Όταν κάποιος πάσχει από ορισμένες ασθένειες που προκαλούν φλεγμονή, όπως είναι το άσθμα, η αρθρίτιδα, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου κλπ. μπορεί να χρειασθεί μακροχρόνια αγωγή με κορτικοστεροειδή, φάρμακα που περιέχουν συνθετικές μορφές της φυσικής ορμόνης κορτιζόλης και αποκαλούνται κορτιζόνη. Ως φάρμακο η κορτιζόνη βρίσκεται σε πολλές μορφές, από χάπι και ένεση μέχρι κολλύριο και αλοιφή έχοντας ευρεία χρήση.
Όταν δοσολογία της κορτιζόνης είναι υψηλή και η θεραπεία διαρκεί επί μήνες ή χρόνια, υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθούν διάφορα σοβαρές παρενέργειες. Οι υπερβολικές ποσότητες κορτιζόνης μπορούν με τον καιρό να του δημιουργήσουν αλλαγές στην εμφάνιση: πρόσωπο πρησμένο και κόκκινο, λίπος που συσσωρεύεται στον αυχένα και την κοιλιά, λιπαρό δέρμα, αυξημένη τριχοφυϊα. Όποιος έχει ακολουθήσει για καιρό θεραπεία με κορτιζόνη ξέρει καλά πως μπορεί να αλλάξει μέσα σε λίγους μήνες την εμφάνισή του και πόσο πολύ πρέπει να προσέχει τη διατροφή του, αποφεύγοντας εντελώς τη ζάχαρη και το αλάτι.
Οι παρενέργειες της κορτιζόνης είναι κυρίως εκχυμώσεις, γλαύκωμα, καταρράκτης, οστεοπόρωση και καταστολή της ανάπτυξης σε παιδιά. Άλλες παρενέργειες είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου, η μεταβολές της διάθεσης που μπορεί να φτάσουν μέχρι την ψύχωση, το γαστρικό έλκος, το σύνδρομο Cushing (λεπτά άκρα, παχύ κορμό και στρογγυλό πρόσωπο) καθώς και ευαισθησία του οργανισμού σε λοιμώξεις, καθώς καταστέλλει το ανοσοποιητικό.
Οι πιο πολλές παρενέργειες υποχωρούν με τη διακοπή της κορτιζόνης αλλά υπάρχουν και μόνιμες βλάβες που αφορούν την οστεοπόρωση, τον καταρράκτη και το γλαύκωμα. Έτσι τα κορτιζονούχα κολλύρια δεν πρέπει να χορηγούνται χωρίς συνταγή γιατρού γιατί η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να προκαλέσει αύξηση της πίεσης του ματιού ή καταρράκτη.
Τα κορτικοστεροειδή φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και η πρεδνιζόνη, συνταγογραφούνται σε γενικές γραμμές για σοβαρά συμπτώματα. Αυτά τα ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα βγαίνουν σε ποικίλες μορφές και μπορούν να χορηγηθούν με ένεση, συσκευή εισπνοών με μετρούμενες δόσεις, ρινικό σπρέι, χάπια ή τοπική κρέμα. Εκτός από τις ήπιες τοπικές κρέμες αυτά τα φάρμακα διατίθενται μόνο με ιατρική συνταγή και μπορούν να αποβούν πολύ χρήσιμα στη θεραπεία των αλλεργιών. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να έχουν παρενέργειες, που πρέπει να εκτιμηθούν σε σχέση με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Στην περίπτωση του άσθματος, τα κορτικοστεροειδή λαμβάνονται κανονικά με συσκευές εισπνοών με μετρούμενες δόσεις ή με ρινικά σπρέι και τα δύο ελαττώνουν τη δόση συγκριτικά με τις από του στόματος ή τις ενέσιμες μορφές του φαρμάκου. Και πάλι τα κορτικοστεροειδή μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες, αν χρησιμοποιούνται μακροχρόνια.
Οι κρέμες που περιέχουν κορτιζόνη μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στο δέρμα σε ανθρώπους με ευαίσθητο δέρμα οπότε θα πρέπει να τις χρησιμοποιούν με προσοχή. Οι κορτιζονούχες κρέμες για εκζέματα ή δερματικές αλλεργίες, όταν χρησιμοποιούνται για λίγες ημέρες δεν έχουν παρενέργειες αλλά η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να επηρεάσει τη σύνθεση του κολλαγόνου και να δημιουργήσει ευαισθησία στο δέρμα και τελικά δυσκολία στην επούλωση των πληγών.
Παιδιά, άσθμα και κορτιζόνη
Εδώ και αρκετά χρόνια ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων έχει ζητήσει από τους παρασκευαστές φαρμάκων να προσθέσουν γραπτώς στις ταμπέλες των κορτικοστεροειδών ότι μπορεί να μειώσουν το ρυθμό ανάπτυξης σε ορισμένα παιδιά.
Αυτό σημαίνει πως δεν είναι ασφαλές για το παιδί σας να λαμβάνει εισπνεόμενα ή ενδορρινικά κορτικοστεροειδή; Σύμφωνα με τους ειδικούς τα εισπνεόμενα και ενδορρινικά κορτικοστεροειδή παραμένουν ακόμη τα καλύτερα και πιο αποτελεσματικά φάρμακα για το άσθμα (μία χρόνια ασθένεια που μπορεί να είναι εξουθενωτική ή ακόμη και θανατηφόρα).
Η χρήση κορτιζόνης μπορεί να μειώσει τους ρυθμούς ανάπτυξης σε ορισμένα παιδιά. Δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί με ακρίβεια ποια παιδιά θα επηρεαστούν. Οι μελέτες δε τεκμηριώνουν με βεβαιότητα αν η καθυστέρηση της ανάπτυξης είναι μόνιμη ή αν τα επηρεασμένα παιδιά ανακάμπτουν στη συνέχεια. Για τα παιδιά με άσθμα τα οφέλη από τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή υπερτερούν κατά πολύ του κινδύνου για πιθανή μείωση της ανάπτυξης.
Για να μειωθούν οι πιθανές παρενέργειες, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται τα εισπνεόμενα ή ενδορρινικά κορτικοστεροειδή με προσοχή. Εδώ είναι ορισμένα σημαντικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε, αν το παιδί σας λαμβάνει αυτά τα φάρμακα:
- Ακολουθήστε προσεκτικά τις οδηγίες.
- Μαζί με το γιατρό του παιδιού σας προσδιορίστε σε βάθος χρόνου τη μικρότερη δόση εισπνεόμενων ή ενδορρινικών κορτικοστεροειδών, με την οποία θα αντιμετωπίζονται οι αλλεργίες ή το άσθμα του παιδιού σας.
- Συζητήστε άλλες επιλογές με το γιατρό του παιδιού σας. Υπάρχουν και άλλα φάρμακα για αλλεργίες και άσθμα, αλλά έχουν επίσης πιθανές παρενέργειες και μπορεί να μην προσφέρουν τα ίδια οφέλη με αυτά που προσφέρουν τα εισπνεόμενα ή ενδορρινικά κορτικοστεροειδή.
- Μιλήστε με το γιατρό του παιδιού σας, πριν διακόψετε τα εισπνεόμενα ή ενδορρινικά κορτικοστεροειδή. Η απότομη διακοπή των φαρμάκων χωρίς προσεκτική παρακολούθηση μπορεί να βλάψει σημαντικά την υγεία του παιδιού σας.
- Βεβαιωθείτε πως ο γιατρός παρακολουθεί την ανάπτυξη του παιδιού σας.
