Σχεδόν οποιοδήποτε φάρμακο μπορεί να προκαλέσει μια ανεπιθύμητη ενέργεια, που μπορεί να είναι από ερεθιστική έως απειλητική για τη ζωή. Ορισμένες αντιδράσεις αποτελούν πραγματικές αλλεργικές αντιδράσεις – κινητοποιούνται αντισώματα εναντίον του ενοχοποιητικού φαρμάκου και απελευθερώνεται ισταμίνη. Μπορεί να συμβούν επίσης και μη αλλεργικές αντιδράσεις.
Συμπτώματα
Η πενικιλίνη και τα παράγωγα της είναι υπεύθυνα για πολλές αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων του ήπιου εξανθήματος, της κνίδωσης ή ακόμα και του αναφυλακτικού σοκ. Οι περισσότερες αντιδράσεις είναι μικρά εξανθήματα.
Άλλα φάρμακα που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις είναι οι σουλφοναμίδες, τα βαρβιτουρικά, τα αντιπηκτικά, η ινσουλίνη και τα τοπικά αναισθητικά. Επιπλέον, τα σκιαγραφικά, χρωστικές ουσίες που χορηγούνται στον οργανισμό, για να επισημάνουν βασικά όργανα σε ακτινογραφικές μελέτες περιέχουν ιώδιο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.
Σημεία και συμπτώματα
- Εξάνθημα.
- Κνίδωση.
- Γενικευμένος κνησμός.
- Συριγμός και δυσχέρεια αναπνοής.
Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
- Δύσπνοια λόγω οιδήματος του λάρυγγα.
- Σοβαρό άσθμα.
- Αναφυλακτικό σοκ.
Διάγνωση
Το εξάνθημα είναι η πιο συχνή αλλεργική αντίδραση σε φάρμακα. Η πενικιλίνη και τα παράγωγα της μπορούν να προκαλέσουν εξάνθημα παρόμοιο με της κνίδωσης και μία άλλη κατάσταση, γνωστή ως ορονοσία. Η αντίδραση αυτή, η οποία μπορεί να κάνει και 3 εβδομάδες να εμφανιστεί, χαρακτηρίζεται από πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις, οίδημα των λεμφαδένων και εξάνθημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα φάρμακα αυτά καθώς επίσης και η στρεπτομυκίνη, η ινσουλίνη και η τετρακυκλίνες μπορούν να προκαλέσουν αναφυλακτικό σοκ.
Η ευαισθησία στην πενικιλίνη μπορεί να διαγνωστεί με δερματική εξέταση, αλλά οι ευαισθησίες σε άλλα φάρμακα δεν είναι τόσο εύκολα ανιχνεύσιμες, επειδή η δερματική εξέταση για άλλα φάρμακα είναι είτε αναποτελεσματική είτε επικίνδυνη. Αυτό σημαίνει πως ο γιατρός μπορεί να βασιστεί στη μνήμη ενός ασθενούς, για το πότε και το πώς έχουν ληφθεί συγκεκριμένα φάρμακα.
Πόσο σοβαρή είναι η αλλεργία στα φάρμακα; Οι σοβαρές αντιδράσεις, όπως η αναφυλαξία ή το οξύ άσθμα, μπορούν να αποβούν απειλητικές για τη ζωή. Αλλά τέτοιες αντιδράσεις είναι σπάνιες. Οι περισσότερες αντιδράσεις περιορίζονται σε εξανθήματα και κνίδωση, αλλά αυτό δε σημαίνει πως μπορούν να αγνοηθούν.
Θεραπεία
Οι πιο συχνές αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα – εξάνθημα, κνησμός και κνίδωση – θεραπεύονται με αντιισταμινικά ή περιστασιακά με στεροειδή φάρμακα. Οι αντιδράσεις άσθματος θεραπεύονται με βρογχοδιασταλτικό και στεροειδή. Η αναφυλαξία θεραπεύεται με ενέσεις αδρεναλίνης (επινεφρίνης).
Σε ορισμένες περιπτώσεις η ευαισθησία στην πενικιλίνη μπορεί να μειωθεί με θεραπεία, ώστε το άτομο να μπορεί να ανεχτεί το φάρμακο. Δίνονται στην αρχή μικρές ποσότητες του φαρμάκου, οι οποίες στη συνέχεια βραδέως αυξάνονται. Κάποιες φορές τα αντιισταμινικά και τα στεροειδή δίνονται πριν και μαζί με τις δόσεις πενικιλίνης, για να ελαττωθεί η αλλεργική αντίδραση.
Αν έχετε αλλεργία σε φάρμακα, να έχετε συνεχώς μαζί σας την κατάλληλη ταυτότητα, όπως ένα περιδέραιο ή ένα βραχιόλι προειδοποίησης για φάρμακα.
Πρόληψη
Αν γνωρίζετε πως είστε αλλεργικός σε συγκεκριμένα φάρμακα, αποφύγετε τα. Αυτό σημαίνει να προειδοποιείται το γιατρό σας για τις ευαισθησίες σας σε φάρμακα.
Οι άνθρωποι που είναι ευαίσθητοι στην ασπιρίνη θα έπρεπε να αποφεύγουν όλα τα φάρμακα που περιέχουν ασπιρίνη. Να φοράτε ένα περιδέραιο ή βραχιόλι ιατρικής προειδοποίησης συνεχώς, για να προειδοποιείτε το ιατρικό προσωπικό για την αλλεργία σας σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης.
Μη αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα
Πολλά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν δυσμενείς αντιδράσεις που μιμούνται συμπτώματα αλλεργίας, αλλά οι αντιδράσεις αυτές δεν αποτελούν το αποτέλεσμα μιας απάντησης του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως οι πραγματικές αλλεργίες. Σχεδόν 1 εκατομμύριο Αμερικανοί, κυρίως ενήλικες, έχουν αντιδράσεις στο κοινό φάρμακο ασπιρίνη. Σε αυτά τα άτομα η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσει άσθμα ή να επιδεινώσει το υπάρχον άσμα. Αντιδράσεις μπορούν επίσης να συμβούν και με άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη (Brufen, κ.ά.).
Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (αΜΕΑ), μία κατηγορία φαρμάκων που προκαλεί διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και χρησιμοποιείται για την ελάττωση της αρτηριακής πίεσης ή για τη θεραπεία της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, προκαλεί ορισμένες φορές βήχα και αγγειοοίδημα, που δε σχετίζονται με αλλεργία. Τα οπιοειδή, όπως η μορφίνη και η κωδείνη, μπορούν να προκαλέσουν αντιδράσεις που μιμούνται την αλλεργική αναφυλαξία.
Ορισμένα αντιβιοτικά, όπως η ερυθρομυκίνη, μπορούν να προκαλέσουν γαστρεντερικές διαταραχές ή διάρροια και το αντιβιοτικό αμπικιλίνη μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα, που δε σχετίζεται με αλλεργία.
