Κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης εκείνο που φαινόταν πολύ μακριά πριν από λίγους μήνες τώρα πλησιάζει σχεδόν προς το τέλος του. Αν δεν το έχετε ήδη ξεκινήσει, τώρα είναι η κατάλληλη περίοδος να αρχίσετε να εξασκείτε τις τεχνικές χαλάρωσης για τον τοκετό. Πλησιάζοντας στο τέλος αυτού του σταδίου, το μωρό έχει λιγότερο χώρο, για να μετακινηθεί, και συχνά παίρνει θέση για τον τοκετό.
Οι περισσότερες γυναίκες γεννούν κοντά στην ώρα τους και δεν παρουσιάζουν σημαντικές επιπλοκές. Το πρόβλημα του πρόωρου τοκετού μπορεί να συμβεί κατά το τρίτο τρίμηνο καθώς επίσης και κατά το δεύτερο, αλλά όσο αργότερα συμβεί τόσο καλύτερη είναι η προοπτική για το βρέφος.
Εντούτοις, υπάρχουν μερικές σοβαρές καταστάσεις που σχετίζονται με το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Η προεκλαμψία και η εκλαμψία είναι επικίνδυνες καταστάσεις, οι οποίες, αν δε διαπιστωθούν έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο του εμβρύου και της μητέρας. Άλλα προβλήματα στα οποία θα επικεντρώσει την προσοχή του ο γιατρός είναι η αιμορραγία, ο προδρομικός πλακούντας (μία κατάσταση στην οποία ο πλακούντας καλύπτει το τραχηλικό στόμιο), η πρόωρη ρήξη των υμένων, ο ενδομήτριος θάνατος και η ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης.
Η ανάπτυξη του μωρού
Το έμβρυο κερδίζει το μεγαλύτερο μέρος του βάρους του μετά την 27η εβδομάδα της κυοφορίας. Στην αρχή της τελευταίας αυτής φάσης της ανάπτυξης ζυγίζει λίγο περισσότερο από μισό κιλό. Το τελειόμηνο μωρό, που γεννιέται 3 μήνες αργότερα, ζυγίζει 3,5 κιλά κατά μέσο όρο.
Όταν βρίσκεστε στην 28η εβδομάδα της κύησης, το μωρό σας καλύπτεται με μία παχιά λευκή προστατευτική επένδυση, η οποία ονομάζεται σμήγμα. Τα μάτια του βρέφους είναι ανοιχτά και, αν γεννηθεί τώρα, θα μπορεί να κλαίει αδύναμα και να κουνά τα άκρα του. Παρόλο που ένα βρέφος σ’ αυτό το στάδιο ζυγίζει μόνο 1 κιλό και μπορεί να αντιμετωπίσει σημαντικά ιατρικά προβλήματα, το 85% με 90% των μωρών αυτών επιβιώνουν χάρη στις πρόσφατες προόδους της φροντίδας των πρόωρων και άρρωστων νεογέννητων.
Ένα μήνα αργότερα γίνεται η κάθοδος των όρχεων του αρσενικού εμβρύου στο όσχεο. Το μωρό ζυγίζει τώρα περίπου δυόμισι κιλά. Με την κατάλληλη φροντίδα τα περισσότερα από τα νεογνά αυτά είναι σε θέση να επιβιώσουν.
Το έμβρυο που γεννιέται 40 εβδομάδες μετά την τελευταία έμμηνο ρύση της μητέρας έχει στρογγυλεμένο σώμα και είναι λιγότερο ρυτιδιασμένο από τα μωρά που γεννιούνται νωρίτερα. Το δέρμα του μπορεί να καλύπτεται ή όχι από σμήγμα. Το περισσότερο τρίχωμα του σώματος έχει εξαφανιστεί, αν και οι ώμοι καθώς και τα χέρια του μπορεί να καλύπτονται ακόμα ελαφρά. Τα νύχια των ποδιών και των χεριών του μπορεί να επεκτείνονται πέρα από τα δάχτυλα του.
Πιθανά προβλήματα
Οι πιθανότητες δείχνουν, ειδικά αν υπήρξατε υγιής μέχρι αυτό το σημείο, ότι το τρίτο τρίμηνο θα κυλήσει χωρίς απρόοπτα προβλήματα για σας και το μωρό σας. Εντούτοις, κάποια από τα πιο σοβαρά προβλήματα της εγκυμοσύνης συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου και είναι σημαντικό να τα γνωρίζετε.
Προεκλαμψία και η εκλαμψία. Η προεκλαμψία είναι μία από τις πιο επικίνδυνες επιπλοκές της εγκυμοσύνης. Είναι ζωτικής σημασίας να αναφερθούμε στην προεκλαμψία, αλλιώς το αποτέλεσμα θα είναι να προκληθεί μόνιμη ζημιά σε σας ή στο μωρό σας. Οι ενδείξεις και τα συμπτώματα είναι:
Προεκλαμψία
- Υψηλή πίεση αίματος (υπέρταση).
- Λεύκωμα στα ούρα (λευκωματουρία).
- Κατακράτηση υγρών η οποία προκαλεί οίδημα στα χέρια και το πρόσωπο, ειδικά γύρω από τα μάτια.
- Ξαφνική και υπερβολική αύξηση του βάρους.
- Πόνος στο άνω δεξιό μέρος της κοιλιάς.
- Έντονοι πονοκέφαλοι.
- Διαταραχές οράσεως όπως φωταψίες.
Εκλαμψία
- Σπασμοί.
- Απώλεια συνειδήσεως.
Η προεκλαμψία μπορεί να είναι μία σοβαρή νόσος του τρίτου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Συμβαίνει στο 6% με 8% περίπου των εγκύων γυναικών και η συνολική συχνότητα της εκλαμψίας είναι περίπου 1 στις 1.500 εγκυμοσύνες.
Η προεκλαμψία και η εκλαμψία ονομάζονται τοξιναιμία της κυήσεως, αν και μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει ανιχνεύσει κάποια τοξική ουσία στο αίμα της εγκύου που να προκαλεί αυτές τις καταστάσεις. Έτσι το αίτιο παραμένει άγνωστο. Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία είναι η γέννηση του μωρού. Εντούτοις, οι γιατροί γνωρίζουν πώς να διαγνώσουν τις καταστάσεις αυτές και να προσδιορίσουν ποιες γυναίκες παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο.
Αν έχετε προεκλαμψία, μπορεί να μην το αντιληφθείτε. Αρχικά μπορεί να αισθάνεστε φυσιολογικά, γιατί η υπέρταση και η λευκωματουρία δεν προκαλούν συμπτώματα. Γι’ αυτό θεωρείται πολύ σημαντικό να τηρείτε πιστά τις προγεννητικές επισκέψεις στο γιατρό σας. Εντούτοις, καθώς η προεκλαμψία εξελίσσεται, εμφανίζονται ενδείξεις και συμπτώματα.
Η προεκλαμψία μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική, ηπατική ή νεφρική αιμορραγία και μπορεί να είναι θανατηφόρα και για τη μητέρα και για το μωρό. Οι έφηβες μητέρες, οι γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, οι γυναίκες στην πρώτη τους εγκυμοσύνη, οι γυναίκες με ιστορικό υπερτάσεως και εκείνες που κυοφορούν δίδυμα βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο για προεκλαμψία και εκλαμψία.
Αν έχετε ήπια προεκλαμψία, ο γιατρός σας μπορεί να σας συμβουλεύσει να αναπαύεστε στο κρεβάτι ξαπλώνοντας όσο είναι δυνατό στην αριστερή πλευρά σας, για να απομακρυνθεί το βάρος της μήτρας σας από τα κεντρικά αγγεία. Οι προφυλάξεις αυτές θα βελτιώσουν τη ροή του αίματος στους νεφρούς σας. Μερικές φορές αυτή είναι η μόνη αναγκαία θεραπεία.
Εάν η κατάσταση είναι πιο σοβαρή, τότε μπορεί να χρειαστείτε νοσηλεία στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια της οποίας θα σας χορηγηθούν φάρμακα για την υπέρταση και για την αποφυγή των σπασμών.
Η καλύτερη θεραπεία για τη σοβαρή προεκλαμψία είναι η γέννηση του μωρού. Αν βρίσκεστε κοντά στο τέρμα της εγκυμοσύνης, ο γιατρός σας μπορεί να προκαλέσει τον τοκετό ή να προβεί σε καισαρική τομή. Αν το έμβρυο δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς για να έχει μεγάλη πιθανότητα επιβίωσης, ο γιατρός σας θα προσπαθήσει να εμποδίσει τον τοκετό, αν η προεκλαμψία δεν είναι πολύ σοβαρή. Εσείς και το μωρό θα βρίσκεστε υπό συνεχή παρακολούθηση, ώστε να είναι βέβαιο ότι και οι δυο σας δε βρίσκεστε σε κίνδυνο.
Μετά τη γέννηση τα συμπτώματα της προεκλαμψίας συνήθως γίνονται λιγότερο σοβαρά, σε μερικές γυναίκες όμως μπορεί να αναπτυχθεί εκλαμψία κατά τις πρώτες 24 ώρες μετά τον τοκετό και σπανίως αργότερα. Η εκλαμψία δεν είναι τόσο συχνή, όσο ήταν παλαιότερα. Εντούτοις, αν συμβεί, ο γιατρός σας θα θελήσει να γεννήσετε αμέσως. Επειδή σήμερα υπάρχει μεγάλη βελτίωση της προγεννητικής φροντίδας, η μεγάλη πλειονότητα των γυναικών με προεκλαμψία δεν καταλήγει ποτέ σε εκλαμψία.
Αιμορραγία πριν τον τοκετό. Εάν έχετε κολπική αιμορραγία μετά τον 5ο μήνα της κυήσεως, τότε έχετε προγεννητική αιμορραγία. Πολλές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία πριν από τον τοκετό, στο μέσο ή προς το τέλος της κυήσεως, οι οποίες περιλαμβάνουν τον προδρομικό πλακούντα (μία κατάσταση στην οποία ο πλακούντας καλύπτει το τραχηλικό στόμιο), τη βλάβη του τραχήλου της μήτρας καθώς και την αποκόλληση του πλακούντα.
Πρέπει να αναφέρετε αμέσως στο γιατρό σας κάθε αιμορραγία που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο γιατρός θα θελήσει να προσδιορίσει την αιτία του προβλήματος. Μπορεί να χρειαστείτε νοσηλεία στο νοσοκομείο για περαιτέρω εξετάσεις.
Τις περισσότερες φορές η προγεννητική αιμορραγία είναι ήπια και δεν επιφέρει κάποια βλάβη. Εντούτοις, αν η αιμορραγία γίνει έντονη, μπορεί να είναι επικίνδυνη για εσάς και για το μωρό σας. Όταν η απώλεια αίματος είναι μεγάλη, η μετάγγιση αίματος κρίνεται απαραίτητη.
Μερικές φορές, όταν η αιμορραγία αποτελεί απειλή, ο πρόωρος τοκετός του βρέφους είναι αναγκαίος είτε με πρόκληση τοκετού είτε με καισαρική τομή.
Πρόωρη ρήξη των υμένων. Φυσιολογικά οι υμένες που περιβάλλουν το έμβρυο υφίστανται ρήξη είτε λίγο πριν είτε κατά τη διάρκεια του τοκετού. Μερικές φορές εντούτοις οι εμβρυϊκοί υμένες ρήγνυνται εβδομάδες ή μήνες πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία γέννησης. Εάν αισθανθείτε μια εκροή υγρού ή μια συνεχή σταγονοειδή αποβολή υγρού από τον κόλπο, τότε οι εμβρυϊκοί υμένες σας μπορεί να έχουν υποστεί ρήξη, ένα γεγονός το οποίο αναφέρεται συχνά ως σπάσιμο των νερών.
Κανένας δεν ξέρει γιατί οι εμβρυϊκοί υμένες μπορεί να ρήγνυνται πρώιμα, αν και τελευταία στοιχεία ενοχοποιούν ως το κύριο αίτιο τη λοίμωξη. Ειδοποιήστε αμέσως το γιατρό σας. Πιθανώς θα χρειαστεί να μπείτε στο νοσοκομείο. Θα πραγματοποιηθεί αμνιοπαρακέντηση ή λήψη κολπικού υγρού, για να καθοριστεί αν οι πνεύμονες του βρέφους σας είναι αρκετά ώριμοι, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει σε περίπτωση πρόωρου τοκετού.
Όταν συμβεί πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να αρχίσει ο τοκετός μέσα σε λίγες ημέρες, μία επικίνδυνη κατάσταση, αν βρίσκεστε στο μέσο της κυήσεως σας. Επιπλέον, όταν ρήγνυνται οι εμβρυϊκοί υμένες, υπάρχει κίνδυνος λοίμωξης.
Αν οι πνεύμονες του μωρού σας είναι ώριμοι, ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει φάρμακα, για να προκαλέσει τοκετό. Αν το μωρό σας θεωρείται πολύ πρόωρο, για να έχει μία ικανοποιητική πιθανότητα επιβίωσης εκτός της μήτρας, ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει φάρμακα, για να βοηθήσουν την ωρίμανση των πνευμόνων του εμβρύου και να χαλαρώσουν τους μυς της μήτρας και έτσι να μειωθεί η πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Η χορήγηση αυτή μπορεί να είναι επιτυχής, ο κίνδυνος όμως της λοίμωξης παραμένει’ γι’ αυτό πρέπει να παρακολουθείστε στενά.
Προδρομικός πλακούντας. Στον προδρομικό πλακούντα αντί η εμφύτευση του πλακούντα να γίνει στο σώμα της μήτρας, γίνεται χαμηλά και μπορεί να καλύπτει μέρος ή όλο το τραχηλικό στόμιο. Προς το τέλος της εγκυμοσύνης, καθώς η μήτρα προετοιμάζεται για τον τοκετό, ο τράχηλος διαστέλλεται και αποσπάται τμήμα του πλακούντα που βρίσκεται κοντά στο τραχηλικό στόμιο. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι μία αιμορραγική περιοχή. Μπορεί να εμφανίσετε ανώδυνη κολπική αιμορραγία συνήθως στο τέλος του δεύτερου τριμήνου της εγκυμοσύνης ή αργότερα. Αρχικά συμβαίνει συχνά κατά τη νύχτα και σταματά συνήθως από μόνη της.
Περίπου 1 στις 200 εγκυμονούσες που ξεπερνούν τον έβδομο μήνα παρουσιάζουν προδρομικό πλακούντα. Ο προδρομικός πλακούντας είναι σπάνιος στις πρώτες εγκυμονούσες’ είναι πιθανότερο να συμβεί στις κυήσεις που ακολουθούν. Οι μεγαλύτερες σε ηλικία μητέρες παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς επίσης και οι γυναίκες που έχουν γεννήσει με καισαρική τομή. Αν ο γιατρός υποψιαστεί ότι έχετε προδρομικό πλακούντα, θα σας ζητήσει να κάνετε υπερηχογράφημα. Μερικές φορές μπορεί να κριθεί απαραίτητη μία μαγνητική τομογραφία.
Η αιμορραγία από τον πλακούντα μπορεί να είναι σοβαρή και να απειλήσει τη ζωή της μητέρας και του παιδιού. Αν βρίσκεστε κοντά στην ημερομηνία τοκετού, ο γιατρός μπορεί να θελήσει να σας κάνει καισαρική τομή, για να εμποδίσει την περαιτέρω αιμορραγία. Αν η αιμορραγία είναι έντονη, μπορεί να χρειαστούν μεταγγίσεις αίματος. Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει ανάπαυση στο κρεβάτι και να γίνουν κολπικές εξετάσεις.
Αποκόλληση πλακούντα. Η απομάκρυνση του πλακούντα από το τοίχωμα της μήτρας πριν την έναρξη του τοκετού (αποκόλληση πλακούντα) μπορεί να μειώσει ή να διακόψει τη ροή του πλούσιου σε οξυγόνο αίματος. Η αποκόλληση μπορεί να είναι μερική και να περιλαμβάνει ένα μόνο μέρος του πλακούντα, όπως σε μια άκρη, ή ολική και να αποχωρίζεται ολόκληρος ο πλακούντας από το τοίχωμα της μήτρας.
Οι γυναίκες που έχουν υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους – είτε στην περίπτωση που εμφανίστηκε, αφού έμειναν έγκυες, είτε υπήρχε από πριν – είναι πιο ευάλωτες στην αποκόλληση πλακούντα.
Η αποκόλληση πλακούντα είναι μία από τις βασικές αιτίες θανάτου του εμβρύου στον τρίτο τρίμηνο της κύησης. Μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρά κυκλοφορικά προβλήματα στη μητέρα ή ακόμα και σοκ, αν υπάρχει σοβαρή αιμορραγία. Ευτυχώς, με στενή παρακολούθηση της μητέρας και του βρέφους και έγκαιρο τοκετό στις πρώτες ενδείξεις προβλήματος η πρόγνωση και για τους δύο είναι καλή.
Ενδομήτριος θάνατος. Οι περισσότεροι εμβρυϊκοί θάνατοι συμβαίνουν ως αποβολές τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Μερικές φορές εντούτοις ο εμβρυϊκός θάνατος επέρχεται μετά τον πέμπτο μήνα της κυοφορίας.
Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που ευθύνονται για τον ενδομήτριο θάνατο, όπως είναι η προεκλαμψία και η εκλαμψία, ο σακχαρώδης διαβήτης της μητέρας, η προγεννητική αιμορραγία, η υπερωριμότητα, η νόσος Rh και οι σοβαρές συγγενείς ανωμαλίες. Τα αίτια πολλών εμβρυϊκών θανάτων παραμένουν άγνωστα.
Συνήθως ο θάνατος του εμβρύου είναι σιωπηρός. Κάποια μέρα μπορεί να παρατηρήσετε ότι δεν αισθάνεστε τις κινήσεις του μωρού σας όπως συνέβαινε πριν. Όταν ο γιατρός δεν μπορέσει να διαπιστώσει τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου, θα σας κάνει υπερηχογράφημα, για να προσδιορίσει αν είναι ακόμα ζωντανό. Η αμνιοπαρακέντηση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί μήπως μπορέσει να καθοριστεί το αίτιο του ενδομήτριου θανάτου.
Συχνότερα ο τοκετός αρχίζει μέσα σε δύο εβδομάδες μετά τον εμβρυϊκό θάνατο, αν και μπορεί να καθυστερήσει περισσότερο στο μέσο της κυήσεως. Αν ο τοκετός δεν αρχίσει από μόνος του, θα σας χορηγηθούν φάρμακα για την πρόκληση του. Αν ο τοκετός καθυστερήσει πάρα πολύ, υπάρχει κίνδυνος να αναπτύξετε διαταραχές της πήξεως του αίματος, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν μια απειλητική για τη ζωή αιμορραγία.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρόβλεψη για μελλοντικές εγκυμοσύνες είναι η ίδια με την πρώτη εγκυμοσύνη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να ξεπεραστεί είναι η θλίψη των γονιών που αντιμετωπίζουν μία περίπτωση ενδομήτριου θανάτου.
Παρατεταμένη εγκυμοσύνη. Η εγκυμοσύνη διαρκεί κατά μέσο όρο 40 εβδομάδες από την αρχή της τελευταίας εμμήνου ρύσεως. Η παράταση της κύησης αφορά μία κύηση η οποία παρατείνεται πέραν της 42ης εβδομάδας.
Όπως συμβαίνει και με τον πρόωρο τοκετό, η παρατεταμένη εγκυμοσύνη μπορεί να είναι επικίνδυνη. Το υπερώριμο βρέφος είναι εξαρτώμενο από ένα γερασμένο πλακούντα, ο οποίος συχνά αδυνατεί να τροφοδοτήσει το έμβρυο με επαρκές οξυγόνο. Επιπλέον, το μωρό συνεχίζει να αναπτύσσεται, πράγμα που μπορεί να κάνει τον τοκετό εξαιρετικά δύσκολο.
Περιστασιακά μπορεί επίσης να σταματήσει η αύξηση του εμβρύου και να μην μπορεί να τραφεί καθόλου. Αποτέλεσμα της καταστάσεως αυτής είναι ότι η συχνότητα θανάτου των μωρών αυτών είναι διπλάσια από εκείνη των βρεφών που γεννιούνται μετά από εγκυμοσύνη φυσιολογικής διάρκειας.
Αν η εγκυμοσύνη σας συνεχιστεί πέραν των 42 εβδομάδων, ο γιατρός πιθανόν να προκαλέσει τον τοκετό, με την προϋπόθεση ότι είναι σίγουρος ότι το μωρό είναι πραγματικά υπερώριμο και ότι δεν υπάρχει λάθος στον υπολογισμό του χρόνου σύλληψης. Αν το βρέφος είναι πολύ μεγάλο, μπορεί να χρειαστεί βοήθεια κατά τη διάρκεια του τοκετού ή μπορεί να γίνει καισαρική τομή.
