Η επιπεφυκίτιδα (conjunctivitis) είναι μία φλεγμονή της διάφανης μεμβράνης (επιπεφυκότα) που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων και του ματιού μέχρι τα όρια του κερατοειδούς χιτώνα.
Χαρακτηρίζεται από αγγειοδιαστολή (κοκκίνισμα του ματιού) και πρήξιμο. Ανάλογα με το πόσο διαρκεί η φλεγμονή την διακρίνουμε σε χρόνια και οξεία επιπεφυκίτιδα. Ετσι μια χρόνια επιπεφυκίτιδα διαρκεί πάνω από 3 εβδομάδες.
Πολλές φορές, παράλληλα με την προσβολή του επιπεφυκότα, προσβάλλεται και ο κερατοειδής (ο διαφανής χιτώνας του ματιού) με αποτέλεσμα να έχουμε την λεγόμενη κερατοεπιπεφυκίτιδα.
Αιτίες
Η πάθηση είναι συνήθως γνωστή ως «κόκκινο μάτι» και μπορεί να προέρχεται από κάποια βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη, αλλεργική αντίδραση ή στα νεογέννητα από ατελές άνοιγμα του δακρυορρινικού πόρου. Υπάρχει και η λεγόμενη ξηρά επιπεφυκίτιδα η οποία σχετίζεται με την ξηροφθαλμία δηλαδή την έλλειψη υδατικού στοιχείου από τα δάκρυα.
Τα νεογέννητα είναι επίσης ευαίσθητα σε ορισμένα βακτήρια του γεννητικού συστήματος της μητέρας. Αυτή η μορφή επιπεφυκίτιδας (νεογνική οφθαλμία) πρέπει να αντιμετωπιστεί χωρίς καθυστέρηση, για να αποφευχθεί η απώλεια όρασης.
Η ιογενής και βακτηριακή επιπεφυκίτιδα είναι συνηθισμένη στα παιδιά και συχνά είναι ιδιαίτερα κολλητική. Μπορεί να εξαπλωθεί σε μία ολόκληρη τάξη παιδιών μέσα σε λίγες ημέρες.
Αν και η επιπεφυκίτιδα μπορεί να είναι ενοχλητική, δεν εμποδίζει συνήθως την όραση. Κάποιες φορές η σοβαρή επιπεφυκίτιδα μπορεί να προκαλέσει στους ενήλικες επιπλοκές στον κερατοειδή.
Συμπτώματα
Όλα τα είδη της επιπεφυκίτιδας έχουν κοινά σημεία και συμπτώματα. Το άσπρο του ματιού γίνεται κόκκινο ή ροζ και έχετε την αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι, όταν το ανοιγοκλείνετε.Το μάτι παράγει επίσης ένα κίτρινο έκκριμα που σχηματίζει κρούστα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτή η κρούστα (τσίμπλες) μπορεί να κολλήσει τα βλέφαρα σας, έτσι ώστε να μην ανοίγουν το πρωί και να πρέπει να τα ανοίξετε με το χέρι σας ή να ξεβγάλετε την κρούστα.
Στη βακτηριακή επιπεφυκίτιδα συνήθως προσβάλλονται και τα δύο μάτια αν και το ένα μάτι μπορεί να προσβληθεί μία ή περισσότερες μέρες νωρίτερα από το άλλο. Η συγκεκριμένη λοίμωξη είναι κατά βάση οξεία και συνοδεύεται από κοκκίνισμα του οφθαλμού, αίσθημα καύσου ή άμμου στο μάτι καθώς και εκκρίσεις. Τις πρωινές ώρες τα βλέφαρα είναι κολλημένα μεταξύ τους και ανοιγοκλείνουν δύσκολα λόγω συλλογής εξιδρωμάτων (τσίμπλα) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να υποχωρήσει και μόνη της εντός 10-14 ημερών με την προϋπόθεση ότι γίνονται πλύσεις για την υποχώρηση των εκκρίσεων. Διαφορετικά, η αντιμετώπιση γίνεται με αντιβιοτικά κολλύρια και αλοιφές.
Η ιογενής επιπεφυκίτιδα παράγει συνήθως ένα νερουλό έκκριμα, ενώ η βακτηριακή μορφή παράγει συχνά πιο παχύρρευστο. Τα συμπτώματα είναι ερυθρότητα του ματιού, εκκρίσεις, δυσφορία και φωτοφοβία. Κάποιοι ιοί εκτός από τα παραπάνω συμπτώματα συνοδεύονται από φλεγμονές αναπνευστικών οδών ιδιαίτερα σε παιδιά (φαρυγγίτιδα ή καταρροή όπως σε ένα απλό κρυολόγημα). Η θεραπεία εξαρτάται από τον ιό και ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου.
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα προκαλεί συνήθως έντονο κνησμό, δάκρυα και φλεγμονή του επιπεφυκότα καθώς και κνησμό και εκκρίσεις σαν νερό από την μύτη.
Σημεία και συμπτώματα
- Ερυθρότητα στο μάτι.
- Αίσθηση ξένου σώματος μέσα στο μάτι.
- Κνησμός στο μάτι.
- Έκκριμα στο μάτι που δημιουργεί κρούστα κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Θολή όραση και ευαισθησία στο φως.
Θεραπεία
Μπορείτε να ανακουφισθείτε από τις ενοχλήσεις της επιπεφυκίτιδας τοποθετώντας κομπρέσες στο μάτι. Βρέξτε ένα καθαρό πανί χωρίς ίνες με ζεστό νερό, στραγγίξετέ το και τοποθετήστε το στα μάτια σας.Μπορείτε να καθαρίζετε τις εκκρίσεις με ένα υγρό μαντιλάκι μίας χρήσης ή με καθαρό βαμβάκι. Ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει αντιβιοτικές σταγόνες, αν η μόλυνση είναι βακτηριακή. Η ιογενής επιπεφυκίτιδα θεραπεύεται μόνη της.
Iογενείς επιπεφυκίτιδες. Πρέπει να ξέρετε ότι οι ιογενείς επιπεφυκίτιδες, όπως όλες οι ιώσεις, δεν έχουν μια συγκεκριμένη θεραπεία που καταπολεμά την αιτία. Εξαίρεση αποτελεί ο ιός του έρπητα για τον οποίο έχουμε συγκεκριμένο φάρμακο για την θεραπεία του αλλά δίνεται εφόσον διαγνωσθεί ο συγκεκριμένος ιός. Οι υπόλοιπες, μη ερπητικές επιπεφυκίτιδες και κερατοεπιπεφυκίτιδες, θα χρειασθεί να κάνουν τον κύκλο τους ενώ η θεραπεία βοηθά στο να μειωθούν τα συμπτώματα.
Οι ξηρές κερατοεπιπεφυκίτιδες θεραπεύονται κυρίως με τεχνητά δάκρυα ενώ οι αλλεργικές υποχωρούν με αντισταμινικά και κορτιζόνη πάντα βέβαια κάτω από ιατρική συμβουλή και παρακολούθηση.
Μικροβιακές επιπεφυκίτιδες. Οι περισσότερες περιπτώσεις μικροβιακής επιπεφυκίτιδας είναι αυτοπεριοριζόμενες, αλλά συνήθως συνταγογραφείται ένα κολλύριο με αντιβιοτικό ευρέος φάσματος, όπως η τομπραμυκίνη, το φουσιδικό οξύ ή η χλωραμφενικόλη.Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε κολλύρια, χωρίς την συμβουλή του οφθαλμιάτρου.
Αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα αντιμετωπίζεται συχνά αποτελεσματικά με κρύες κομπρέσες. Μπορεί επίσης να βελτιωθεί με σταγόνες που περιέχουν αντιισταμινικά και ουσίες που συστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία.
Πρόληψη
Επειδή η ιογενής και η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα εξαπλώνεται εύκολα και γρήγορα, η καλή υγιεινή είναι ο καλύτερος τρόπος, για να εμποδίσουμε την εξάπλωση τους. Αν έχετε επιπεφυκίτιδα:
- Μην ακουμπάτε τα χέρια σας στα μάτια σας. Η επιπεφυκίτιδα οφείλεται σε βακτήριο ή σε ιό που μπορεί να μεταφερθεί εύκολα από το ένα μάτι στο άλλο, αλλά και από το ένα παιδί στο άλλο μέσω των βρόμικων χεριών.
- Πλένετε τα χέρια σας τακτικά.
- Αλλάζετε τις πετσέτες σας καθημερινά.
- Αλλάζετε τη μαξιλαροθήκη σας κάθε βράδυ. Πλένετε τα σεντόνια και τις μαξιλαροθήκες με ζεστό νερό.
- Πετάξτε τα καλλυντικά των ματιών, ιδιαίτερα τις μάσκαρες.
- Μη χρησιμοποιείτε τα καλλυντικά άλλων ατόμων.
- Μη χρησιμοποιείτε πετσέτες, μαξιλαροθήκες, χαρτομάντιλα, ποτήρια ή μαχαιροπίρουνα από κοινού με άλλο άτομο.
- Πετάξτε αμέσως τα χρησιμοποιημένα χαρτομάντιλα.
