Είναι συχνό να ακούτε ανθρώπους να αποδίδουν την πρόσληψη βάρους ή το ότι είναι υπέρβαροι σε «χαμηλό μεταβολισμό», κληρονομικότητα ή κάποιο ιατρικό πρόβλημα.
Βασικά η παχυσαρκία δεν έχει μία μόνο αιτία. Το να είστε υπέρβαροι προκύπτει από μία περίπλοκη αλληλεπίδραση αρκετών παραγόντων. Τα γονίδια και ο μεταβολισμός παίζουν κάποιο ρόλο στο βάρος σας, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις το πόσο ζυγίζετε καθορίζεται από τη διατροφή σας και τη σωματική σας δραστηριότητα. Το να καταναλώνετε πάρα πολλές θερμίδες, το να διάγετε έναν αδρανή τρόπο ζωής ή ο συνδυασμός και των δύο οδηγεί σε παχυσαρκία.
Γονίδια
Ένα οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας αυξάνει την πιθανότητα να γίνετε παχύσαρκος/η κατά 30% περίπου. Τα γονίδια σας επηρεάζουν το ρυθμό με τον οποίο το σώμα σας αφομοιώνει το λίπος αλλά και το πού αποθηκεύεται το λίπος.
Επηρεάζοντας το ποσό του σωματικού λίπους και την κατανομή λίπους μπορούν τα γονίδια να σας κάνουν πιο επιρρεπείς στην πρόσληψη βάρους.
Οι ερευνητές έχουν ταυτοποιήσει αρκετά γονίδια που συμβάλλουν στην παχυσαρκία. Στις περισσότερες περιπτώσεις πολλαπλά γονίδια — αντί για ένα μονό «γονίδιο λίπους» – αλληλεπιδρούν με περίπλοκους τρόπους, για να προκαλέσουν παχυσαρκία. Αυτοί οι μηχανισμοί δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως. Για λίγες σπάνιες κληρονομούμενες νόσους, όπως το σύνδρομο Prader Willi και το σύνδρομο Cohen, έχει εξακριβωθεί πως προκαλούν παχυσαρκία.
Για τις κοινές μορφές παχυσαρκίας είναι γνωστό πως οι περιβαλλοντικοί παράγοντες ασκούν τεράστια επιρροή. Είναι εύκολο να φάτε πάρα πολύ σε μια κοινωνία, όπου ο κανόνας είναι τεράστιες μερίδες πλούσιων σε λιπαρά και σάκχαρα τροφών και όπου πολλοί άνθρωποι ασκούνται λίγο σωματικά καθημερινά.
Μεταβολικές και ενδοκρινικές διαταραχές
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν ένα φυσιολογικά υψηλό μεταβολικό θερμοστάτη – τείνουν να καίνε περισσότερες θερμίδες από το μέσο όρο, ακόμα και όταν κοιμούνται. Άλλα άτομα χρειάζονται λιγότερες θερμίδες για την ίδια σωματική δραστηριότητα. Παρ’ όλα αυτά, ο χαμηλός μεταβολισμός είναι σπάνια η αιτία της παχυσαρκίας.
Αρκετοί υπέρβαροι άνθρωποι έχουν κανονικό μεταβολισμό ή καίνε περισσότερες θερμίδες κατά την ανάπαυση από ό,τι οι λεπτοί άνθρωποι του ίδιου ύψους. Παρ’ όλα αυτά, όταν οι παχύσαρκοι άνθρωποι χάνουν βάρος, καίνε λιγότερες θερμίδες στην ανάπαυση οπότε τους είναι δύσκολο να χάσουν βάρος.
Ορισμένες ενδοκρινικές διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν πρόσληψη βάρους. Παρ’ όλα αυτά λιγότερο από 5% όλων των περιπτώσεων παχυσαρκίας μπορούν να αποδοθούν σε μεταβολικές διαταραχές ή σε διαταραχές της ορμονικής ισορροπίας. Οι ενδοκρινικές διαταραχές που μπορεί να οδηγήσουν σε παχυσαρκία είναι:
- Το σύνδρομο Cushing.
- Ο υποθυρεοειδισμός.
- Το ινσουλίνωμα.
- Όγκοι, τραυματισμός ή φλεγμονή του υποθαλάμου.
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
