Ιδανικά θα έπρεπε ο καθένας να προσπαθεί να διατηρεί το σάκχαρο του αίματος του μέσα στο φυσιολογικό εύρος των 70 – 110 χιλιοστόγραμμων γλυκόζης ανά δεκάλιτρο αίματος (mg/dL). Ωστόσο, αυτό δεν είναι ρεαλιστικό για πολλούς ανθρώπους με διαβήτη. Αντί αυτού, ο στόχος ίσως να είναι να επιτύχετε επίπεδα κοντά στο φυσιολογικό, κάτι που συχνά αναφέρεται ως επιθυμητή διακύμανση.
Η επιθυμητή διακύμανση διαφέρει ανάλογα με μία ποικιλία παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της ηλικίας και της συνολικής υγείας. Μεταξύ νεαρότερων ενηλίκων που δεν έχουν επιπλοκές ένα τυπικό εύρος – στόχος πριν από τα γεύματα είναι 80 ως 120 mg/dL και μετά τα γεύματα 180 mg/dL. Άλλοι μπορεί να έχουν διαφορετικό εύρος – στόχο. Για μεγαλύτερους ενήλικες με επιπλοκές ο στόχος πριν από τα γεύματα μπορεί να είναι 100 έως 140 mg/dL και μετά τα γεύματα λιγότερο από 200 mg/dL.
Η υγιεινή διατροφή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στο χειρισμό του διαβήτη.
Παρακολούθηση σακχάρου
Όταν πρόκειται για χειρισμό του διαβήτη, η υγεία σας είναι κατά πολύ στα χέρια σας. Μπορεί να εμπλέκεται ένας μεγάλος αριθμός επαγγελματιών για τη ιατρική φροντίδα της υγείας σας φροντίδα, ο ρόλος σας ωστόσο παραμένει καθοριστικός.
Το μοναδικό, πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε και για να νιώσετε καλύτερα και να εμποδίσετε τις επιπλοκές, είναι να παρακολουθείτε το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα σας σε ημερήσια βάση. Μόνο εσείς μπορείτε να το κάνετε αυτό. Σημειώστε την ημέρα και την ώρα της εξέτασης, τα αποτελέσματα της εξέτασης, τον τύπο και τη δοσολογία των φαρμάκων που παίρνετε, οποιοδήποτε επεισόδιο υπογλυκαιμίας και οποιεσδήποτε συνθήκες που μπορεί να έχουν επηρεάσει τα επίπεδα, όπως ένα ασυνήθιστο άγχος ή ένταση, ασθένεια, ταξίδι ή ένα ιδιαίτερα μεγάλο γεύμα. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να βοηθήσουν εσάς και το γιατρό σας να εντοπίσετε πώς οι διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν το σάκχαρο του αίματος σας.
Τα κλειδιά στο χειρισμό του διαβήτη είναι:
• Να παρακολουθείτε το ζάχαρο του αίματος.
• Να τρώτε υγιεινές τροφές.
• Να παραμένετε δραστήριοι.
• Να διατηρείτε ένα υγιές βάρος.
• Να χρησιμοποιείτε τα φάρμακα σωστά, όπως συνταγογραφούνται.
• Να κάνετε τακτικές εξετάσεις.
Η εξέταση του σακχάρου του αίματος σας σε τακτική βάση είναι ο μόνος τρόπος, για να ξέρετε αν επιτυγχάνετε αυτούς τους στόχους και αν η θεραπεία σας αποδίδει. Αν παίρνετε ινσουλίνη, εξετάζετε το σάκχαρο του αίματος σας συχνά. Η εξέταση γίνεται φυσιολογικά πριν από τα γεύματα και πριν τον ύπνο, ώρες κατά τις οποίες η γλυκόζη αίματος θα έπρεπε να είναι σχετικά φυσιολογική. Αν δεν παίρνετε ινσουλίνη, ίσως δε χρειάζεται να ελέγχετε το σάκχαρο στο αίμα σας τόσο συχνά.
Η εξέταση του σακχάρου στο αίμα σας είναι μία γρήγορη και εύκολη διαδικασία, που συνήθως χρειάζεται μόνο ένα – δύο λεπτά. Τα εργαλεία είναι:
• Βελόνα νυγμού. Χρησιμοποιείται μία λεπτή βελόνα, για να τρυπήσει το δέρμα στο δάκτυλο, ώστε να βγει μία σταγόνα αίματος. Οι βελόνες που έχουν ελατήριο πονούν συνήθως λιγότερο.
• Μία ταινία εξέτασης. Τοποθετείται μία σταγόνα αίματος πάνω σε μία χημικά επεξεργασμένη ταινία, η οποία εισάγεται μέσα σε ένα μετρητή γλυκόζης αίματος.
• Μετρητής γλυκόζης αίματος. Είναι μία μικρή συσκευή, που μετρά και δείχνει τα επίπεδα γλυκόζης. Υπάρχουν πολλοί τύποι μετρητών. Μετά την εξέταση του αίματος σας γράψτε τα αποτελέσματα σε ένα σημειωματάριο.
Διατροφή
Η υγιεινή διατροφή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στο χειρισμό του διαβήτη. Αυτό ωστόσο δε σημαίνει πως πρέπει να αρχίσετε να αγοράζετε ειδικά τρόφιμα ή να ακολουθείτε ένα υπερβολικά λεπτομερές και βαρετό πλάνο διατροφής. Για τους περισσότερους ανθρώπους με διαβήτη μία υγιεινή διατροφή σημαίνει απλά ποικιλία και μέτρο. Αυτό σημαίνει να τρώτε περισσότερο κάποια φαγητά, όπως φρούτα, λαχανικά και ίνες, τα οποία είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και φτωχά σε λιπαρά και θερμίδες, και λιγότερο άλλα, όπως ζωικά προϊόντα και γλυκά. Είναι το ίδιο πλάνο διατροφής που συνιστάται για όλους.
Βασικές αρχές υγιεινής διατροφής. Ανάλογα με τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, το αν χρειάζεται να χάσετε βάρος ή αν έχετε άλλα προβλήματα υγείας πρέπει να προσαρμόσετε τη διατροφή σας στις δικές σας προσωπικές ανάγκες. Αλλά ακόμα κι αν οι λεπτομέρειες μπορεί να διαφέρουν, οι βασικές αρχές παραμένουν οι ίδιες. Κάθε ημέρα τρώτε μία ποικιλία τροφίμων, ώστε να επιτύχετε τη σωστή ισορροπία των τριών βασικών συστατικών: υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρά.
Οι υδατάνθρακες περιλαμβάνουν αμυλούχα (ψωμί, δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά, φασόλια και συγκεκριμένα λαχανικά, όπως καλαμπόκι, πατάτες και κολοκύθα), φρούτα, προϊόντα γάλακτος και μη αμυλούχα λαχανικά.Οι υδατάνθρακες κατηγοριοποιούνται είτε ως απλοί υδατάνθρακες (σάκχαρο) είτε ως σύνθετοι υδατάνθρακες (άμυλο). Κατά την πέψη ο οργανισμός σας διασπά τους σύνθετους υδατάνθρακες σε απλά σάκχαρα. Τα γλυκά, το γάλα, τα φρούτα και ορισμένα λαχανικά περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες.
Είναι καλύτερο να τρώτε ένα μείγμα από σύνθετους και απλούς υδατάνθρακες. Το καλό με τους σύνθετους υδατάνθρακες είναι πως ο οργανισμός σας χρειάζεται περισσότερο χρόνο, για να τους διασπάσει σε σάκχαρο. Αυτό σημαίνει πως το σάκχαρο εισέρχεται στην κυκλοφορία σας με σταθερότερο ρυθμό. Συμπεριλάβετε στο μείγμα υδατανθράκων σας τροφές που είναι πλούσιες σε ίνες. Όσο περισσότερες ίνες περιέχει μια τροφή, τόσο πιο αργά πέπτεται και τόσο πιο αργά ανεβαίνει το επίπεδο του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα σας.
Για χρόνια, δίνονταν συστάσεις στα άτομα με διαβήτη να αποφεύγουν τις καραμέλες, τα μπισκότα και άλλα ζαχαρούχα τρόφιμα, διότι πίστευαν πως θα προκαλούσαν αύξηση του σακχάρου του αίματος γρηγορότερα και υψηλότερα από όσο οι σύνθετοι υδατάνθρακες. Αλλά οι έρευνες έχουν δείξει πως αυτό δεν είναι σωστό. Όλοι οι υδατάνθρακες, συμπεριλαμβανομένης και της ζάχαρης, επηρεάζουν τη γλυκόζη αίματος κατά τον ίδιο περίπου τρόπο. Τα γλυκά δεν προκαλούν σημαντική αύξηση στο σάκχαρο αίματος, εφόσον τρώγονται μετά το γεύμα σας και μετριούνται ως πηγή υδατανθράκων.
Το πιο σημαντικό πράγμα σχετικά με τους υδατάνθρακες δεν είναι τόσο ποιο είδος τρώτε, αλλά πόσο τρώτε. Αν τρώτε περισσότερους υδατάνθρακες από όσο συνήθως, ίσως δεν έχετε αρκετή ινσουλίνη διαθέσιμη να μεταφέρει το πλεόνασμα σακχάρου μέσα στα κύτταρα σας προκαλώντας έτσι αύξηση στο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα. Ένας τρόπος, για να βοηθηθείτε στο να διατηρείτε σταθερό το σάκχαρο στο αίμα σας, είναι να τρώτε την ίδια ποσότητα υδατανθράκων τις ίδιες ώρες κάθε ημέρα.
Παρόλο που η ζάχαρη δεν απαγορεύεται, είναι και πάλι καλύτερο να περιορίσετε τα γλυκά. Οι καραμέλες, τα ανθρακούχα, τα μπισκότα και άλλα τρόφιμα με ζάχαρη έχουν μικρή θρεπτική αξία. Είναι σκέτες θερμίδες που μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε πρόσληψη βάρους.
Τα πλούσια σε πρωτεΐνες τρόφιμα περιλαμβάνουν κρέας, ψάρι, όσπρια και φιστικοβούτυρο. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα έπρεπε να λαμβάνουν 10 έως 20% των καθημερινών τους θερμίδων από πρωτεΐνες ή περίπου 2 με 3 μερίδες τη ημέρα. Όταν σχεδιάζετε τα γεύματα σας, επιλέξτε πρωτεΐνες, οι οποίες είναι πτωχότερες σε λιπαρά, όπως φυτικά προϊόντα, ψάρι, κοτόπουλο χωρίς πέτσα, άπαχα κρέατα και τυρί με χαμηλά λιπαρά ή άπαχο. Περιορίστε ή αποφύγετε λιπαρά κρέατα, αβγά και τυριά πλούσια σε λιπαρά.
Λιπαρά. Τα λιπαρά βρίσκονται στο κρέας, στο κοτόπουλο, στο ψάρι, στο τυρί, στο βούτυρο, στη μαργαρίνη, στα λάδια, στις σάλτσες, στο πλήρες γάλα, σε πολλά επιδόρπια και στα σνακ. Περιορίστε τη συνολική κατανάλωση λιπαρών σε 30% ή λιγότερο των ημερήσιων θερμίδων σας και τα κορεσμένα λιπαρά σε λιγότερο από 10% των ημερήσιων θερμίδων σας.
Το κορεσμένο λίπος, το οποίο βρίσκεται σε ζωικά προϊόντα, όπως το κρέας, ή σαντιγί και το βούτυρο, αυξάνει τη χοληστερίνη του αίματος και προκαλεί υπερλιπιδαιμία που αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις. Αν χρειάζεται να χάσετε βάρος ή έχετε υψηλή χοληστερίνη, είναι πιο υγιεινό να καταναλώνετε κορεσμένο λίπος λιγότερο από 7% των ημερήσιων θερμίδων σας.
Προγραμματισμός γευμάτων
Το πρώτο βήμα στον προγραμματισμό των γευμάτων είναι να καθιερωθεί ένα πρόγραμμα στην κατανάλωση γευμάτων και σνακ σε συγκεκριμένες ώρες κάθε ημέρα. Ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να διατηρούν ικανοποιητικό έλεγχο του σακχάρου του αίματος τους τρώγοντας απλά 3 κανονικά γεύματα την ημέρα και αποφεύγοντας τα πολλά γλυκά. Άλλοι χρειάζεται να ακολουθούν ένα πιο αυστηρό πρόγραμμα τρώγοντας μόνο το συνιστώμενο αριθμό μερίδων από κάθε ομάδα τροφίμων με βάση τις προσωπικές τους ανάγκες σε θερμίδες.
Ίσως βοηθηθείτε, αν μιλήσετε για τον προγραμματισμό των γευμάτων με έναν εκπαιδευμένο διαιτολόγο. Ένας διαιτολόγος μπορεί να σας παρέχει μία ποικιλία μεθόδων που θα σας βοηθήσει να καθιερώσετε ένα πλάνο φαγητού που να ταιριάζει με τους στόχους για την υγειά σας και να λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις σας σε τρόφιμα, την οικογένεια ή τις πολιτισμικές παραδόσεις και τον τρόπο ζωής σας.
Είτε δουλέψετε με έναν διαιτολόγο είτε όχι, βάλετε στόχο τη σταθερότητα στις διατροφικές σας συνήθειες. Κάθε ημέρα προσπαθήστε να τρώτε περίπου την ίδια ποσότητα τροφής, την ίδια ώρα, με την ίδια αναλογία υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να διατηρήσετε το σάκχαρο στο αίμα σας σε σταθερό επίπεδο.
Ορισμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν μεθόδους όπως η εναλλαγή λίστας τροφίμων και η μέτρηση των υδατανθράκων. Η εναλλαγή λίστας αποτελεί μέρος ενός συστήματος κατηγοριοποίησης των τροφίμων ανάλογα με την ομάδα τροφίμων και το μέγεθος της μερίδας. Η μέτρηση των υδατανθράκων είναι ένας τρόπος υπολογισμού των δόσεων της ινσουλίνης που σχετίζονται με τα γεύματα με βάση το περιεχόμενο των γευμάτων σε υδατάνθρακες. Αν ενδιαφέρεστε να μάθετε για αυτές τις μεθόδους, μιλήστε με το γιατρό ή το διαιτολόγο σας.
