5 στις 100 γυναίκες που χρησιμοποιούν το εμφύτευμα μένουν έγκυες σε ένα χρόνο. Αν προτιμήσετε τα εμφυτεύματα, φροντίστε να διαλέξετε ένα γιατρό καλά εκπαιδευμένο και έμπειρο στην τοποθέτηση και αφαίρεση τους.
Ενδομήτριες συσκευές
Οι ενδομήτριες συσκευές (IUD) είναι κατά 95-99% περίπου αποτελεσματικές για την πρόληψη εγκυμοσύνης. Η ενδομήτρια συσκευή είναι ένα μικρό κομμάτι πλαστικού που εισάγεται από το γιατρό στη μήτρα σας, συνήθως κατά την περίοδο που ο τράχηλος είναι περισσότερο ανοιχτός. Η συσκευή έχει ένα μικρό κορδόνι που κρέμεται από αυτή, για να διευκολύνει το γιατρό να την αφαιρέσει. Επιπλέον, η γυναίκα που τη φοράει μπορεί να αναζητά με τα δάχτυλα της το κορδόνι για να βεβαιώνετε ότι παραμένει στη θέση της.
Οι ενδομήτριες συσκευές προλαμβάνουν την εγκυμοσύνη με πολλούς τρόπους, αλλά κυρίως εμποδίζουν τα σπερματοζωάρια να φτάσουν το ωάριο στις σάλπιγγες.
Συνηθισμένες παρενέργειες είναι αυξημένη αιμορραγία κατά την περίοδο. Οι ενδομήτριες συσκευές μπορεί επίσης να προκαλέσουν ακανόνιστη αιμορραγία εμμήνου ρύσεως. Καμιά φορά η ενδομήτρια συσκευή μπορεί να αποβληθεί κατά την περίοδο γι’ αυτό είναι σημαντικό να ελέγχετε περιοδικά αν η συσκευή είναι ακόμα στη θέση της. Η πιο σοβαρή παρενέργεια είναι η λοίμωξη της πυέλου και η εξωμήτριος κύηση. Αν και σπάνια, η στειρότητα μπορεί να είναι συνέπεια βαριάς λοίμωξης της πυέλου.
Μια ενδομήτρια συσκευή που λέγεται Mirena περιέχει προγεστερόνη. Είναι παρόμοια με μια ένεση του φαρμάκου Depo-Provera, μόνο που αυτή στέλνει την ορμόνη κατ’ ευθείαν στη μήτρα σας. Αντίθετα με τις άλλες ενδομήτριες συσκευές, η Mirena ελαττώνει το αίμα κατά την περίοδο, αντί να το αυξάνει.
Ορμονικός κολπικός δακτύλιος
Ο πρώτος ορμονικός κολπικός αντισυλληπτικός δακτύλιος που εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων λέγεται NuvaRing. Το προϊόν αποτελείται από έναν εύκαμπτο διαφανή κολπικό δακτύλιο, που περιέχει συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης, παρόμοιο με τα ενεργά συστατικά σε μερικά αντισυλληπτικά χάπια.
Όταν εισαχθεί ο δακτύλιος στον κόλπο σας, εκκρίνει συνεχώς μικρή δόση των ορμονών. Φοράτε το δακτύλιο για τρεις εβδομάδες και μετά τον αφαιρείτε για μία εβδομάδα στη διάρκεια της οποίας έχετε την περίοδο σας. Μετά την περίοδο βάζετε καινούριο δακτύλιο.
Μέθοδοι φραγμού
Οι μέθοδοι αντισύλληψης φραγμού εμποδίζουν τα σπερματοζωάρια να φτάσουν στο ωάριο. Είναι φυσικοί φραγμοί, όπως το διάφραγμα και το κάλυμμα τραχήλου, και χημικοί φραγμοί (σπερμοκτόνα) που υπάρχουν σε μορφή κρέμας, ζελέ, αφρών και υπόθετων. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μεθόδων είναι 80-90%, αλλά μπορείτε να την αυξήσετε συνδυάζοντας ένα φυσικό φραγμό με σπερμοκτόνα.
Διάφραγμα. Το διάφραγμα είναι μία αποτελεσματική μέθοδος φραγμού για τις γυναίκες, όταν χρησιμοποιείται σωστά και με συνέπεια. Το διάφραγμα, που επινοήθηκε περισσότερο από 100 χρόνια πριν, είναι ένας λαστιχένιος δίσκος που μπαίνει στον κόλπο, για να καλύψει τον τράχηλο. Η συσκευή πρέπει να τοποθετηθεί από γιατρό. Η σωστή τοποθέτηση είναι βασική, επειδή το διάφραγμα πρέπει να καλύπτει όλο το άνοιγμα του τραχήλου για να είναι αποτελεσματικό. Αν πάρετε ή χάσετε σημαντικό βάρος ή αν γεννήσετε ένα μωρό, μπορεί να χρειαστείτε διάφραγμα διαφορετικού μεγέθους.
Πριν την επαφή βάλτε στο διάφραγμα σας περίπου ένα κουταλάκι του τσαγιού σπερμοκτόνο κρέμα ή ζελέ γύρω από τις άκρες και στο κέντρο του διαφράγματος. Μετά την επαφή να περιμένετε τουλάχιστον 6 ώρες, για να αφαιρέσετε το διάφραγμα. Να χρησιμοποιείτε πάντα σπερμοκτόνο μαζί με το διάφραγμα. Αν έχετε σεξουαλική επαφή πάλι μέσα στο 6ωρο, πρέπει να βάλετε και άλλο σπερμοκτόνο, χωρίς να βγάλετε το διάφραγμα.
Καθαρίστε το διάφραγμα με σαπούνι και νερό. Περιοδικά ελέγξτε αν το λάστιχο έχει τρύπες ή λεπτύνσεις. Αν βρείτε φθορές, χρειάζεται να αλλάξετε διάφραγμα.
Οι παρενέργειες του διαφράγματος είναι σπάνιες, αν δεν είστε αλλεργικές στο σπερμοκτόνο ή στο λάστιχο. Το πιο κοινό ενόχλημα των γυναικών που χρησιμοποιούν το διάφραγμα είναι ότι πρέπει να διακόψουν το σεξ, για να το φορέσουν.
Κάλυμμα τραχήλου. Το κάλυμμα τραχήλου είναι μια πλαστική κάψα σχεδιασμένη να ταιριάζει σφιχτά στον τράχηλο. Τα καλύμματα τραχήλου έχουν περίπου 85% αποτελεσματικότητα για πρόληψη εγκυμοσύνης, ποσοστό συγκρίσιμο με εκείνο του διαφράγματος.
Γυναικεία προφυλακτικά. Το γυναικείο προφυλακτικό είναι ένας τύπος προφυλακτικού που φοράνε οι γυναίκες και διατίθεται σε πολλές μορφές. Πολλά είναι φτιαγμένα από πιο χοντρό λάστιχο από τα τυπικά ανδρικά προφυλακτικά. Όλα φτάνουν μέχρι έξω από τον κόλπο και πολλά έχουν διάφραγμα στην άκρη που μπαίνει πάνω από τον τράχηλο. Οι μέθοδοι εισαγωγής ποικίλλουν. Το ποσοστό ρήξης είναι γενικά μικρότερο από το μισό των ανδρικών προφυλακτικών.
Αντισυλληπτικές ενέσεις
Μια ένεση μεδροξυπρογεστερόνης (Depo-Provera) περιέχει τη συνθετική ορμόνη προγεστερόνη, παρόμοια με εκείνη ενός αντισυλληπτικού εμφυτεύματος. Για να διατηρήσετε προστασία κατά της εγκυμοσύνης, χρειάζεστε μία ένεση στο χέρι ή στο γλουτό κάθε τρεις μήνες.
Αυτή η μεθοδος αντισυλληψης είναι ασφαλής αμέσως μετά τη γέννα και στη διάρκεια του θηλασμού. Μπορεί να έχετε ακανόνιστες εμμήνους ρήσεις και κηλίδες και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σταματήσετε εντελώς να έχετε περίοδο μετά από έξι μήνες. Υπάρχει λίγο μεγαλύτερο ποσοστό εγκυμοσύνης στις γυναίκες που ζυγίζουν περισσότερο από 75 κιλά. Αν ξεπερνάτε αυτό το βάρος, ο γιατρός σας μπορεί να χρειαστεί να τροποποιήσει την ποσότητα φαρμάκου που παίρνετε. Αυτό ισχύει επίσης και για τα εμφυτεύματα.
Μια άλλη μέθοδος αντισύλληψης, που λέγεται Lunelle, είναι μία μηνιαία ένεση που ενεργεί σαν αντισυλληπτικό χάπι. Αυτή η μικτή ένεση οιστρογόνων και προγεστερόνης έχει το πλεονέκτημα της ευκολίας. Είναι σχεδιασμένη για γυναίκες που έχουν πρόβλημα να θυμηθούν να πάρουν το χάπι τους κάθε ημέρα. Έχει τους ίδιους κινδύνους με το χάπι, αλλά είναι ίσως πιο αποτελεσματική.
Αντισύλληψη με αυτοκόλλητα
Διατίθεται επίσης αυτοκόλλητο αντισυλληπτικό. Το αυτοκόλλητο αποδίδει τις ίδιες ορμόνες με το αντισυλληπτικό χάπι. Βάζετε καινούργιο αυτοκόλλητο σε ελαφρά διαφορετικό σημείο στο κάτω μέρος της κοιλιάς σας, στους γλουτούς ή στο επάνω μέρος του σώματος, όχι όμως στους μαστούς, μία φορά την εβδομάδα.
Το αυτοκόλλητο έχει τις ίδιες παρενέργειες με τα αντισυλληπτικά χάπια, όπως ναυτία και ευαισθησία των μαστών και σπάνια θρόμβωση του αίματος και εγκεφαλικό, ιδιαίτερα αν καπνίζετε. Γυναίκες που ζυγίζουν περισσότερο από 90 κιλά μπορεί να μην είναι σε θέση να πετύχουν ικανή δόση αντισυλληπτικού με το αυτοκόλλητο.
Όπως και το διάφραγμα πρέπει να το τοποθετήσει γιατρός. Αντίθετα με το διάφραγμα όμως, είναι πιο δύσκολη η εισαγωγή από τη γυναίκα, γιατί πρέπει να μπει βαθιά μέσα στον κόλπο με αποτέλεσμα οι γυναίκες μπαίνουν σε πειρασμό να το αφήσουν στη θέση του για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Αυτό ίσως προκαλέσει προβλήματα, γιατί το κάλυμμα μπορεί να γίνει εστία μικροβίων.
