Σήμερα η φθορίωση των δοντιών είναι το επίκεντρο της προληπτικής οδοντιατρικής, μαζί με τη στοματική υγιεινή και τα sealants. Ωστόσο θα πρέπει να αναφερθεί ότι ορισμένοι ερευνητές εφιστούν στην προσοχή στην αυξημένη χρήση του φθορίου η οποία μπορεί να έχει παρενέργειες (φθορίαση).
Θα πρέπει να ξέρετε ότι ενώ σε μικρές ποσότητες το φθόριο είναι ακίνδυνο και περιέχεται φυσιολογικά σε διατροφή μας, σε μεγάλες ποσότητες αποτελεί δηλητήριο για τον οργανισμό.
Με τον όρο φθορίωση των δοντιών εννοούμε την τοπική εφαρμογή σκευασμάτων που περιέχουν φθόριο από τον οδοντίατρο, που στόχο την πρόληψη της τερηδόνας.
Το φθόριο είναι ιχνοστοιχείο, το οποίο σχηματίζει με το ασβέστιο των δοντιών χημικές ενώσεις φθορίου-ασβεστίου που βοηθούν στην αποκατάσταση της αδαμαντίνης, όταν τα οξέα της διατροφής προκαλούν ζημιά.
Τα παιδιά είναι η πρώτη και σημαντικότερη ομάδα που πρέπει να κάνει φθορίωση. Η ξεκινά στα τρία χρόνια και γίνεται μια φορά το χρόνο ή στο 3ο,7ο και 10ο έτος της ηλικίας του παιδιού ώστε να συμπίπτει με τα νέα δόντια που έρχονται.
Φθόριο και τερηδόνα
Πριν από αρκετές δεκαετίες οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η προσθήκη φθορίου (fluoride) στο πόσιμο νερό σε χαμηλή συγκέντρωση μείωσε σημαντικά τον αριθμό σφραγισμάτων στα παιδιά που το έπιναν. Σήμερα τα επιστημονικά στοιχεία είναι πειστικά: Η προσθήκη φθορίου στο πόσιμο νερό και στις οδοντόκρεμες βοηθάει στην πρόληψη της τερηδόνας ιδιαίτερα στα παιδιά.
Η κατάποση ιχνοστοιχείων φθορίου μέσω του πόσιμου νερού βοηθάει ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, όταν αναπτύσσονται τα δόντια. Όταν το παιδί αναπτύσσεται, το φθόριο ενσωματώνεται στη δομή του σμάλτου των δοντιών και παρέχει συνεχιζόμενη προστασία.
Το φλουράιντ ή φθόριο είναι φτηνό, ασφαλές και αποτελεσματικό. Όμως η φθορίωση του πόσιμου νερού δεν εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες (π.χ. δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα). Εφαρμόζεται συστηματικά στις ΗΠΑ και τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν μείωση της τερηδόνας στα παιδιά σχολικής ηλικίας κατά 60%.
Γα παιδιά και οι μεγαλύτεροι ενήλικες είναι περισσότερο επιρρεπείς στην αποσύνθεση των δοντιών. Γι’ αυτούς μπορεί να βοηθήσουν οι πλύσεις με φλουράιντ καθώς και οι τοπικές εφαρμογές του από τον οδοντίατρο.
Επίσης, εσείς και η οικογένεια σας θα πρέπει πάντα να βουρτσίζετε τα δόντια σας με οδοντόκρεμα με φθόριο. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες στην αγορά με γεύσεις ειδικές, για να αρέσουν στα παιδιά.
Σύμφωνα με την Ελληνική Παιδοδοντική Εταιρία, στα παιδιά μπορούν να χορηγούνται δισκία φθορίου, ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερος βαθμός πρόληψης στον αγώνα κατά της τερηδόνας. Η συνιστώμενη δοσολογία είναι:
- – Παιδιά 6 μηνών ως 2 ετών: 1 δισκίο των 0,25 mg φθρίου ανά ημέρα
- – Παιδιά 3 ετών ως 6 ετών: 1 δισκίο των 0,50 mg φθορίου ανά ημέρα ή 2 δισκία των 0,25 mg φθορίου ανά ημέρα
- – Παιδιά μεγαλύτερα των 6 ετών μέχρι τα 16 έτη: 1 δισκίο του 1,00 mg φθορίου ανά ημέρα ή 2 δισκία των 0,50 mg φθορίου ανά ημέρα.
Παρενέργειες. Προσοχή όμως: Οι συμπυκνωμένες πηγές φθορίου, όπως οι οδοντόκρεμες και τα στοματικά διαλύματα, δεν πρέπει να καταπίνονται. Η κατάποση υπερβολικού φθορίου κατά την ανάπτυξη των δοντιών του παιδιού μπορεί να οδηγήσει σε φθορίαση, μία πάθηση όπου τα δόντια αναπτύσσονται με μόνιμες κηλίδες διαφόρων αποχρώσεων του λευκού. Συνήθως αυτό παρατηρείται σε παιδιά που τρώνε την οδοντόκρεμα η κάνουν κατάχρηση άλλων σκευασμάτων φθορίου.
Στους ενήλικες η υπερβολική λήψη φθορίου οδηγεί σε αλλοιώσεις στα οστά, τα οποία γίνονται πιο εύθραυστα. Σε προχωρημένες καταστάσεις έχουμε δυσκολία στην κίνηση, παραμορφωμένα οστά και αυξημένα κατάγματα. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν το φθόριο συνδέεται με μειωμένο IQ , ακόμη και σε επίπεδα τόσο χαμηλά όσο 0,3 ως 3 μέρη ανά εκατομμύριο.
H φθορίωση των δοντιών
Η φθορίωση των δοντιών είναι μια οδοντιατρική θεραπεία που αφορά στην τοπική εφαρμογή φθορίου πάνω στην επιφάνεια των δοντιών για την προστασία τους από την τερηδόνα.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη θεραπεία μεταξύ 6 και 15 ετών, την περίοδο δηλαδή που σχηματίζονται και βγαίνουν τα μόνιμα δόντια. Χρησιμοποιείται όμως και σε ενήλικες, κυρίως σε άτομα που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο τερηδόνας ή πρόβλημα υπερευαισθησίας.
Η συνηθέστερη περίπτωση χρήσης της φθορίωσης στους ενήλικες αφορά σε δόντια με εκτεθιμένο τμήμα της ρίζας λόγω υφίζησης των ούλων. Η ρίζα του δοντιού καλύπτεται απο οστείνη που είναι λεπτότερη και όχι τόσο σκληρή όσο η αδαμαντίνη, με συνέπεια να είναι πιο επιρρεπής σε τερηδονισμό ή σε αποτριβές που προκαλούν υπερευαισθησία. Η τοπική φθορίωση βοηθά στην ενίσχυση αυτής της περιοχής μειώνοντας τα συμπτώματα της ευαισθησίας καθώς και τον κίνδυνο τερηδόνας.
Φθορίωση στο ιατρείο με δισκάρια.Αποτελεί την κλασσική μέθοδο φθορίωσης στα παιδιά, όπου συνήθως οι ανάγκες φθορίωσης αφορούν όλα τα παιδικά δόντια. Ένα φθοριούχο gel που περιέχει πολύ υψηλή συγκέντρωση φθορίου τοποθετείται σε ειδικά δισκάρια μιας χρήσης τα οποία εφαρμόζονται στην άνω και κάτω γνάθο και παραμένουν στο στόμα για 1-4 λεπτά. Για χρήση σε παιδιά υπάρχουν ειδικά gel με γεύση φρούτων για να είναι πιο ευχάριστα για το παιδί. Η διαδικασία είναι τελείως ανώδυνη και προσφέρει προστασία από την τερηδόνα μέχρι και κατά 60%. Ανάλογα με την εκτίμηση του οδοντιάτρου, η φθορίωση πρέπει να επαναλαμβάνεται 2-4 φορές το χρόνο.
Φθορίωση στο ιατρείο με βερνίκι φθορίου. Πρόκειται για τη μέθοδο φθορίωσης που χρησιμοποιείται περισσότερο σε ενήλικες αλλά και σε παιδιά σε περιπτώσεις που χρειαζόμαστε πιο εντοπισμένη εφαρμογή φθορίου σε ορισμένα μόνο δόντια που αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Τα βερνίκια φθορίου είναι ουσίες με πολύ υψηλή συγκέντρωση φθορίου που επαλείφονται στο δόντι (πάνω στην αδαμαντίνη ή την οστείνη) από τον οδοντίατρο με τη χρήση ειδικού πινέλου. Το υλικό σκληραίνει γρήγορα αλλά συνιστάται να μην βουρτσίσει τα δόντια ή φάει ο ασθενής για τις επόμενες 4 ώρες τουλάχιστον.
Πως προστατεύει το φθόριο
Όταν το περιβάλλον στο στόμα γίνεται όξινο ξεκινά μια διαδικασία όπου μεταλλικά στοιχεία (κυρίως ασβέστιο) φεύγουν από την αδαμαντίνη (απασβεστίωση). Μόλις το pH του στόματος αποκατασταθεί, αρχίζει η αντίστροφη διαδικασία επαναπρόσληψης του ασβεστίου (επανασβεστίωση).
Αυτή η κυκλική διαδικασία επαναλαμβάνεται συνεχώς στο στόμα μας. Όταν καταναλώνουμε υπερβολική ποσότητα σακχάρων, η ισορροπία κλίνει προς την πλευρά της απασβεστίωσης. Η αδαμαντίνη αδυνατίζει συνεχώς και τελικά σε κάποιο της σημείο της καταστρέφεται και δημιουργείται μια κοιλότητα, οπότε μιλάμε για εμφάνιση τερηδόνας.
