Η Ένωση Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ταξινομεί τα φυτικά σκευάσματα μαζί με τις βιταμίνες και τα μέταλλα σαν διατροφικά συμπληρώματα. Βότανα, όπως το βαλσαμόχορτο του Αγίου Ιωάννη και η εχινάκια, έχουν εξελιχθεί από παραδοσιακά γιατροσόφια σε μία βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Περίπου 60.000.000 Αμερικανοί υπολογίζεται ότι χρησιμοποιούν φυτικά συμπληρώματα. Επειδή τα βότανα προέρχονται από φυτά, πολλοί άνθρωποι τα θεωρούν «φυσικά» και γι’ αυτό τα θεωρούν ασφαλή. Αυτό δεν ισχύει απαραίτητα. Η έρευνα έχει εξακριβώσει μια σειρά από φυτικές ουσίες, όπως η εφέδρα, που μπορεί να έχουν βλαβερά, ακόμα και θανατηφόρα, αποτελέσματα. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα των περισσότερων φυτικών σκευασμάτων δεν έχει εξακριβωθεί και η σχετική έλλειψη ελέγχων των προϊόντων σημαίνει ότι δε γνωρίζει κανείς τι παίρνει, όταν τα αγοράζει.
Οι κατασκευαστές των βοτάνων και ανήσυχοι καταναλωτές ξεκίνησαν μια αποτελεσματική εκστρατεία, για να σταματήσουν τον περιορισμό της πρόσβασης σε βότανα και διατροφικά συμπληρώματα που επιχειρούσε η FDA. Το κογκρέσο αντέδρασε περνώντας ένα νόμο σχετικά με την υγεία και την εκπαίδευση των διατροφικών συμπληρωμάτων το 1994. Αυτός ο νόμος εμποδίζει τον έλεγχο της FDA σε προϊόντα που χαρακτηρίζονται ως διατροφικά συμπληρώματα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι τα φυτικά προϊόντα δεν υπόκεινται στα ίδια αυστηρά κριτήρια που απαιτούνται για τα φάρμακα. Έτσι, για παράδειγμα, το περιεχόμενο μιας συσκευασίας κάποιου φυτικού συμπληρώματος μπορεί να διαφέρει σημαντικά από κάποιο άλλο. Τα φυτικά προϊόντα μπορεί επίσης να πουληθούν χωρίς καμία απόδειξη αποτελεσματικότητας ή ασφάλειας και οι κατασκευαστές μπορούν να ισχυριστούν διάφορους λόγους για τα φυτικά προϊόντα τους που βασίζονται στη δική τους επισκόπηση και ερμηνεία των ερευνών χωρίς την αξιολόγηση της FDA.
Αυτός είναι και ο λόγος που τα φυτικά συμπληρώματα στις ΗΠΑ είναι υποχρεωμένα να φέρουν ετικέτα με το ακόλουθο: «Αυτός ο ισχυρισμός δεν έχει αξιολογηθεί από την Ένωση Τροφίμων και Φαρμάκων. Αυτό το προϊόν δε σκοπεύει στη διάγνωση, θεραπεία ή ίαση οποιασδήποτε ασθένειας». Ωστόσο, η FDA εξακολουθεί να μπορεί να αποσύρει κάποιο προϊόν από την αγορά, αν αυτό κριθεί επικίνδυνο.
Παρακάτω θα βρείτε κάποια από τα 10 πιο δημοφιλή βότανα, για τους ισχυρισμούς σχετικά με τι πετυχαίνουν και τι δείχνουν οι έρευνες για αυτά.
Black cohosh (Cimicifuga racemosa)
Επειδή προκαλεί κάποια παρόμοια αποτελέσματα με αυτά των οιστρογόνων, της γυναικείας ορμόνης, το black cohosh χρησιμοποιείται για την ανακούφιση από τις κράμπες και τους πόνους της περιόδου και των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, όπως οι εξάψεις, το άγχος και η κατάθλιψη. Μια σειρά κλινικών μελετών δείχνει ότι το black cohosh είναι αποτελεσματικό, αλλά απαιτούνται έρευνες μεγαλύτερης διάρκειας.
Εχινάκεια (Echinacea purpurea, Echinacea pallida)
Η εχινάκεια βγαίνει από το πορφυρό coneflower και χρησιμοποιείται συνήθως για την πρόληψη των κρυωμάτων και της γρίπης. Οι έρευνες δείχνουν, ότι αν και μπορεί να μειώνει τη διάρκεια του κρυολογήματος και της γρίπης, πιθανότατα δε βοηθά στην πρόληψη τους.
Κάποιοι ερευνητές έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους για την πιθανότητα αυτό το βότανο να είναι τοξικό για το ήπαρ. Μην το παίρνετε για περισσότερες από 8 εβδομάδες τη φορά. Η εχινάκεια επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και γι’ αυτό κάποιοι επαγγελματίες στο χώρο της υγείας δε συνιστούν τη χρήση της στην περίπτωση διαβήτη, κάποιας αυτοάνοσης νόσου, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ή μειωμένου ανοσοποιητικού συστήματος από κάποια πάθηση, όπως ο καρκίνος ή ο ιός του ‘Ειτζ.
Βασκαντήρας (Tanacetum parthenium)
Τα φύλλα του βασκαντήρα χρησιμοποιούνται για την πρόληψη των ημικρανιών. Οι έρευνες δείχνουν ότι το ενεργό συστατικό του φυτού, η παρθενολίδη, μπορεί να μειώσει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των πονοκεφάλων. Μη λαμβάνετε βασκαντήρα, αν είστε έγκυος, γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή.
Σκόρδο (Allium sativum)
Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι το σκόρδο μπορεί να μειώσει τη χοληστερόλη και την πίεση και να εμποδίσει το σχηματισμό θρόμβων. Το σκόρδο θεωρείται ότι είναι πιο αποτελεσματικό, όταν τρώγεται ωμό και σε μεγάλες ποσότητες, πέντε ή περισσότερες σκελίδες. Όμως αυτή η ποσότητα μπορεί να ερεθίσει το στομάχι και να επηρεάσει την αναπνοή και την οσμή του σώματος.
Τα συμπληρώματα σκόρδου μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αν περιέχουν το ενεργό συστατικό αλλικίνη. Επειδή το σκόρδο μπορεί να έχει ιδιότητες αραίωσης του αίματος, μην το παίρνετε, αν χρησιμοποιείτε αντιθρομβωτικά φάρμακα, όπως είναι η βαρφαρίνη (Coumadin). Επίσης, ρωτήστε το γιατρό σας, πριν συνδυάσετε το σκόρδο με καθημερινή λήψη ασπιρίνης.
Πιπερόριζα (Zingiber officinale)
Η ρίζα του φυτού πιπερόριζα χρησιμοποιείται για την ανακούφιση της ναυτίας και της δυσπεψίας. Οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της ναυτίας των ταξιδιωτών και της αναισθησίας. Ωστόσο, αν λαμβάνετε τακτικά πιπερόριζα και πρέπει να υποβληθείτε σε εγχείρηση, σταματήστε τη λήψη της για 2 με 3 εβδομάδες πριν την ημερομηνία της εγχείρησης, γιατί μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας.
Η πιπερόριζα δε συνιστάται για την αντιμετώπιση της πρωινής ναυτίας. Επιπλέον, αν έχετε πέτρα στη χολή, ρωτήστε το γιατρό σας, πριν χρησιμοποιήσετε πιπερόριζα, γιατί αυξάνει την παραγωγή πεπτικών υγρών και χολής.
Τζίνγκο Μπιλόμπα (Ginkgo biloba)
To Ginkgo χρησιμοποιείται, για να αυξήσει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο σε μια προσπάθεια μείωσης συμπτωμάτων, όπως βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης, ζαλάδα, εμβοή και πονοκέφαλος. Λαμβάνεται επίσης για την αντιμετώπιση πόνων στα πόδια που προκαλείται από κακή κυκλοφορία στα πόδια (χωλότητα). Υπάρχουν ενδείξεις ότι το ginkgo έχει μικρό θετικό αποτέλεσμα στη χωλότητα και στη μνήμη και μελετάται, για να εξακριβωθεί αν μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ. Όμως, απαιτείται περισσότερη έρευνα για το βότανο. Μην παίρνετε gingko, αν λαμβάνετε αντιθρομβωτικά φάρμακα ή θειαζιδικό διουρητικό.
Τζίνσενγκ (Panax ginseng, Panax quinquefolius)
Κάποιοι χρησιμοποιούν ginseng, για να βελτιώσουν την ενέργεια, να αυξήσουν τη σεξουαλική αντοχή, να μειώσουν το άγχος και να αντιστρέψουν τα αποτελέσματα της γήρανσης. Δεν υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις που να υποδεικνύουν κάτι τέτοιο, αλλά μπορεί να βελτιώνει τη γενική αίσθηση υγείας. Μην το χρησιμοποιείτε για περισσότερους από 3 μήνες ή μην ξεπερνάτε τη συνιστώμενη μέγιστη δόση. Μη χρησιμοποιείτε ginseng, αν έχετε κάποια πάθηση που σχετίζεται με τα οιστρογόνα, όπως είναι ο καρκίνος στο μαστό. Επιπλέον, μην το χρησιμοποιείτε, αν έχετε ανεξέλεγκτη υπέρταση.
Κάβα (Piper methysticum)
Κάποιοι χρησιμοποιούν το κάβα, για να ανακουφιστούν από το άγχος και την αϋπνία. Στα τέλη του 2001 μετά από αναφορές στην Ευρώπη για ηπατικά προβλήματα σε κάποια άτομα που έπαιρναν κάβα ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. ξεκίνησε έρευνα για την κάβα. Μέχρι να γίνουν περισσότερα πράγματα γνωστά, μη λαμβάνετε κάβα ή προϊόντα που την περιέχουν. Αν έχετε ήδη λάβει κάβα, επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Δεν πρέπει να λαμβάνετε κάβα, αν υπάρχει ιστορικό ηπατικών προβλημάτων, αν υπάρχει κατάθλιψη ή αν λαμβάνονται αντικαταθλιπτικά ή ηρεμιστικά που απαιτούν συνταγή.
Βότανο του Αγ. Ιωάννη (Hypericum perforatum)
Το βότανο του Αγ. Ιωάννη, που χορηγείται περισσότερο στη Γερμανία, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ελαφράς κατάθλιψης. Μερικές έρευνες δείχνουν ότι το βότανο του Αγ. Ιωάννη μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικό με κάποια αντικαταθλιπτικά για την ελαφρά κατάθλιψη με λιγότερες παρενέργειες. Δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της πιο σοβαρής κατάθλιψης.
Μια βασική ανησυχία είναι ότι το βότανο μπορεί να αλλάξει επικίνδυνα τα αποτελέσματα μιας σειράς φαρμάκων που απαιτούν συνταγή, όπως άλλα αντικαταθλιπτικά, διγοξίνη, βαρφαρίνη και κυκλοσπορίνη. Μέχρι να μάθουμε περισσότερα, ένας καλός κανόνας είναι να μην παίρνετε το βότανο του Αγ. Ιωάννη μαζί με οποιοδήποτε άλλο φάρμακο πριν ρωτηθεί προηγουμένως ο γιατρός.
