Το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης αποτελεί συχνά την περίοδο εκείνη που οι γυναίκες νιώθουν καλύτερα. Συνήθως η πρωινή ναυτία εξαλείφεται, έχετε περισσότερη ενέργεια, αρχίζει να φαίνεται ότι είστε σε ενδιαφέρουσα και να νιώθετε καλά. Αυτή είναι επίσης η περίοδος που αρχίζετε να αισθάνεστε εκείνα τα απαλά φτερουγίσματα που πολύ γρήγορα θα μετατραπούν σε δυνατές κλοτσιές και αγκωνιές από το αναπτυσσόμενο μωρό σας.
Αν και το δεύτερο τρίμηνο είναι το ευκολότερο μέρος της κυήσεως για τις περισσότερες γυναίκες, δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η αποβολή του εμβρύου δεν αποτελεί τον κίνδυνο που ήταν κατά τους πρώτους τρεις μήνες, αλλά μερικές έγκυες εμφανίζουν πρόωρο τοκετό στο δεύτερο τρίμηνο. Το έμβρυο που γεννιέται τόσο νωρίς δεν είναι ακόμα αρκετά ώριμο, για να επιβιώσει. Αν και ο πρόωρος τοκετός συμβαίνει συχνότερα στο τρίτο τρίμηνο, περιπλέκει περιστασιακά και το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Αλλαγές που αφορούν τη μητέρα
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της κυήσεως η κοιλιά σας μεγαλώνει προοδευτικά και πιθανόν θα χρειαστείτε ρούχα εγκυμοσύνης. Το σώμα σας στρογγυλεύει γύρω από τη μέση και τους γοφούς ίσως, αλλά δεν είναι ακόμα δυσκίνητο. Για τις περισσότερες γυναίκες ο 4ος, ο 5ος και ο 6ος μήνας είναι χωρίς απρόοπτα και σχετικά ακόμα ευχάριστοι.
Στο στάδιο αυτό επισκέπτεστε ακόμα το γιατρό σας μία φορά το μήνα, εκτός κι αν έχετε μια παθολογική κατάσταση, η οποία δικαιολογεί συχνότερες επισκέψεις. Παίρνετε συμπληρώματα σιδήρου και φυλλικού οξέος και καταβάλλετε προσπάθεια να έχετε μία ισορροπημένη διατροφή που να περιλαμβάνει καθημερινά τροφές πλούσιες σε λεύκωμα, όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά.
Αν επιθυμείτε να ταξιδέψετε, η περίοδος αυτή της εγκυμοσύνης είναι πιθανότατα η καλύτερη, για να κάνετε ένα ταξίδι. Καθώς πλησιάζει η ημερομηνία του τοκετού σας, η αύξηση του βάρους του σώματος σας θα επιβαρύνει τις δυνάμεις σας και είναι καλύτερα να μην απομακρύνεστε από το σπίτι.
Η ανάπτυξη του μωρού
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου το έμβρυο μεγαλώνει και τα όργανα που σχηματίστηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες ωριμάζουν.
Στις 13 εβδομάδες το έμβρυο έχει μικροσκοπικά νύχια. Τα γεννητικά όργανα έχουν σχηματιστεί πλήρως και μπορεί να προσδιοριστεί το φύλο με διάφορες προγεννητικές εξετάσεις. Μπορεί επίσης να κλοτσάει και να κινεί τα δάχτυλα των ποδιών του. Ανοιγοκλείνει το στόμα του και μπορεί να λυγίζει τα χέρια και να σφίγγει τις γροθιές του.
Μέχρι το τέλος του 4ου μήνα μπορεί να διαπιστωθούν οι παλμοί (χτύποι) της καρδιάς του με ένα στηθοσκόπιο, αν και η συσκευή Doppler μπορεί να τους ανιχνεύσει πολύ νωρίτερα. Είναι επίσης πιθανό να αισθανθείτε τα πρώτα σημεία ζωής στην κοιλιά σας. Το δέρμα του εμβρύου είναι ροζ και λιγότερο διαφανές απ’ όσο ήταν προηγουμένως. Ένα λεπτό τρίχωμα καλύπτει όλο το σώμα. Οι βλεφαρίδες και τα φρύδια αρχίζουν να εμφανίζονται.
Στις 20 περίπου εβδομάδες το έμβρυο μπορεί να βγάλει μαλλιά στο κεφάλι του. Εναποθέσεις λίπους αρχίζουν να εμφανίζονται κάτω από το ρυτιδιασμένο δέρμα. Το βρέφος έχει τώρα μήκος 30 πόντους και ζυγίζει περίπου μισό κιλό. Αν γεννηθεί την περίοδο αυτή, θα προσπαθήσει να αναπνεύσει, αλλά το πιθανότερο είναι να μην κατορθώσει να επιβιώσει.
Πιθανά προβλήματα
Καθώς η εγκυμοσύνη σας προχωρεί, νέοι κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν. Καθώς ο κίνδυνος για μία ενδεχόμενη αποβολή μειώνεται σημαντικά, η προσοχή στρέφεται τώρα στη σωστή ανάπτυξη και υγεία του εμβρύου μέσα στη μήτρα μέχρι το πέρας της κυήσεως.
Πρόωρος τοκετός. Φυσιολογικά ο τοκετός συμβαίνει περίπου 40 εβδομάδες (280 ημέρες) μετά την πρώτη ημέρα της τελευταίας σας περιόδου. Αν το μωρό σας γεννηθεί μεταξύ της 38ης και της 42ης εβδομάδας, ο τοκετός θεωρείται ότι έγινε στο φυσιολογικό πέρας της κυήσεως. Μερικές φορές ο τοκετός αρχίζει νωρίτερα. Μπορεί να εμφανίσετε κολπική αιμορραγία, ήπιες μέχρι έντονες κοιλιακές συσπάσεις, εκροή υγρού από τον κόλπο σας από τη ρήξη των υμένων ή, όπως συχνά λέγεται, να σπάσουν τα νερά σας.
Πολύ συχνά το αίτιο του πρόωρου τοκετού παραμένει ακαθόριστο. Εντούτοις, οι καταστάσεις που ακολουθούν σχετίζονται με πρόωρο τοκετό: αυτόματη ρήξη των υμένων, λοίμωξη του τραχήλου της μήτρας, ανεπάρκεια του τραχήλου, παθολογική μήτρα, υδράμνιο, ανωμαλίες του εμβρύου ή ανώμαλος πλακούντας, προδρομικός πλακούντας (μία κατάσταση στην οποία ο πλακούντας καλύπτει το τραχηλικό στόμιο), ενδομήτρια κατακράτηση αντισυλληπτικής συσκευής, προεκλαμψία και εκλαμψία, θάνατος του εμβρύου, ιστορικό πρόωρου τοκετού, πολλαπλά έμβρυα, κάπνισμα, αιμορραγία, σοβαρό νόσημα της μητέρας, και ηλικία. Οι έφηβες και οι γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες ενός πρόωρου τοκετού.
Η ρήξη των υμένων συμβαίνει συνήθως, όταν ο τοκετός βρίσκεται σε εξέλιξη, μερικές όμως φορές είναι το πρώτο βήμα. Γενικά, αν έχετε συσπάσεις που διαρκούν τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνονται κάθε 10 λεπτά ή αν ο τράχηλος σας λεπταίνει και διαστέλλεται, πιθανόν βρίσκεστε στη φάση του τοκετού.
Ο πρόωρος τοκετός μπορεί να είναι ένα δυσοίωνο σημείο. Όσο λιγότερο χρόνο μένει το βρέφος στη μήτρα σας, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης του. Τα τελευταία χρόνια εντούτοις έχουν γίνει σημαντικές πρόοδοι πάνω στη φροντίδα των σοβαρά πασχόντων ή πρόωρων βρεφών. Τα μωρά που έχουν βάρος 500 γραμ. έχουν σήμερα μια πιθανότητα επιβίωσης, όταν η φροντίδα τους γίνεται σε εξειδικευμένες μονάδες νεογνών.
Με τα σημερινά δεδομένα υπάρχει μια πιθανότητα επιβίωσης του μωρού, ακόμα κι αν γεννηθεί την 24η εβδομάδα της κυοφορίας. Όμως τα βρέφη αυτά παρουσιάζουν συχνά σοβαρά σωματικά και πνευματικά προβλήματα ανάπτυξης σ’ όλη τους τη ζωή.
Η θεραπεία για τον πρόωρο τοκετό ποικίλλει και εξαρτάται από την ηλικία του εμβρύου. Αρχικά πολλοί γιατροί συνιστούν ανάπαυση στο κρεβάτι και κατανάλωση πολλών υγρών. Αυτή και μόνο η προφύλαξη είναι μερικές φορές επιτυχής για τη διακοπή των συσπάσεων. Μπορεί επίσης να γίνουν καλλιέργειες από τον τράχηλο της μήτρας και προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών, γιατί η λοίμωξη θεωρείται ότι είναι ένα από τα αίτια του πρόωρου τοκετού.
Αν το κατώτερο τμήμα της μήτρας σας, ο τράχηλος σας, ανοίγει κατά την εγκυμοσύνη, μπορεί να γίνει μία χειρουργική επέμβαση, για να παρεμποδιστεί ο πρόωρος τοκετός του μωρού σας. Η μέθοδος αυτή, που ονομάζεται περίδεση, αφορά την τοποθέτηση χειρουργικών ραμμάτων γύρω από τον τράχηλο, για να εμποδιστεί η αποβολή του εμβρύου από τη μήτρα.
Δεν υπάρχει ειδικό φάρμακο που να είναι πάντα επιτυχές για την αποφυγή του πρόωρου τοκετού. Εντούτοις, ορισμένες θεραπείες έχουν κάποιο βαθμό επιτυχίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα φάρμακα που καθυστερούν τον τοκετό χρησιμοποιούνται μόνο τόσο, ώστε να βοηθήσουν για την προετοιμασία του, όπως το να μεταφερθεί η μητέρα σε νοσοκομείο κατάλληλο για τη φροντίδα πρόωρων νεογνών. Τα φάρμακα αυτά δεν μπορούν να χορηγηθούν μακροπρόθεσμα, γιατί κρύβουν μεγαλύτερους κίνδυνους εμφάνισης προβλημάτων στο μέλλον.
Αν προσδιοριστεί ότι ο πρόωρος τοκετός είναι το αποτέλεσμα μιας ανωμαλίας της μήτρας σας, μερικές φορές μπορεί να γίνει εγχείρηση, για να παρεμποδιστεί ο τοκετός. Μία μέθοδος, η οποία ονομάζεται περίδεση του τραχήλου της μήτρας, αφορά την τοποθέτηση χειρουργικών ραμμάτων γύρω από τον τράχηλο, ώστε το βρέφος να μπορεί να μείνει μέσα στη μήτρα μέχρι το τέλος της κύησης.
Ένα άλλο αίτιο της πρόωρης γέννας είναι όταν ο γιατρός σας αναγκάζεται να προκαλέσει τον τοκετό πρώιμα, αν το περιβάλλον της μήτρας φαίνεται να είναι όλο και περισσότερο επιβλαβές για το μωρό σας και οι πιθανότητες επιβίωσης του είναι καλύτερες έξω απ’ αυτό. Αυτό συνήθως δε μπορεί να γίνει πριν την 28η εβδομάδα κυοφορίας.
Υδράμνιο. Το υδράμνιο αναφέρεται σε μία κατάσταση κατά την οποία υπάρχει μια υπερβολική ποσότητα αμνιακού υγρού γύρω από το μωρό. Μπορεί να αισθανθείτε δύσπνοια, δυσπεψία, ναυτία, κοιλιακή διάταση και έντονο πόνο. Είναι πιθανό επίσης να συμβεί πρόωρος τοκετός.
Φυσιολογικά το έμβρυο αρχίζει να ουρεί και να καταπίνει αμνιακό υγρό κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Αργότερα οι λειτουργίες αυτές μπορεί να βοηθήσουν στον έλεγχο της ποσότητας του υγρού μέσα στη μήτρα. Το υδράμνιο σχετίζεται συχνά με συγγενείς ανωμαλίες, ιδιαίτερα με δυσμορφίες του κεντρικού νευρικού συστήματος και του γαστρεντερικού σωλήνα.
Μερικές από τις ανωμαλίες αυτές εμποδίζουντο έμβρυο να καταπίνει αμνιακό υγρό και άλλες μπορεί να κάνουν το έμβρυο να αποβάλλει υπερβολική ποσότητα ούρων.
Αν ο γιατρός υποψιαστεί ότι έχετε υδράμνιο, πιθανόν να θελήσει να κάνετε αμέσως ένα υπερηχογράφημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διόγκωση της μήτρας είναι μικρή και ακίνδυνη. Εντούτοις, 1 στις 1.000 εγκυμοσύνες η κατάσταση είναι αρκετά σοβαρή, ώστε μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό. Οι διαβητικές γυναίκες και εκείνες που κυοφορούν πολλαπλά έμβρυα παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα υδραμνίου απ’ όση άλλες έγκυες.
Αν η κατάσταση δεν είναι ανησυχητική, το μόνο που χρειάζεται είναι λίγο περισσότερο ανάπαυση από ό,τι συνήθως. Αν ο πόνος είναι σοβαρός, τότε κρίνεται απαραίτητη η νοσηλεία σε νοσοκομείο και καταστολή. Μπορεί να σας χορηγήσουν φάρμακα, για να χαλαρώσει η μήτρα σας και να μειωθεί η πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Μερικές φορές χρησιμοποιείται η αμνιοπαρακέντηση, για να ελαττωθεί η περίσσεια του αμνιακού υγρού. Αυτή ανακουφίζει προσωρινά τον πόνο, γι’ αυτό να επαναλαμβάνεται συχνά.
Ανεπάρκεια έσω τραχηλικού στομίου. Αν έχετε ανεπάρκεια τραχήλου, το έσω τραχηλικό στόμιο της μήτρας σας ανοίγει κατά το δεύτερο τρίμηνο ή τις αρχές του τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Το αποτέλεσμα της ανεπάρκειας αυτής είναι η αποβολή ή ο πρόωρος τοκετός.
Μία γυναίκα με ανεπάρκεια του έσω τραχηλικού στομίου συνήθως έχει ένα ιστορικό αποβολής, συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Το έσω τραχηλικό στόμιο συνήθως δεν ανοίγει πριν από τον τέταρτο μήνα της κυήσεως, γιατί το έμβρυο δεν είναι αρκετά μεγάλο, για να το διαστείλει.
Το αίτιο της ανεπάρκειας του έσω τραχηλικού στομίου είναι άγνωστο, η κατάσταση όμως συχνά σχετίζεται με τραυματισμό του τραχήλου μετά από κάποιες διαδικασίες, όπως είναι η διαστολή και η περίδεση, καθώς και με την παθολογική ανάπτυξη του.
Αν το ιατρικό ιστορικό σας υποδηλώνει μια πιθανή ανεπάρκεια του έσω τραχηλικού στομίου, μπορεί να γίνει μία χειρουργική επέμβαση, ώστε να κλειστεί ο τράχηλος σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται περίδεση και εκτελείται με γενική αναισθησία. Χρησιμοποιώντας ένα ισχυρό ράμμα ο γιατρός θα περιδέσει τον τράχηλο σας, για να τον κλείσει και να εμποδίσει έτσι την αποβολή του εμβρύου.
Μετά την εγχείρηση θα σας χορηγηθούν φάρμακα, για να μειωθεί η πιθανότητα του πρόωρου τοκετού που μπορεί να προκύψει εξαιτίας της επεμβάσεως αυτής. Η περίδεση είναι επιτυχής στο 85% με 90% των περιπτώσεων. Το ράμμα κόβεται στους κατοπινούς μήνες της εγκυμοσύνης.
