Ένα κόψιμο, μια εξέλκωση, ένα δάγκωμα ή μια άλλη πληγή, ακόμα και μικρή, μπορεί να οδηγήσουν σε τέτανο (tetanus) μετά από μερικές ημέρες ή ακόμα και εβδομάδες.
Ο τέτανος είναι μια λοιμώδης ασθένεια η οποία προκαλείται από το βακτήριο κλωστρίδιο του τετάνου (Clostridium Τetani), το οποίο είναι θετικό κατά Gram αναερόβιο μικρόβιο που παράγει σπόρους. Το βακτήριο αφθονεί στο έδαφος, την σκόνη και τις κοπριές .
Το βακτήριο δεν κυκλοφορεί στον οργανισμό. Πολλαπλασιάζεται μόνο στο σημείο που ενοφθαλμίζεται. Παράγει τις τοξίνες τετανοσπασμίνη και τετανολυσίνη που κυκλοφορούν μέσω αιματικής και λεμφικής κυκλοφορίας. Η τετανοσπασμίνη επιδρά τα νεύρα που ελέγχουν τους μυς και η τετανολυσίνη προκαλεί αιμόλυση των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Μετάδοση και συμπτώματα
Ο τετανος, που αποκαλείται επίσης τρισμός (το πρώτο σύμπτωμα του τέτανου είναι το τρίξιμο των δοντιών) προκαλεί ακαμψία των μυών της σιαγόνας καθώς και άλλων μυών. Άλλα συμπτώματα είναι σπασμοί και αναπνευστικά προβλήματα. Η μόλυνση μπορεί να αποβεί μοιραία.
Ο τέτανος προκαλείται από το βακτήριο του τετάνου του οποίου τα σπόρια βρίσκονται στο χώμα. Αν τα σπόρια εισέλθουν σε μια βαθιά πληγή με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο, πολλαπλασιάζονται και παράγουν την τοξίνη τετανοσπασμίνη, που επιδρά στα νεύρα τα οποία ελέγχουν τους μυς σας. Η περίοδος επώασης από την ώρα του τραυματισμού, μέχρι να εμφανιστούν τα συμπτώματα, είναι 5 ημέρες έως 3 εβδομάδες (μέσος όρος 8 με 12 ημέρες). Να σημειωθεί ότι ο τέτανος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Υπάρχει η λαθεμένη εντύπωση ότι ο τετανος προκαλείται μόνο από τραύμα μέσω σκουριασμένων μετάλλων. Η σκουριά δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μόλυνση αφού οποιοδήποτε τραύμα, από οποιοδήποτε αντικείμενο, σκουριασμένο ή μη, μπορεί να προκαλέσει τέτανο. Η ασθένεια μπορεί επίσης να μεταδοθεί στον άνθρωπο και από δαγκώματα ή γρατσουνιές ζώων που δεν έχουν εμβολιαστεί κατά του τετάνου, αν και τέτοια περιστατικά είναι σπάνια.
Παρόλο που μερικά προσβεβλημένα άτομα μπορεί να μην έχουν παρά μόνο πόνο και γαργάλημα στο σημείο του τραύματος και μερικούς σπασμούς σε κοντινούς μυς, τα περισσότερα έχουν δυσκαμψία στη σιαγόνα και στον αυχένα, δυσκολία στην κατάποση και ευερεθιστότητα. Ακολουθούν σπασμοί της σιαγόνας ή των μυών του προσώπου, οι οποίοι εξελίσσονται σε σπασμούς και δυσκαμψία των μυών του αυχένα, της κοιλιάς και της πλάτης. Τέλος, επώδυνοι σπασμοί που προκαλούνται από δευτερεύουσας σημασίας ερεθίσματα προσβάλλουν τους αναπνευστικούς μυς, οπότε το άτομο δεν είναι σε θέση να αναπνεύσει.
Σημεία και συμπτώματα
- Τρίξιμο των δοντιών το οποίο προκαλείται από την σύσπαση των μασητήριων μυών.
- Σαρδώνειος γέλωτας από τη σύσπαση των μυών του προσώπου.
- Δυσκαμψία της σιαγόνας, του αυχένα και άλλων μυών.
- Ευερεθιστότητα.
- Σπασμοί της σιαγόνας και των αυχενικών μυών.
- Επώδυνοι σπασμοί.
Πόσο σοβαρός είναι ο τέτανος; Αν αναπτυχθούν μυϊκοί σπασμοί νωρίς, οι πιθανότητες ανάρρωσης είναι λίγες. Ο τέτανος είναι σοβαρός και οδηγεί συχνά στο θάνατο, ειδικά στα μικρά παιδιά και στους ηλικιωμένους. Για το λόγο αυτό η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.
Θεραπεία
Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αμέσως, αν πάθετε ένα τραύμα που έχει μολυνθεί από χώμα, ειδικά αν είναι βαθύ. Αν έχετε ήδη υποβληθεί στην αρχική σειρά από αντιτετανικά εμβόλια και έχουν περάσει πάνω από 5 χρόνια από το τελευταίο αναμνηστικό σας εμβόλιο, ο γιατρός σας θα σας κάνει πιθανώς ένα αναμνηστικό εμβόλιο τοξοειδούς του τετάνου. Ο οργανισμός σας θα παραγάγει γρήγορα τα απαραίτητα αντισώματα, για να σας προστατεύσει από τον τέτανο. Ο γιατρός μπορεί επίσης να σας χορηγήσει αντιβιοτικά και να ανοίξει την πληγή, για να την καθαρίσει. Αν κολλήσετε τέτανο, χρειάζεστε επείγουσα νοσοκομειακή περίθαλψη.
Πρόληψη
Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος για όλους. Το αντιτετανικό εμβόλιο χορηγείται συνήθως στα παιδιά ως μέρος του εμβολίου διφθερίτιδας -τετάνου – κοκκύτη, σε αναμνηστικά εμβόλια κάθε 10 χρόνια ή με κάθε σοβαρό ατύχημα, εάν έχουν περάσει πάνω από 5 χρόνια από το τελευταίο αναμνηστικό εμβόλιο.
Αναμνηστικά εμβόλια τετάνου για τους ενήλικες πρέπει να γίνονται κάθε 10 χρόνια. Αν έχετε μια βαθιά ή βρόμικη πληγή και το τελευταίο σας αντιτετανικό εμβόλιο έγινε πριν 5 χρόνια, μπορεί να χρειαστεί αναμνηστικό εμβόλιο. Τα αναμνηστικά εμβόλια θα πρέπει να γίνονται το συντομότερο δυνατό μετά τον τραυματισμό.
Εμβόλιο και παρενέργειες
Αν δεν έχετε κάνει αντιτετανικό εμβόλιο παλιά, ο γιατρός μπορεί να σας χορηγήσει ειδική ανοσοσφαιρίνη για τέτανο (αντιτετανικός ορός). Αυτή παρέχει άμεση προστασία, η οποία διαρκεί μερικές μόνο εβδομάδες. Μερικά αντιβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψη του βακτηρίου του τετάνου, αλλά η καλύτερη προστασία είναι η σωστή φροντίδα του τραύματος και η χορήγηση αναμνηστικού εμβολίου ή και αντιτετανικού ορού.
Στο παρελθόν το εμβόλιο για διφθερίτιδα – τέτανο – κοκκύτη (DTP) περιείχε ολόκληρα κύτταρα από το βακτήριο του κοκκύτη. Οι συνηθισμένες παρενέργειες του εμβολίου είναι πυρετός και μόλυνση στο σημείο της ένεσης.
Πιο σοβαρές παρενέργειες, όπως οι επιληπτικοί σπασμοί, μπορεί να ήταν πολύ πιο σπάνιες, αλλά ανησυχούσαν τους υπευθύνους της δημόσιας υγείας. Το καινούριο εμβόλιο χρησιμοποιεί μόνο τα μέρη του βακτηρίου που είναι απαραίτητα για την ανοσία. Αυτό ονομάζεται ακυτταρικό εμβόλιο (DTaP) εξού και το a πριν το Ρ. Το εμβόλιο DTaP έχει λιγότερες παρενέργειες από το DTP.
Το 2001 ο Αμερικάνικος Οργανισμός Τροφών και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε μία νέα ένωση του εμβολίου που δεν περιέχει συντηρητικά εκτός από thimerosal και περιέχει 95% λιγότερο thimerosal από πριν. To thimerosal είναι ένα συντηρητικό που περιέχει υδράργυρο και χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες στα εμβόλια, για να εμποδίσει τους μικροοργανισμούς να μολύνουν το εμβόλιο. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι έχει βλάψει παιδιά από την παρουσία του στα εμβόλια, οι υπεύθυνοι κάνουν προσπάθειες να μειώσουν την ποσότητα του συντηρητικού στα εμβόλια, για να ελαχιστοποιήσουν την πιθανή έκθεση στον υδράργυρο. Μετά την έγκριση του Οργανισμού Φαρμάκων για την ανανεωμένη φόρμουλα του εμβολίου DTaP όλα τα καθιερωμένα παιδικά εμβόλια ανανεώνονται, για να περιέχουν ελάχιστη ποσότητα ή και καθόλου thimerosal.
