Το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να είναι δύσκολο για τη μέλλουσα μητέρα και είναι χωρίς αμφιβολία η περίοδος κατά την οποία το αναπτυσσόμενο έμβρυο είναι πιο ευάλωτο.
Ουσιαστικά όλα τα όργανα στο σώμα του μωρού σας σχηματίζονται κατά τη διάρκεια των πρώτων τριών μηνών της εγκυμοσύνης. Έτσι το έμβρυο θεωρείται ιδιαιτέρως ευαίσθητο.
Αν παίρνετε φάρμακα, αν πίνετε αλκοόλ ή αν εκτίθεστε σε τοξίνες ή ακτινοβολία (εσφαλμένη χρήση ακτινογραφιών), η ανάπτυξη του μωρού σας επηρεάζεται με αποτέλεσμα να προκληθούν ενδεχομένως συγγενείς ανωμαλίες. Η αποβολή επίσης είναι πιθανότερο να συμβεί κατά τη διάρκεια του κρίσιμου αυτού πρώτου τριμήνου. Ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει είναι η έκτοπη κύηση.
Ο μέσος χρόνος από τη γονιμοποίηση μέχρι τη γέννηση ενός παιδιού είναι 266 ημέρες. Αν τον συγκρίνουμε με τη διάρκεια της κύησης πολλών άλλων ζώων, μπορεί να μας φανεί ως απίστευτα μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν όμως σκεφτούμε το μεγαλείο αυτής της δημιουργίας, θα απορήσουμε που δε διαρκεί περισσότερο.
Είναι δύσκολο να κατανοήσετε πώς κάτι τόσο πολύπλοκο, όσο το ανθρώπινο ον, αναδύεται από ένα και μόνο κύτταρο. Κάθε όψη της διαδικασίας αυτής, από τη δημιουργία του μικρότερου νυχιού μέχρι τη δημιουργία του ίδιου του εγκέφαλου, ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που σπάνια αλλάζει. Αν αλλάξει, το αποτέλεσμα θα είναι μία αποβολή ή μία συγγενής ανωμαλία.
Αλλαγές που αφορούν τη μητέρα
Οι πρώτοι τρεις μήνες της εγκυμοσύνης μπορεί να σας φανούν σαν μία βόλτα με τρενάκι του λούνα πάρκ. Είστε ενθουσιασμένη, διακατέχεστε όμως και από μερικούς φόβους. Αν η εγκυμοσύνη δεν ήταν προγραμματισμένη, μπορεί να χάσετε τον ύπνο σας σκεπτόμενη πως θα αντιμετωπίσετε την τεράστια αυτή αλλαγή στη ζωή σας. Σωματικά μπορεί να αισθάνεστε εξαντλημένη και να νιώθετε την ανάγκη για έναν υπνάκο, όποτε βρίσκετε ευκαιρία. Ξεκουραστείτε με τη βεβαιότητα ότι αυτές οι εβδομάδες θα περάσουν γρήγορα όπως επίσης και τα περισσότερα από τα συμπτώματα.
Πολλές έγκυες γυναίκες παραπονιούνται για ευαισθησία στους μαστούς. Οι μαστοί σας φαίνονται διογκωμένοι και παρουσιάζουν κνησμό (φαγούρα). Οι θηλές είναι συχνά εξαιρετικά ευαίσθητες, ενώ μερικές φορές παρατηρείται μαστωδυνία. Πολλές εγκυμονούσες παρουσιάζουν πρωινή ναυτία και έμετο, συμπτώματα τα οποία κυμαίνονται από ένα ελαφρύ αίσθημα δυσφορίας στο στομάχι μέχρι συνεχείς εμετούς. Παρουσιάζονται συνήθως λίγες ημέρες μετά τη διακοπή της περιόδου.
Η κόπωση είναι συνήθης στην αρχή της εγκυμοσύνης. Αν είστε στο σπίτι κατά τη διάρκεια της ημέρας, πιθανόν να νιώθετε την ανάγκη για ένα υπνάκο. Εάν εργάζεστε, μπορεί να επιστρέφετε στο σπίτι τόσο κουρασμένες, που να μη βλέπετε την ώρα να πάτε στο κρεβάτι σας.
Η συχνή ούρηση είναι άλλη μία ένδειξη εγκυμοσύνης. Η συχνουρία συμβαίνει λόγω της πίεσης που ασκεί η αυξανόμενη μήτρα στην ουροδόχο κύστη. Καθώς το μέγεθος της μήτρας σας αρχίζει να αυξάνει μέσα στην κοιλιά σας, το σύμπτωμα αυτό θα υποχωρεί. Εντούτοις, κατά τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης η συχνουρία επανεμφανίζεται και παρεμποδίζει το φυσιολογικό ύπνο πολλών γυναικών λόγω της έντονης ανάγκης για ούρηση.
Η ανάπτυξη του μωρού
Πολλά είναι αυτά που μπορεί να συμβούν στο έμβρυο τους πρώτους 3 μήνες της ανάπτυξης του. Είναι τόσο μικρό, που στις περισσότερες γυναίκες δεν μπορεί κανείς να διακρίνει την εγκυμοσύνη τους με μία ματιά.
Γονιμοποίηση. Η διαδικασία της γονιμοποίησης ξεκινά με τη διείσδυση ενός και μοναδικού σπερματοζωαρίου, ένα από τα εκατοντάδες εκατομμύρια που διήνυσαν το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, στο ωάριο της γυναίκας.
Τα ένζυμα στο κεφάλι του σπερματοζωαρίου τού επιτρέπουν να διαπερνά τη σκληρή κάψα (διαφανή ζώνη) του ωαρίου.
Κολυμπώντας με αντίθετη φορά, τα σπερματοζωάρια επιτίθενται στο ωάριο με την κεφαλή τους. Πολλά από αυτά αρχίζουν να διεισδύουν στην εξωτερική κάψα του ωαρίου, αλλά τελικά μόνο ένα καταφέρνει να εισέλθει στο ίδιο το ωάριο.
Το ωάριο και το σπερματοζωάριο θα φέρουν σε ένωση από 23 χρωμοσώματα το καθένα, που περιέχουν χιλιάδες γονίδια. Σε αυτά τα 46 χρωμοσώματα βρίσκεται το γενετικό υλικό που καθορίζει το φύλο, τα φυσικά χαρακτηριστικά – όπως τα μάτια, τα μαλλιά, το χρώμα του δέρματος, το μέγεθος και τον τύπο του σώματος -, τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τη δημιουργικότητα και σε μεγάλο βαθμό τις πνευματικές ικανότητες, ακόμα και την προσωπικότητα.
Μετά τη διείσδυση του σπερματοζωαρίου στο κέντρο του ωαρίου το σπερματοζωάριο και το ωάριο συγχωνεύονται και η γονιμοποίηση είναι πλήρης.
Η γέννηση δύο ή περισσότερων μωρών από την ίδια κύηση προκύπτει είτε από τη γονιμοποίηση δύο ή περισσότερων ωαρίων είτε από τη γονιμοποίηση ενός ωαρίου, το οποίο στη συνέχεια διαχωρίζεται, για να σχηματιστούν δύο ή περισσότερα έμβρυα.
Διαίρεση κυττάρου. Το επόμενο βήμα στη διαδικασία είναι η διαίρεση του κυττάρου. Μέσα σε 12 ώρες το νέο κύτταρο έχει διαιρεθεί σε δύο, καθένα από τα οποία στη συνέχεια γίνεται δύο κύτταρα και ούτω καθεξής, με τον αριθμό των κυττάρων να διπλασιάζεται κάθε 12 ώρες. Τώρα το κύτταρο ονομάζεται ζυγώτης.
Ο ζυγώτης συνεχίζει το αργό ταξίδι του από τη σάλπιγγα προς τη μήτρα διπλασιάζοντας τακτικά τον αριθμό των κυττάρων του και γίνεται όχι μόνο μεγαλύτερο αλλά και πιο πολύπλοκο. Μέσα σε 4 με 5 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση ο ζυγώτης, που εκείνη τη στιγμή αποτελείται από 500 κύτταρα, φτάνει στον προορισμό του, μέσα στη μήτρα.
Μέχρι ο ζυγώτης να φτάσει στη μήτρα, έχει μεταβληθεί σημαντικά από μία συμπαγή μάζα κυττάρων σε μία ομάδα κυττάρων τακτοποιημένων γύρω από μία κοιλότητα γεμάτη υγρό, που ονομάζεται βλαστοκύστη. Ένα τμήμα της βλαστοκύστης περιέχει μία συμπαγή μάζα κυττάρων που τελικά θα παραγάγει το έμβρυο. Η εξωτερική στιβάδα των κυττάρων, που ονομάζεται τροφοβλάστη, θα δημιουργήσει τον πλακούντα, ο οποίος θα παράσχει την τροφή.
Την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά το υπόλοιπο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα δεν παραμένει αδρανές. Οι ωοθήκες εκκρίνουν την ορμόνη προγεστερόνη μέσα στην κυκλοφορία του αίματος. Αποτέλεσμα της ορμονικής αυτής έκκρισης είναι ότι το εσωτερικό στρώμα της μήτρας διογκώνεται και γεμίζει αίμα. Είναι το ιδανικό περιβάλλον, για να λάβει χώρα η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.
Στην 8η εβδομάδα μετά τη σύλληψη, όλα τα κύρια όργανα του σώματος έχουν σχηματιστεί και αναπτύσσονται. Το έμβρυο έχει μήκος περίπου 3,5 εκ. και ζυγίζει μερικά γραμμάρια.
Στην αρχή η βλαστοκύστη δε διεισδύει βαθιά μέσα στη μήτρα. Προσκολλάται για μερικές ημέρες στην επιφάνεια της μήτρας. Μετά απελευθερώνει ένα ένζυμο που τρώει την εσωτερική στιβάδα (το βλεννογόνο) της μήτρας επιτρέποντας στο ωάριο να μπει πιο βαθιά στο τοίχωμα, όπου θα περιβάλλεται από μία λίμνη αίματος της μητέρας. Οκτώ ημέρες έχουν περάσει από τη στιγμή της γονιμοποίησης. Μέχρι τη 12η ημέρα, η βλαστοκύστη θα εμφυτευτεί σταθερά στο νέο της σπίτι.
Σε αυτό πια το σημείο έχετε μείνει έγκυος, παρόλο που είναι πολύ νωρίς, για να διαπιστώσετε ότι δεν έχετε περίοδο ή να έχετε άλλα συμπτώματα εγκυμοσύνης. Τις πρώτες ημέρες και εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση η αποβολή είναι συνήθης, συχνά πριν ακόμα η γυναίκα καταλάβει ότι ήταν έγκυος. Στην πραγματικότητα το 50% των γονιμοποιήσεων καταλήγουν σε αποβολή.
Σχηματισμός οργάνων. Από τη στιγμή που ο ζυγώτης εμφυτεύεται μέσα στη μήτρα ο πλακούντας έχει αρχίσει να δημιουργείται. Σε άλλη μία εβδομάδα τα μέρη του νωτιαίου μυελού είναι εμφανή και μετά από μερικές ημέρες οι πέντε με οκτώ σπόνδυλοι βρίσκονται στη θέση τους. Επιπλέον, έχουν αρχίσει να σχηματίζονται τα μάτια και η καρδιά.
Την τρίτη εβδομάδα μετά τη γονιμοποίηση αρχίζει η εμβρυϊκή περίοδος. Αυτή είναι η στιγμή που θα χάσετε την πρώτη σας περίοδο. Αν κάνετε τεστ εγκυμοσύνης, το αποτέλεσμα θα βγει μάλλον θετικό.
Τις επόμενες εβδομάδες τα συστατικά του ανθρώπινου όντος αναπτύσσονται, παρόλο που στην αρχή το ανθρώπινο έμβρυο μοιάζει με τα αναπτυσσόμενα έμβρυα μερικών άλλων θηλαστικών. Το κεφάλι αρχίζει να σχηματίζεται καθώς επίσης και ο εντερικός σωλήνας.
Στο τέλος της 6ης εβδομάδας ο εγκέφαλος καθίσταται πιο εμφανής και αρχίζουν να εμφανίζονται τα άνω και τα κάτω άκρα. Τα κύτταρα που αργότερα θα εξελιχθούν είτε σε ωοθήκες είτε σε όρχεις έχουν εμφανιστεί. Μέχρι την 7η εβδομάδα ο θώρακας και η κοιλιά έχουν μερικά γραμμάρια.
Την 8η εβδομάδα της κυοφορίας σχηματίζονται το πρόσωπο και τα χαρακτηριστικά του μωρού σας. Τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών αρχίζουν να αναπτύσσονται καθώς επίσης και οι ωοθήκες ή οι όρχεις. Αν το έμβρυο είναι αγόρι, αυτή τη στιγμή αρχίζει να εμφανίζεται και το πέος του. Στο τέλος του δεύτερου μήνα της κύησης το μωρό σας μοιάζει με ανθρώπινο βρέφος, αν και σε μέγεθος μινιατούρας.
Τη 10η εβδομάδα το πρόσωπο του μωρού σας έχει αναπτυχθεί εντελώς. Η καρδιά έχει τέσσερις θαλάμους και 120 με 160 χτύπους (παλμούς) το λεπτό. Χρησιμοποιώντας τη συσκευή Doppler ο γιατρός μπορεί να ακούσει τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου μεταξύ της 10ης με 12ης εβδομάδας κυήσεως σας. Μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου το μωρό έχει ένα κεφάλι δυσανάλογα μεγάλο συγκρινόμενο με το υπόλοιπο σώμα του. Θα έχει μήκος όχι περισσότερο από 7,5 εκ. και θα ζυγίζει λίγο περισσότερο από 30 γραμμάρια.
