Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα πολύ υψηλής συχνότητας, για να παραχθούν εικόνες από το εσωτερικό του σώματος. Δουλεύει παρόμοια με τις ηχητικές συσκευές στα υποβρύχια ή στους ανιχνευτές ψαριών στις βάρκες ψαρέματος.
Μία συσκευή, που καλείται μετατροπέας, μετατρέπει το ηλεκτρικό ρεύμα σε ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας που δε γίνονται ακουστά στο ανθρώπινο αφτί. Ο μετατροπέας είναι συνήθως μία χειροκίνητη συσκευή που τοποθετείται στην επιφάνεια του δέρματος πάνω από την περιοχή του σώματος σας που εξετάζεται. Ορισμένες φορές συνδέεται με μία συσκευή που εισάγεται σε ένα φυσικό άνοιγμα, όπως ο οισοφάγος σας, ο πρωκτός ή ο κόλπος.
Από τη στιγμή που ο μετατροπέας είναι στη θέση του, εκπέμπονται ηχητικά κύματα από τη συσκευή. Τα ηχητικά κύματα διαπερνούν τους ιστούς του σώματος – πιο γρήγορα μέσω μαλακών ιστών και υγρών και λιγότερο γρήγορα μέσω πυκνών ιστών. Τα κύματα ανακλώνται σε ένα λήπτη, που βρίσκεται μέσα στο μετατροπέα. Ο λήπτης μετατρέπει τα ηχητικά κύματα σε ηλεκτρικά σήματα, τα οποία υφίστανται επεξεργασία από έναν υπολογιστή και εμφανίζονται ως κινούμενες εικόνες πάνω σε μία βίντεο – οθόνη. Οι επιλεγόμενες εικόνες αποθηκεύονται για ανάλυση.
Το υπερηχογράφημα επάνω δείχνει ένα έμβρυο στη μήτρα. Κάτω αποκαλύπτει ένα χολόλιθο (πέτρα στη χολή).
Η εξέταση με υπερηχογράφημα εκτελείται συνήθως από έναν ειδικό τεχνικό, εκπαιδευμένο στις απεικονίσεις με υπερηχογράφημα, και οι εικόνες αναλύονται από κάποιο γιατρό, συνήθως ακτινολόγο ή μαιευτήρα.
Το υπερηχογράφημα είναι πολύ ασφαλές και προκαλεί σχετικά λίγη ενόχληση. Εξαιτίας αυτού ο ρόλος του έχει εξαπλωθεί σημαντικά από τότε που εφαρμόστηκε. Το υπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να εξεταστούν:
Ένα έμβρυο. Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται ως ρουτίνα κατά την εγκυμοσύνη, για να παρακολουθείται η ανάπτυξη του εμβρύου και να γίνεται έλεγχος για διαταραχές της μήτρας.
Καρδιά. Το υπερηχογράφημα επιτρέπει στο γιατρό να ανιχνεύσει ελλείμματα των καρδιακών βαλβίδων παρακολουθώντας τη ροή του αίματος μέσω των χώρων της καρδιάς. Χρησιμοποιείται επίσης για τον προσδιορισμό του πάχους των τοιχωμάτων της καρδιάς και για τη μέτρηση της αντλητικής λειτουργίας της καρδιάς (κλάσμα εξώθησης). Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτή την τεχνική, που καλείται υπερηχογράφημα καρδιάς.
Αιμοφόρα αγγεία. Ένας συγκεκριμένος τύπος υπερηχογραφήματος, που καλείται υπερηχογράφημα Doppler, επιτρέπει στο γιατρό να παρακολουθεί τη ροή του αίματος κατά μήκος των αρτηριών και των φλεβών. Το υπερηχογράφημα doppler χρησιμοποιεί μικρές/ σύντομες ώσεις υπερήχων, για να προσδιορίσουν την ταχύτητα και την κατεύθυνση του αίματος.
Όταν το αίμα απομακρύνεται από τη συσκευή, εμφανίζεται με ένα χρώμα στην οθόνη και, όταν πλησιάζει, εμφανίζεται με κάποιο άλλο. Αυτός ο τύπος υπερηχογραφήματος χρησιμοποιείται συχνότερα για την ταυτοποίηση θρόμβων αίματος και κατεστραμμένων βαλβίδων μέσα στις φλέβες.
Εσωτερικά όργανα. Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται συχνά για την ταυτοποίηση πιθανών διαταραχών των νεφρών, του σπλήνας, του προστάτη, των όρχεων, του θυρεοειδούς, της μήτρας και των ωοθηκών. Το υπερηχογράφημα μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ταυτοποίηση διαταραχών του οισοφάγου, του στομάχου, της χοληδόχου κύστης, του ήπατος, των χοληφόρων πόρων, του παγκρέατος και του πρωκτού.
Εκτός από την εκτίμηση της υγείας εσωτερικών οργάνων μπορεί να χρησιμοποιηθεί η καθοδήγηση υπερήχων σε ορισμένες επεμβατικές διαδικασίες, : όπως η βιοψία, η παροχέτευση μιας λοίμωξης ή η θεραπεία μιας καρκινωματώδους μάζας. Οι υπερηχογραφικές εικόνες βοηθούν στην καθοδήγηση της βελόνας ή του καθετήρα στην περιοχή από όπου πρέπει να ληφθεί δείγμα, να παροχετευτεί ή να θεραπευτεί.
Ενδοσκοπικό Υπερηχογράφημα
Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα είναι παρόμοιο με την ενδοσκόπηση της ανώτερης γαστρεντερικής οδού, μία διαδικασία κατά την οποία ένα λεπτό, εύκαμπτο όργανο με μία ενσωματωμένη κάμερα (ενδοσκόπιο) τοποθετείται μέσα στην πεπτική οδό για τη μελέτη του εσωτερικού της οδού. Κατά το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα ενσωματώνεται στο ενδοσκόπιο και ένας υπερηχογραφικός καθετήρας.
Ο καθετήρας χρησιμοποιείται για τη μελέτη εσωτερικών οργάνων και δομών που εφάπτονται στο στόμαχο και στο έντερο. Αυτά περιλαμβάνουν το ήπαρ, το πάγκρεας, τη χοληδόχο κύστη και τους χοληφόρους πόρους. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα μπορεί να συμβάλει στη διάγνωση χολόλιθων (πέτρα στη χολή) καθώς επίσης και στην ταυτοποίηση όγκων που εντοπίζονται στο πάγκρεας, στο ήπαρ και στους χοληφόρους πόρους. Η τοποθέτηση μικροσκοπικών κοπτικών εργαλείων στο ενδοσκόπιο επιτρέπει να ληφθούν δείγματα ιστών από μια ανωμαλία, όπως ένας όγκος.
Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα μπορεί να δώσει καθαρότερες εικόνες και να συμβάλει στη λήψη δειγμάτων ιστών. Η προετοιμασία για τη διαδικασία καθώς και η ίδια η διαδικασία είναι παρεμφερείς με τις αντίστοιχες της ενδοσκόπησης.
