Ο καλός ύπνος βελτιώνει τη μάθηση και τη μνήμη, σύμφωνα με ερευνητές που για πρώτη φορά ρίχνουν φως στον μηχανισμό λειτουργίας του ύπνου και την επίδρασή του στη δημιουργία συνάψεων στον εγκέφαλο.
Όπως αναφέρει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, με επικεφαλής τον καθηγητή Νευροεπιστήμης και Φυσιολογίας Γουέν-Μπιάο Γκαν, παρατήρησαν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται νέες συνδέσεις (συνάψεις) ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) στη διάρκεια του ύπνου, σε ομάδα ποντικιών. Κάτι ανάλογο πιστεύεται ότι συμβαίνει και στους ανθρώπους, κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Όταν τα ποντίκια είχαν κοιμηθεί καλά, σχημάτιζαν περισσότερες συνάψεις και έτσι ήταν σε θέση την επόμενη μέρα να θυμούνται και να εκτελούν καλύτερα τι τους είχαν μάθει οι επιστήμονες την προηγούμενη (π.χ. να περπατάνε πάνω σε μια περιστρεφόμενη ράβδο). Όταν, αντίθετα, τα ποντίκια είχαν μείνει σκοπίμως άυπνα, τότε ο εγκέφαλός τους δημιουργούσε πολύ λιγότερες συνάψεις και οι ικανότητες της μνήμης και της μάθησης ήταν κατώτερες την επόμενη μέρα, όταν έπρεπε να επαναλάβουν τι είχαν μάθει.
Σύμφωνα με την τεχνολογία που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές, οι νευρώνες των ποντικών φωτίζονταν από μία φωσφορίζουσα πρωτεΐνη, έτσι ώστε να διακρίνονται καθαρά κάτω από το μικροσκόπιο σάρωσης με λέιζερ (προηγουμένως είχε δημιουργηθεί ένα διαφανές ‘παράθυρο’ στο κρανίο τους, κάτι που επέτρεπε την παρατήρηση των νευρωνικών αλλαγών σε πραγματικό χρόνο).
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, τα ποντίκια που κοιμόταν αδιάλειπτα έδειξαν ισχυρότερα σημάδια νευρωνικών συνδέσεων οι οποίες σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της αρχικής, μη-REM φάση του ύπνου.
Νέα γνώση ίσον νέες συνάψεις
«Η διαπίστωσή μας ότι, ο ύπνος βοηθά στη δημιουργία νέων συνδέσεων ανάμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου, είναι κάτι καινούριο, το οποίο κανείς δεν γνώριζε ως τώρα. Πιστεύαμε ότι ο ύπνος βοηθούσε, όμως θα μπορούσαν να παίζουν ρόλο και άλλα πράγματα. Δείξαμε πλέον ότι ο ύπνος πράγματι βοηθά στη δημιουργία νέων συνδέσεων και ότι στη διάρκειά του ο εγκέφαλος δεν είναι ήσυχος, αλλά ‘ξαναπαίζει‘ τι συνέβη στη διάρκεια της ημέρας. Ξέρουμε τώρα ότι όταν μαθαίνουμε κάτι νέο, ένας νευρώνας θα βγάλει νέες συνδέσεις σε συγκεκριμένο ‘κλαδί’ του. Φανταστείτε ένα δέντρο που βγάζει φύλλα σε ένα κλαδί, αλλά όχι στο διπλανό. Όταν μαθαίνουμε κάτι καινούριο, είναι σαν να βγάζουμε φύλλα σε ένα συγκεκριμένο κλαδί», εξηγεί ο Γκαν.
Το 2013 οι επιστήμονες είχαν διαπιστώσει ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τον ύπνο για να αποβάλει τις τοξίνες που συσσωρεύονται στη διάρκεια της ημέρας, λόγω της συνεχούς νοητικής λειτουργίας. Τα νέα ευρήματα αναδεικνύουν τη σημασία που έχει να κοιμάται κανείς καλά και αρκετά.
Σύμφωνα με τον Γκαν, αυτό αφορά ιδιαίτερα τους μαθητές, ιδίως αν δίνουν εξετάσεις. Αν θέλουν να θυμούνται καλύτερα τι έμαθαν την προηγούμενη μέρα, πρέπει να κοιμούνται καλά, ώστε να δίνουν την ευκαιρία στον εγκέφαλό τους να δημιουργήσει νέες νευρωνικές συνδέσεις και έτσι να αφομοιώσει την μάθηση.
