Πρόκειται για μια σπάνια ασθένεια που προκαλείται από ελάττωση της παραγωγής της αντιδιουρητικής ορμόνης, της αγγειοπιεστίνης (ADH) ή από ελάττωση της ευαισθησίας των νεφρών σ’ αυτήν την ορμόνη. Η αγγειοπιεστίνη είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η σωστή ισορροπία νερού στα κύτταρα του οργανισμού και στο αίμα. Η διαταραχή σχετικά με αυτή την ορμόνη καταλήγει σε απώλεια ελέγχου της ισορροπίας του νερού στον οργανισμό. Ένα από τα της συμπτώματα είναι η αποβολή μεγάλων ποσοτήτων ούρων τα οποία είναι αραιά.
Παρ’ όλες τις ομοιότητες στα συμπτώματα και στην ονομασία ο άποιος διαβήτης (diabetes insipidus) δε θα πρέπει να συγχέεται με το σακχαρώδη διαβήτη. Ο σακχαρώδης διαβήτης, πιο συχνά καλούμενος απλά διαβήτης, απορρέει από ανεπάρκεια ή αντίσταση στην ορμόνη ινσουλίνη. Ο άποιος διαβήτης προκαλείται από ανεπάρκεια ή αντίσταση στην αντιδιουρητική ορμόνη (ADH).
Όταν η διαταραχή προέρχεται από ανεπάρκεια της ADH, καλείται κεντρικός άποιος διαβήτης. Όταν απορρέει από αντίσταση στην ADH, καλείται νεφρογενής άποιος διαβήτης.
Συμπτώματα
Η απελευθέρωση της ADH ελέγχεται από τον αδένα της υπόφυσης. Η έλλειψη της αντιδιουρητικής
ορμόνης ή της δράσης της μπορεί να διαταράξει την ισορροπία ύδατος μέσα στον οργανισμό. Οι νεφροί, αντί να επαναρροφήσουν αρκετό νερό, ώστε να διατηρηθούν τα απαραίτητα επίπεδα υγρών, αφήνουν το νερό απλά να περάσει.
Τα βασικά συμπτώματα είναι:
• Υπερβολική δίψα.
• Αυξημένη διούρηση.
• Αφυδάτωση, φυσική κατάρριψη και χαμηλή αρτηριακή πίεση.
Χωρίς τη φυσιολογική έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης, της αγγειοπιεστίνης, οι νεφροί χάνουν υπερβολική ποσότητα νερού (πολυουρία) προκαλώντας αυξημένη συγκέντρωση του αίματος και αφυδάτωση που οδηγεί σε δίψα.
Οι ασθενείς με άποιο διαβήτη βιώνουν μία συνεχή δίψα που προσπαθούν να κατευνάσουν πίνοντας υγρά. Μερικοί ασθενείς φαίνονται σαν να πίνουν συνέχεια υγρά – μέχρι και ένα γεμάτο ποτήρι κάθε 10-20 λεπτά. Εάν στερηθούν τα υγρά, ορισμένα παιδιά προσπαθούν να κατασιγάσουν τη δίψα τους πίνοντας κατευθείαν από τη βρύση, από το πιατάκι του σκύλου, ή και από άλλες πηγές είτε μέσα είτε έξω από το σπίτι.
Σε συνδυασμό με την υπερβολική πόση υγρών υπάρχει και η υπερβολική ούρηση (πολυουρία). Το νερό φαίνεται απλώς σαν να περνά μέσα από τον οργανισμό. Ο ασθενής μπορεί να αφυδατωθεί, να χάσει βάρος, να έχει ξηροστομία και κόπωση.
Εάν ένα παιδί έχει άποιο διαβήτη και βρίσκεται στο σχολείο, είναι σημαντικό για το δάσκαλο και τους υπεύθυνους του σχολείου να γνωρίζουν το πρόβλημα και την “άμεση” ανάγκη ορισμένες φορές να πιεί το παιδί νερό ή να πάει στην τουαλέτα.
Αιτίες
Κάποιες περιοχές στο μέσον του εγκεφάλου εκκρίνουν την αντιδιουρητική ορμόνη που αποθηκεύεται κατόπιν στην υπόφυση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το τμήμα του εγκεφάλου που εκκρίνει την ορμόνη, ή η υπόφυση που αποθηκεύει την αντι-ιουρητική ορμόνη, έχουν υποστεί βλάβη λόγω της παρουσίας των ιστιοκυττάρων.
Η αιτία του άποιου διαβήτη είναι άγνωστη στους μισούς περίπου από τους ανθρώπους που τον έχουν, παρόλο που μία υποφυσιακή διαταραχή μπορεί να γίνει εμφανής αρκετά χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Ταυτοποιήσιμες αιτίες κεντρικού άποιου διαβήτη αποτελούν η καταστροφή του αδένα της υπόφυσης λόγω τραυματισμού στο κεφάλι, η εγχείριση για υποφυσιακό όγκο και κάποιες φλεγμονώδεις καταστάσεις. Οι ταυτοποιήσιμες αιτίες νεφρογενούς άποιου διαβήτη είναι συγκεκριμένα φάρμακα και κάποιοι τύποι νεφροπαθειών.
Διάγνωση
Το χαρακτηριστικό σημείο του άποιου διαβήτη είναι ο μεγάλος όγκος ούρων που απεκκρίνεται – 5 έως 20 λίτρα δεν είναι σπάνιο. Η αφυδάτωση που προκύπτει από την αυξημένη διούρηση, προκαλεί ανικανοποίητη δίψα και μερικές φορές ξηρό δέρμα. Αν ο γιατρός σας υποπτεύεται πως έχετε άποιο διαβήτη, μπορεί να κάνει μία εξέταση στέρησης νερού, κατά την οποία δεν προσλαμβάνετε καθόλου υγρά για αρκετές ώρες.
Αναλύονται τα ούρα που προσλαμβάνονται κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου. Αν έχετε φυσιολογικές ποσότητες αντιδιουρητικής ορμόνης, ο όγκος των ούρων θα ελαττωθεί. Αν έχετε άποιο διαβήτη, θα χάσετε σημαντικές ποσότητες νερού. Ενδέχεται επίσης ο γιατρός σας να πραγματοποιήσει αιματολογικές εξετάσεις, για να προσδιορίσει την ισορροπία νερού και αλάτων στο αίμα σας.
Ορισμένες φορές για να γίνει η διάγνωση του άποιοου διαβήτης χρησιμοποιείται η ΜRΙ (απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού) η οποία μπορεί να δείξει αλλαγές στον εγκέφαλο και την περιοχή της υπόφυσης.
Θεραπεία
Η θεραπεία εστιάζεται στον εντοπισμό της αιτίας του άποιου διαβήτη, στην εξάλειψη της αιτίας, αν είναι δυνατόν, και στον έλεγχο των συμπτωμάτων.
Η πάθηση συνήθως θεραπεύεται με χορήγηση συνθετικής αγγειοπιεστίνης. Χορηγείται με την τοποθέτηση μικρής ποσότητας σε ένα μικρό πλαστικό σωλήνα και φυσώντας μαλακά το υγρό στο ρουθούνι απ’ όπου απορροφάται αμέσως από τον ιστό του εσωτερικού της μύτης. Δεν μπορεί να ληφθεί από του στόματος διότι τα πεπτικά υγρά θα καταστήσουν άχρηστη τη συνθετική ορμόνη.
Μόλις ξεκινήσει η θερραπεία με αγγειοπιεστίνη, τα αποτελέσματα της πάθησης αυτής συνήθως διορθώνονται. Ωστόσο, υπό ορισμένες συνθήκες, τα συμπτώματα της υπερβολικής δίψας και ούρησης μπορεί να επανέλθουν προσωρινά.
Διατροφή. Αν έχετε νεφρογενή άποιο διαβήτη, ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλέψει να περιορίσετε την κατανάλωση άλατος, διότι η ελάττωση του νατρίου μπορεί να βοηθήσει να εξαλειφθούν τα συμπτώματα.
Φάρμακα. Για τον κεντρικό άποιο διαβήτη μπορεί να σας δοθεί αντιδιουρητική ορμόνη, η οποία διατίθεται με ιατρική συνταγή. Μπορεί να ληφθεί σε μορφή χαπιού, ως ρινικό σπρέι ή με ένεση. Παρ’ όλα αυτά, αν η νόσος έχει προέλθει από τραυματισμό της κεφαλής ή εγχείρηση, μπορεί η υπόφυση να ανακτήσει τη φυσιολογική της λειτουργία μετά από λίγους μήνες ως ένα χρόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα φάρμακα μπορούν να διακοπούν.
Για το νεφρογενή άποιο διαβήτη μπορεί να συνταγογραφηθεί ένα θειαζιδικό διουρητικό φάρμακο. Παρόλο που τα αντιδιουρητικά χρησιμοποιούνται κανονικά, για να αυξήσουν τη διούρηση, οι θειαζίδες έχουν αποβεί αποτελεσματικές στη θεραπεία του νεφρογενούς άποιου διαβήτη.
Εγχείρηση. Αν η αιτία της διαταραχής είναι ένας όγκος στην υπόφυση σας, μπορεί η εγχείρηση ή η ακτινοβολία να αποτελούν την κατάλληλη θεραπεία.
