Οι πέτρες στους νεφρούς (νεφρολιθίαση) μπορεί να αναπτυχθούν, όταν τα ούρα είναι πολύ πυκνά. Οι λίθοι της ουροδόχου κύστεως, που παρουσιάζονται περισσότερο στους άνδρες, είναι συνήθως αποτέλεσμα απόφραξης των ουροφόρων οδών.
Λίγα άτομα που έχουν αποβάλει πέτρα νεφρού έχουν ξεχάσει την εμπειρία. Τα περισσότερα από αυτά συμφωνούν ότι είναι ένα από τα πιο επώδυνα επεισόδια της ζωής τους. Περιστασιακά εντούτοις μια πέτρα από το νεφρό αποβάλλεται με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα.
Οι πέτρες των νεφρών (kidney stones) είναι σχετικά σύνηθες πρόβλημα. Στοιχεία μαρτυρούν ότι οι λίθοι αυτοί μαστίζουν τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Επιστήμονες έχουν εντοπίσει την παρουσία λίθων στους νεφρούς σε μούμιες ηλικίας πάνω από 7.000 ετών. Σήμερα πάνω από 1 εκατομμύριο περιπτώσεις αναφέρονται κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά μέσο όρο οι πιθανότητες που έχετε να αποβάλετε μια πέτρα νεφρού στη ζωή σας είναι περίπου 10%.
Ορισμένοι τύποι λίθων τείνουν να είναι οικογενείς. Επιπλέον, κάποιοι λίθοι των νεφρών συσχετίζονται με άλλες ιατρικές καταστάσεις, όπως υπερδραστηριότητα των παραθυρεοειδών αδένων, παθήσεις των νεφρικών σωληναρίων, κυστική νόσο των νεφρών, χρόνιες ουρολοιμώξεις και σπάνιες παθήσεις του μεταβολισμού.
Η ποδάγρα, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η απόφραξη των ουροφόρων οδών και η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης D μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης πέτρας στα νεφρά όπως και ορισμένα φάρμακα κατά του AIDS, διουρητικά και αντιόξινα με βάση το ασβέστιο.
Εντούτοις, η συνηθέστερη αιτία σχηματισμού πέτρας στους νεφρούς παραμένει άγνωστη. Η νεφρολιθίαση είναι αποτέλεσμα του σχηματισμού κρυστάλλων που συμβαίνει, όταν τα ούρα είναι πολύ πυκνά. Άλατα ασβεστίου, ουρικό οξύ, κυστίνη και άλλες ουσίες των ούρων κρυσταλλοποιούνται σχηματίζοντας ένα σκληρό μεταλλικό ίζημα συχνά στο μέγεθος ενός μικρού βότσαλου.
Συμπτώματα
Ο πόνος παρουσιάζεται συνήθως, όταν η πέτρα μετακινείται, φεύγει από τον νεφρό και κατεβαίνει κάτω, προς τον ουρητήρα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει έναν έντονο κολικοειδή πόνο με διακυμάνσεις στην ένταση με χρονική περίοδο 5 με 15 λεπτά.
Καθώς η πέτρα κινείται προς την ουροδόχο κύστη, ο πόνος μπορεί να αντανακλάται στη βουβωνική σας χώρα. Εάν ο λίθος σταματά να μετακινείται, παύει επίσης και ο πόνος. Πολλοί λίθοι στο νεφρό δεν επιφέρουν συμπτώματα και ανακαλύπτονται κατά τη διάρκεια μιας ακτινογραφίας για κάποιο άσχετο με τους νεφρούς πρόβλημα.
Σημεία και συμπτώματα
- Πόνος που ξεκινά συνήθως στα πλευρά και μεταφέρεται χαμηλά στη βουβωνική περιοχή, στο αιδοίο ή στους όρχεις, καθώς ο λίθος κινείται προς τα κάτω, στον ουρητήρα.
- Επίμονη τάση για ούρηση.
- Αίμα στα ούρα (αιματουρία).
Οι λίθοι προέρχονται από τους νεφρούς και μπορεί να κινηθούν προς τα κάτω στον ουρητήρα και την ουροδόχο κύστη.
Τύποι
Διάφοροι τύποι λίθων μπορεί να αναπτυχθούν στους νεφρούς:
Λίθοι ασβεστίου. Οι πέτρες ασβεστίου, που ευθύνονται για το 75% με 85% του συνόλου των λίθων στους νεφρούς, είναι συνηθέστεροι στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Από τη στιγμή που έχετε μια πέτρα ασβεστίου, είναι πιθανό να παρουσιάσετε κι άλλη, εκτός κι αν αρχίσετε εξειδικευμένη θεραπεία.
Διάφοροι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν υψηλή συγκέντρωση ασβεστίου στα ούρα:
- Υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης D, η οποία προκαλεί τον οργανισμό σας να απορροφήσει μεγάλη ποσότητα ασβεστίου.
- Φάρμακα, όπως οι θυρεοειδικές ορμόνες.
- Ορισμένα διουρητικά.
- Άλλες νεφρικές καταστάσεις.
- Υπερδραστηριότητα των παραθυρεοειδών αδένων που ρυθμίζουν το ασβέστιο στο σώμα.
Στο παρελθόν συμβούλευαν τα άτομα που εμφάνιζαν πέτρες ασβεστίου να αποφεύγουν τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι υψηλές σε ασβέστιο τροφές στην πραγματικότητα βοηθούν στην πρόληψη της νεφρολιθίασης. Τα χάπια ασβεστίου, αντιθέτως, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων ασβεστίου.
Οι πέτρες ασβεστίου σχηματίζονται συνήθως από το συνδυασμό ασβεστίου με χημικές ουσίες, όπως το οξαλικό, φωσφορικό ή ανθρακικό άλας. 0 συνηθέστερος τύπος είναι αυτός στον οποίο ενώνεται το ασβέστιο με το οξαλικό άλας, μία ουσία που βρίσκεται σε πολλά λαχανικά, φρούτα και σιτηρά. Επιπλέον, μερικά άτομα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου έχουν αυξημένη τάση ανάπτυξης οξαλικών λίθων.
Λίθοι ουρικού οξέος. Οι πέτρες ουρικού οξέος σχηματίζονται από ουρικό οξύ, ένα υποπροϊόν του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Η πλούσια σε κρέας διατροφή μπορεί να προκαλέσει αυξημένη ποσότητα ουρικού οξέος στα ούρα σας αλλά τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να ευθύνεται και η μεγάλη κατανάλωση φρουκτόζης. Μπορεί επίσης να έχετε υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα και στα ούρα σας, εάν πάσχετε από ποδάγρα ή αν υποβάλλεστε σε χημειοθεραπεία.
Λίθοι στρουβίτη. Οι πέτρες στρουβίτη παρουσιάζονται κυρίως σε γυναίκες και είναι αποτέλεσμα ουρολοίμωξης από βακτήρια που παράγουν ειδικά ένζυμα. Τα ένζυμα αυξάνουν την ποσότητα της αμμωνίας στα ούρα, η οποία συμβάλλει στο σχηματισμό κρυστάλλων που καταλήγουν σε λίθους στρουβίτη. Οι πέτρες αυτές μπορεί να μεγαλώσουν πολύ. Μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος και βλάβη στους νεφρούς.
Λίθοι κυστίνης. Τα άτομα που πάσχουν από την κληρονομική νόσο κυστινουρία εκκρίνουν υπερβολικές ποσότητες κάποιων συγκεκριμένων αμινοξέων και σχηματίζουν πέτρες κυστίνης στους νεφρούς, άνδρες και γυναίκες έχουν ίσες πιθανότητες εμφάνισης λίθων κυστίνης. Αυτοί αντιστοιχούν μόνο στο 1% των νεφρικών λίθων.
Διάγνωση
Εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της νεφρολιθίασης είναι το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία (CT) ή μία ειδική ακτινογραφία των νεφρών που ονομάζεται ενδοφλέβια πυελογραφία. Ο γιατρός θα στείλει τη πέτρα που έχετε αποβάλει στο εργαστήριο για περαιτέρω ανάλυση, για να προσδιοριστεί η σύνθεση της. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να αναδείξουν την αιτία του προβλήματος και θα βοηθήσουν το γιατρό σας να προγραμματίσει κατάλληλα τη θεραπεία σας.
Εάν παρουσιάζετε επανειλημμένους ή πολλαπλούς λίθους, ο γιατρός θα ζητήσει μία χημική ανάλυση του αίματος σας και συλλογή ούρων επί 24 ώρες, για να αξιολογήσει την ικανότητα απομάκρυνσης των αποβαλλόμενων ουσιών από τους νεφρούς.
Πόσο σοβαρές είναι οι πέτρες των νεφρών;
Παρόλο που η αποβολή μιας πέτρας είναι επώδυνη, οι περισσότεροι λίθοι των νεφρών κατεβαίνουν από τον ουρητήρα στην ουροδόχο κύστη, χωρίς να προκαλούν μόνιμη βλάβη. Εάν όμως παρουσιαστούν επιπλοκές, όπως ουρολοίμωξη ή απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος, μπορεί να προκύψει βλάβη στα νεφρά.
Θεραπεία
Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο, το μέγεθος και τη θέση της πέτρας καθώς και από την ύπαρξη επιπλοκών.
Διατροφή. Κάποιες διατροφικές υπερβολές ή ελλείψεις – όπως είναι η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης D
– μπορεί να συμβάλλουν στο σχηματισμό λίθων. Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει τις κατάλληλες αλλαγές στη διατροφή σας.
Άτομα με πέτρες στα νεφρά, ανεξάρτητα από τον αντίστοιχο τύπο τους, πρέπει να πίνουν τουλάχιστον έξι με οκτώ ποτήρια νερό καθημερινά περιλαμβάνοντας και ένα ακόμα πριν πάτε για ύπνο. Η επαρκής πρόσληψη υγρών αραιώνει τα ούρα καθιστώντας έτσι λιγότερο πιθανό το σχηματισμό κρυστάλλων.
Φάρμακα. Το αν θα χρειαστεί να σας χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή που αναστέλλει την ανάπτυξη λίθων εξαρτάται από τη σοβαρότητα της νόσου και τον τύπο των λίθων που έχετε εμφανίσει.
- Λίθοι ασβεστίου. Με ορισμένους τύπους πέτρας ασβεστίου ένα θειαζιδικό διουρητικό είναι συνήθως επιτυχές στην πρόληψη ή στη μείωση του σχηματισμού νέων λίθων. Ένα παρασκεύασμα που περιέχει φωσφορικό άλας μπορεί επίσης να αναστείλει την ανάπτυξη λίθων. Η δημιουργία πέτρας ασβεστίου, που οφείλεται σε διαταραχή στην ικανότητα των νεφρικών σωληναρίων να διηθούν τα οξέα, μπορεί να προληφθεί λαμβάνοντας διττανθρακικά ή φάρμακα διττανθρακικού καλίου.
• Λίθοι ουρικού οξέος. Αν έχετε πέτρα ουρικού οξέος, ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει αλλοπουρινόλη (Soluric, Zyloric) και ένα φάρμακο, για να διατηρούνται τα ούρα αλκαλικά.
• Λίθοι στρουβίτη. Όταν βρεθεί πέτρα στρουβίτη, πρώτο μέλημα είναι η καταστολή της λοίμωξης που τον προκάλεσε. Διάφοροι τύποι αντιβιοτικών μπορεί να ωφελήσουν.
• Λίθοι κυστίνης. Οι πέτρες κυστίνης είναι οι πιο δύσκολοι να θεραπευτούν. Ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει φάρμακα, μόνο όταν οι υπόλοιπες μέθοδοι έχουν αποτύχει.
Εγχείρηση. Μια πέτρα νεφρού που προκαλεί απόφραξη, λοίμωξη ή ανυπόφορο πόνο αφαιρείται συχνά με χειρουργική επέμβαση. Χαρακτηριστικά, η πέτρα αφαιρείται με την εισαγωγή ενός μικρού οργάνου στον ουρητήρα μέσω ενός κυστεοσκοπίου στην ουροδόχο κύστη ή με τη χρήση κυμάτων κρούσης για τον τεμαχισμό του λίθου.
Για τους λίθους ασβεστίου που οφείλονται σε παθολογική δραστηριότητα των παραθυρεοειδών αδένων κρίνεται συχνά απαραίτητη η αφαίρεση του παραθυρεοειδούς ιστού για την αποφυγή περαιτέρω σχηματισμού λίθων και μελλοντικής βλάβης στους νεφρούς.
Λιθοτριψία. Χιλιάδες εγχειρήσεις αποφεύγονται χάρη σε μία τεχνική που ονομάζεται λιθοτριψία. Η διαδικασία τη λιθοτριψίας παράγει κύματα κρούσης που κονιορτοποιούν τις πέτρες των νεφρών σε μικρά κομμάτια επιτρέποντας έτσι στα θραύσματα να περάσουν στα ούρα. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές λιθοτριψίας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχουν δημοσιευθεί μελέτες που δείχνουν ότι η λιθοτριψία μπορεί να έχει κάποιες παρενέργειες ή επιπλοκές αυξάνοντας τις πιθανότητες για διαβήτη και αύξηση της πίεσης του αίματος.
