To δέρμα σας είναι ένα μοναδικό όργανο. Καλύπτει επιφάνεια περίπου 1,67 τ.μ. στο μέσο ενήλικα και αποτελεί περίπου το 15% του συνολικού βάρους του σώματος σας. Κάθε τετραγωνικό εκατοστό του δέρματος σας περιέχει εκατομμύρια κύτταρα και πολλές ειδικές νευρικές απολήξεις, για να αντιλαμβάνεστε τη ζέστη, το κρύο και τον πόνο. Επιπλέον, το δέρμα περιέχει σμηγματογόνους αδένες, θυλάκια τριχών και ιδρωτοποιούς αδένες. Ένα πολύπλοκο δίκτυο αιμοφόρων αγγείων θρέφει αυτή την πολύπλοκη δομή.
Το δέρμα σας εξυπηρετεί πολλούς σκοπούς. Κατ’ αρχήν, είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος σας κατά του περιβάλλοντος γύρω σας. Σας προστατεύει από τραυματισμούς, λοιμώξεις και επιβλαβείς ουσίες. Με την υφή, τη θερμοκρασία, το χρώμα και τη διαύγεια του το δέρμα σάς δίνει πληροφορίες για τη γενική σας υγεία.
Το δέρμα σας χρησιμεύει επίσης σαν ρυθμιστής της θερμοκρασίας του σώματος σας. Όταν ζεσταίνεστε, ιδρώνετε και η εξάτμιση του ιδρώτα στο δέρμα σας χαμηλώνει τη θερμοκρασία του σώματος σας. Όταν κρυώνετε, τα αιμοφόρα αγγεία στο δέρμα συστέλλονταν και το δέρμα σας γίνεται χλομό και κρύο. Η συστολή των αγγείων μειώνει τη ροή του αίματος στο δέρμα σας περιορίζοντας την απώλεια θερμότητας και διατηρώντας σταθερή τη θερμότητα στα άλλα όργανα του σώματος σας. Οι ιδρωτοποιοί αδένες σας αποβάλλουν άχρηστα προϊόντα, όπως η ουρία. Όμως πρόκειται για μια μικρή οδό αποβολής αχρήστων ουσιών σε σύγκριση με την απέκκριση ουρίας από τα ούρα σας.
Το δέρμα σας παίζει μεγάλο ρόλο στην αίσθηση της αφής. Αισθητήρια νεύρα στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο σας για κινδύνους. Μια άλλη ομάδα ειδικευμένων νευρικών απολήξεων στο δέρμα σας μπορεί να διεγείρει τα νεύρα και το ενδοκρινικό σας σύστημα σε σεξουαλική έξαψη.
Τα μαλλιά και τα νύχια σας επίσης εξυπηρετούν σημαντικές λειτουργίες. Τα νύχια σας, που είναι παράγωγο κυττάρων του δέρματος σας, σας βοηθάνε να πιάσετε και να χειριστείτε αντικείμενα και μπορούν να δώσουν σημεία της γενικής υγείας σας. Κάθε μία τρίχα στο σώμα σας φυτρώνει από το δικό της θυλάκιο που είναι στο δέρμα σας. Τα μαλλιά σας προστατεύουν το κρανίο σας από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και το κεφάλι σας από τραύματα.
Βασικά χαρακτηριστικά
Το δέρμα σας αποτελείται από τρία στρώματα, την επιδερμίδα, το χόριο και τον υποδόριο ιστό. Το δέρμα σας κατά μέσο όρο έχει πάχος μόνο 2,5 χιλιοστά και κυμαίνεται από πολύ λεπτό στα βλέφαρα σας και στις εσωτερικές πτυχές των αγκώνων σας μέχρι πολύ παχύ στις παλάμες των χεριών σας και τις πατούσες των ποδιών σας. Στο δέρμα σας βρίσκονται ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες και θυλάκια τριχών.
Επιδερμίδα. Το εξωτερικό στρώμα του δέρματος σας, η επιδερμίδα, είναι λεπτή σαν γραμμή μολυβιού. Παρέχει ένα προστατευτικό στρώμα κυττάρων δέρματος τα οποία αποβάλλονται συνεχώς. Αμέσως κάτω από την εξωτερική επιφάνεια βρίσκονται τα πλακώδη κύτταρα. Στη βάση της επιδερμίδας βρίσκονται τα βασικά κύτταρα που παράγουν τα νέα κύτταρα του δέρματος.
Χρειάζεται περίπου 1 μήνας, για να μετακινηθούν τα νέα κύτταρα του δέρματος από τα βασικά κύτταρα στην εξωτερική επιφάνεια. Καθώς τα κύτταρα απομακρύνονται από την πηγή θρέψης τους γίνονται πιο μικρά και πιο πλατιά και μετατρέπονται σε νεκρή πρωτεΐνη που λέγεται κερατίνη. Μένουν στην επιφάνεια μόνο για λίγο σαν προστατευτικό κάλυμμα και μετά πέφτουν με το πλύσιμο και την τριβή. Έτσι το δέρμα είναι ένα δυναμικό όργανο που ανανεώνεται συνεχώς. Τα κύτταρα που κατασκευάζουν το δέρμα αποτελούν το 95% περίπου της επιδερμίδας. Τα υπόλοιπα κύτταρα παράγουν μια μαύρη χρωστική ουσία που λέγεται μελανίνη.
Η μελανίνη δίνει το χρώμα στο δέρμα σας και σας βοηθάει να προστατευθείτε από το υπεριώδες φως. Οι άνθρωποι όλων των φυλών γεννιούνται με τον ίδιο αριθμό κυττάρων χρωστικής ουσίας (μελανοκύτταρα). Ο ρυθμός με τον οποίο σχηματίζονται οι κόκκοι μελανίνης στα κύτταρα αυτά και συγκεντρώνονται στην επιδερμίδα είναι κληρονομούμενα χαρακτηριστικά και οι κύριοι παράγοντες για τις χρωματικές διαφορές του δέρματος.
Χόριο. Ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα είναι το χόριο, που αποτελεί το 90% του όγκου του δέρματος σας. Είναι ένα πυκνό στρώμα ισχυρών λευκών ιστών (κολλαγόνο) και κίτρινων ελαστικών ινών (ελαστίνη) μέσα στο οποίο είναι διάσπαρτα αιμοφόρα αγγεία, μυϊκά κύτταρα, νευρικές ίνες, λεμφαγγεία, θυλάκια τριχών και αδένες.
Το χόριο δίνει δύναμη και ελαστικότητα στο δέρμα σας. Καθώς γερνάτε, το στρώμα του χορίου γίνεται πιο λεπτό και το δέρμα σας πιο διαφανές. Αυτό ευθύνεται για την εντονότερη διαγραφή των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα ηλικιωμένων ενήλικων.
Υποδόριος ιστός. Το βαθύτερο στρώμα του δέρματος είναι ο υποδόριος ιστός μέσα από τον οποίο διέρχονται τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα. Το στρώμα αυτό που αποτελείται κυρίως από λίπος μονώνει και προστατεύει τα εσωτερικά σας όργανα και βοηθάει να παραμείνει το δέρμα σας εύκαμπτο. Οι ρίζες των σμηγματογόνων και ιδρωτοποιών αδένων σας βρίσκονται εδώ. Και ο υποδόριος ιστός επίσης λεπταίνει με την ηλικία.
Σμηγματογόνοι αδένες. Οι σμηγματογόνοι αδένες είναι κατανεμημένοι σε όλο το δέρμα σας, αλλά είναι περισσότερο συγκεντρωμένοι στο τριχωτό της κεφαλής, στο πρόσωπο, στο μέσο του στήθους και στα γεννητικά σας όργανα. Ο καθένας είναι προσκολλημένος σε ένα θυλάκιο τρίχας και εκκρίνει μια ελαιώδη ουσία (σμήγμα) που ανεβαίνει στην επιφάνεια του δέρματος μέσω του θυλακίου. Το ελαιώδες σμήγμα, που αποτελείται από λιπαρά οξέα, χοληστερόλη, διάφορους υδρογονάνθρακες, ακόρεστες αλκοόλες και κερί, λιπαίνει και προστατεύει το δέρμα σας.
Ιδρωτοποιοί αδένες. Έχετε δυο τύπους ιδρωτοποιών αδένων. Οι εξωκρινείς αδένες είναι κατανεμημένοι σε όλο το σώμα σας αλλά κυρίως στις παλάμες, στις πατούσες, στο τριχωτό της κεφαλής και στις μασχάλες. Οι αποκρινείς αδένες είναι ειδικευμένοι ιδρωτοποιοί αδένες που εκκρίνουν ιδρώτα σε στιγμές στρες και συγκίνησης. Στο αυτί συνθέτουν μέρος της κυψελίδας. Είναι περισσότεροι στις μασχάλες, γύρω από τις θηλές και στα γεννητικά σας όργανα.
Τα μαλλιά σας
Θυλάκιο Τρίχας
Ο άνθρωπος είναι τριχωτό ζώο. Μόνο τα χείλη, οι παλάμες και οι πατούσες σας είναι πραγματικά άτριχα. Κάθε τρίχα φυτρώνει από ένα μοναδικό, ζωντανό θυλάκιο που έχει τις ρίζες του στον υποδόριο ιστό του δέρματος σας. Η ελαιώδης ουσία που παράγεται από έναν αδένα δίπλα στο θυλάκιο της τρίχας δίνει λάμψη και σε κάποιο βαθμό αδιαβροχοποιεί την τρίχα. Τα θυλάκια των τριχών σας τρέφονται με μεταλλικά στοιχεία, πρωτεΐνες, βιταμίνες, λίπη και υδατάνθρακες, που τους φέρνουν τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία (τριχοειδή).
Όπως η επιφάνεια της επιδερμίδας σας έτσι και οι τρίχες είναι φτιαγμένες από τη νεκρή πρωτεΐνη κεράτινη και περιέχουν επίσης μελανίνη. Ακριβώς όπως τα μελανοκύτταρα καθορίζουν το χρώμα του δέρματος σας, ο αριθμός κοκκίων μελανίνης στα μαλλιά σας καθορίζει το χρώμα τους.
