Δύο ειδικοί, ο Ντέιβιντ Σ. Λούντβιχ, καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και διευθυντής του Κέντρου Πρόληψης της Παχυσαρκίας στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, και ο Μαρκ Ι. Φρίντμαν, αντιπρόεδρος Έρευνας στον οργανισμό πρόληψης και καταπολέμησης της παχυσαρκίας Nutrition Science Initiative, λένε ότι η αιτία της παχυσαρκίας ενδεχομένως να μην είναι οι πολλές θερμίδες, αλλά οι πολλοί υδατάνθρακες οι οποίοι ανεβάζουν την ινσουλίνη στο αίμα.
Για πολλά χρόνια η κυρίαρχη ιδέα των διατροφολόγων είναι ότι αδυνάτισμα έρχεται με την κατανάλωση λιγότερων θερμίδων. Τώρα οι Λούντβιχ και Φρίντμαν καλούν την επιστημονική κοινότητα να τεστάρει μια νέα ιδέα: ότι η παχυσαρκία προέρχεται από την κατανάλωση πολλών υδατανθράκων, και κυρίως απλών σακχάρων, που ανεβάζουν την ινσουλίνη.
Η ιδέα δεν είναι καθόλου νέα, αφού αποτελεί την ουσία της δίαιτας Άτκινς, μιας δίαιτας η οποία εμφανίστηκε πριν περίπου από μισό αιώνα. Στην πραγματικότητα, η ιδέα είναι ακόμα πιο παλιά καθώς υπήρχε πριν ακόμα ανακαλυφθούν οι θερμίδες.
Παχυσαρκία και ινσουλίνη
Οι δύο ειδικοί αναπτύσσουν αυτή την ιδέα στους New York Times, παρομοιάζοντας την παχυσαρκία με οίδημα: «Είναι σαν να πάσχει κάποιος από οίδημα», γράφουν στο άρθρο τους. Το οίδημα είναι μία κατάσταση κατά την οποία διαρρέει υγρό από τα αιμοφόρα αγγεία στους ιστούς. Έτσι, όσο νερό κι αν πίνουν οι ασθενείς, δεν σταματούν να διψάνε, διότι το νερό δεν παραμένει εκεί που θα έπρεπε, δηλαδή στο αίμα, αλλά πάει αλλού.
Πολλοί βιολογικοί παράγοντες επηρεάζουν την αποθήκευση των θερμίδων στα λιπώδη κύτταρα, όπως είναι τα γονίδια, η άσκηση, ο ύπνος και το άγχος. Αλλά οι δύο ειδικοί θεωρούν ότι μια ορμόνη έχει τον κυρίαρχο ρόλο: η ινσουλίνη. Είναι γνωστό, αναφέρουν, πως όταν δίνεται η υπερβολική ινσουλίνη στους διαβητικούς προκαλείται αύξηση του σωματικού τους βάρους. Από την άλλη μεριά, η ανεπάρκεια της ινσουλίνης προκαλεί απώλεια βάρους.
Η ποσότητα της ινσουλίνης στο σώμα αυξάνεται όταν τρώμε υδατάνθρακες διότι η ορμόνη αυτή είναι απαραίτητη για την είσοδο της γλυκόζης στους μυς και σε άλλους ιστούς του σώματος. Τα επίπεδα της ινσουλίνης αυξάνονται απότομα όταν τρώμε επεξεργασμένους υδατάνθρακες όπως είναι το λευκό ψωμί, τα μακαρόνια και δημητριακά πρωινού, τα γλυκά, τα αναψυκτικά και τα πατατάκια. Αντίθετα όταν όταν οι υδατάνθρακες είναι ακατέργαστοι και περιέχουν φυτικές ίνες η ινσουλίνη αυξάνεται βαθμιαία στο αίμα.
Ένας λόγος που καταναλώνουμε σήμερα πολλούς επεξεργασμένους υδατάνθρακες είναι επειδή έχουν αντικαταστήσει στη διατροφή μας το λίπος. Αυτό συνέβη επειδή το λίπος έχει περισσότερες θερμίδες και κατηγορήθηκε ως αιτία της παχυσαρκίας. Όμως το λίπος δεν προκαλεί αύξηση της ινσουλίνης, και γι’ αυτό είναι σωτήριο για τους διαβητικούς.
Νεότερα δεδομένα για τους υδατάνθρακες
Υπάρχουν όμως πλέον, πολλές μελέτες που υποστηρίζουν την άποψη ότι η μάλλον ινσουλίνη ευθύνεται για τα περιττά κιλά παρά οι συνολικές θερμίδες.
Μια πρόσφατη μελέτη από τον Ludwig και τους συναδέλφους του που δημοσιεύθηκε στο JAMA εξέτασε δίαιτες χαμηλών λιπαρών ή χαμηλών υδατανθράκων σε 21 υπέρβαρους και παχύσαρκους νεαρούς ενήλικες, αφού προηγουμένως είχαν χάσει 10-15% του σωματικού τους βάρους. Παρότι οι συμμετέχοντες κατανάλωναν τον ίδιο αριθμό θερμίδων σε κάθε δίαιτα, αυτοί που κατανάλωναν λίγους υδατάνθρακες και αρκετό λίπος, έκαιγαν 325 περισσότερες θερμίδες την ημέρα. Η μελέτη αυτή αποτέλεσε ακόμα ένα σοκ για τους παραδοσιακούς διαιτολόγους που ακόμα κατηγορούν τα λίπη της διατροφής για την παχυσαρκία.
Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε από τον Ludwig και τους συνεργάτες του στο περιοδικό The Lancet, το 2004, βρήκε ότι ο υψηλός γλυκαιμικός δείκτης μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία, ακόμη και όταν οι προσλαμβανόμενες θερμίδες δεν είναι πολλές. Αρουραίοι που τρέφονταν με εύπεπτες τροφές υδατανθράκων (υψηλός γλυκαιμικός δείκτης) απέκτησαν 71% περισσότερο σωματικό λίπος από ό, τι οι ομόλογοί τους, που κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες αλλά η διατροφή τους δεν ήταν εύπεπτη (χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης).
Τεστάρετε τη νέα ιδέα
Δυστυχώς, αναφέρουν οι ειδικοί, η υπάρχουσα έρευνα δεν μπορεί να δώσει μια οριστική απάντηση της υπόθεσής μας.Έτσι θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες γι’ αυτό το θέμα ώστε να ξεκαθαριστεί μια για πάντα. Άλλωστε η παχυσαρκία είναι μια επιπλοκή που συνοδεύει το διαβήτη και η οποία κοστίζει πολλά λεφτά κάθε χρόνο.
Εάν αυτή η υπόθεση αποδειχθεί ότι είναι σωστή, έχει άμεσες συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Εδώ και δεκαετίες, οι ειδικοί συστήνουν σ’ αυτούς που θέλουν να χάσουν βάρος να μειώσουν τις θερμίδες. Και για να το κάνουν αυτό, τους λένε ότι πρέπει να αντικαταστήσουν το διατροφικό λίπος με υδατάνθρακες. Αυτή η συμβουλή όμως μπορεί να είναι καταστροφική γιατί οι υδατάνθρακες αυξάνουν την ινσουλίνη και αυτό καταλήγει σε παχυσαρκία και κατά συνέπεια σε αυξημένο ιατρικό κόστος από την πλευρά του κράτους. Συνεπώς, λένε οι δύο ειδικοί, δεν πρόκειται για χαμένα λεφτά, αν χρηματοδοτηθούν μελέτες που θα κρίνουν τι παχαίνει περισσότερο: οι θερμίδες ή οι υδατάνθρακες;
