Οι ρινοϊοί προκαλούν τα περισσότερα κρυολογήματα.
Ο καθένας μπορεί να πάθει ένα κοινό κρυολόγημα (common cold) γνωστό και ως ρινοφαρυγγίτιδα. Στην πραγματικότητα ως και οι μισές από όλες τις βραχυχρόνιες αρρώστιες είναι κρυολογήματα ή άλλες οξείες ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, που περιλαμβάνουν την ψευδομεμβρανώδη λαρυγγίτιδα (κρουπ), τη φαρυγγίτιδα, τη λαρυγγίτιδα και τη βρογχίτιδα.
Το κοινό κρυολόγημα, είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική νόσος του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, η οποία προσβάλλει κυρίως τη μύτη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βήχα, πονόλαιμο, ρινική καταρροή και πυρετό. Τα συμπτώματα υποχωρούν συνήθως μέσα σε 7-10 ημέρες, αλλά ορισμένες φορές μπορεί να διαρκέσουν μέχρι τρεις βδομάδες. Δεν υπάρχει θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα, παρά μόνο για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων.
Τα κρυολογήματα είναι συνηθέστερα στα παιδιά. Παθαίνουν συνήθως το πρώτο τους κρυολόγημα κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της ζωής τους και είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σ’ αυτή την κατάσταση μέχρι την ηλικία των 6 ετών, οπότε φαίνεται πως εδραιώνονται οι ανοσίες τους. Οι ενήλικες δείχνουν να είναι λιγότερο επιρρεπείς σε κρυολογήματα, αλλά οι στατιστικές δείχνουν ότι κατά μέσο όρο κάθε άνθρωπος κολλάει τρία με τέσσερα κρυολογήματα το χρόνο.
Αιτία και μετάδοση
Τα κρυολογήματα προκαλούνται από μια πληθώρα ιών (μόνο ένα στα 20 κρυολογήματα προκαλείται από βακτήρια). Πάνω από 200 διαφορετικά στελέχη ιού μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικές νόσους. Αυτά περιλαμβάνουν τους ρινοϊούς, την ομάδα που συσχετίζεται συχνότερα με το λεγόμενο κοινό κρυολόγημα, και επηρεάζει κυρίως τη μύτη και το λαιμό. Οι κορονοϊοί είναι άλλη μια ομάδα ιών που προκαλούν αιτία του κοινού κρυολογήματος. Λόγω του ότι ο ασθενής αναπτύσσει ανοσία μόνον στον ιό από τον οποίον προσβλήθηκε, είναι δυνατόν μέσα στην ίδια εποχή να νοσήσει περισσότερες από μία φορές (από διαφορετικό ιό κάθε φορά).
Τα κρυολογήματα μεταδίδονται κυρίως με δύο τρόπους:
- Πρώτον, με την άμεση επαφή με μολυσμένες εκκρίσεις, που είναι και ο κυριότερος τρόπος. Η χειραψία με ένα άτομο που φύσηξε τη μύτη του ή έβηξε στην παλάμη του είναι ένας συνηθισμένος τρόπος επαφής με τον ιό του ατόμου αυτού.
- Δεύτερον, με το φτάρνισμα και το βήχα που, όταν γίνονται χωρίς την κάλυψη χεριού, ελευθερώνουν τον ιό στον αέρα, οπότε και αυτός εισπνέεται από άλλα άτομα. Αυτή η μέθοδος μετάδοσης είναι λιγότερο αποτελεσματική.
Οι κορονοϊοί είναι μια ομάδα ιών που προκαλούν το κοινό κρυολογήματος. Ονομάζονται έτσι γιατί έχουν στέμμα ή κορωνοειδή μορφή. Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο εμφανίζονται με προεξοχές σαν κρόσσια, που μοιάζουν με τον ήλιο.
Οι μύθοι και οι παραδοσιακές απόψεις σχετικά με το πώς κολλάει κανείς ένα κρυολόγημα αφθονούν: Αν βραχείτε σε μια μπόρα ή βγείτε έξω με βρεγμένα μαλλιά, θα κρυώσετε σίγουρα. Αν καθίσετε σε ρεύμα, θα κρυολογήσετε. Η κούραση και η έλλειψη ύπνου μπορεί να είναι αιτίες κρυολογήματος. Όμως, κανένα από αυτά δεν έχει αποδειχτεί σε κλινικές μελέτες να έχει σχέση με τον κίνδυνο να προσβληθεί κανείς από κρυολόγημα.
Τα κρυολογήματα έχουν ωστόσο μία εποχιακή τάση. Περισσότερα άτομα κρυολογούν το φθινόπωρο, το χειμώνα και την άνοιξη παρά το καλοκαίρι.
Συμπτώματα
Τα γενικά συμπτώματα ενός κρυολογήματος είναι: συμφόρηση στο κεφάλι και στη μύτη, βήχας, φταρνίσματα, βραχνάδα και μάτια που τρέχουν. Επειδή είναι πάρα πολλοί οι διαφορετικοί ιοί που προκαλούν κρυολογήματα, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν. Το 40% του πληθυσμού παρουσιάζει πονόλαιμο και το 50% βήχα. Μυϊκοί πόνοι παρουσιάζονται στις μισές περιπτώσεις. Παρόλο που ο πυρετός δεν αποτελεί κοινό σύμπτωμα στους ενήλικες, στα βρέφη και τα παιδιά είναι συνήθης. Πάντως, ο βήχας που προκαλεί το κρυολόγημα είναι συνήθως ήπιος σε σύγκριση με το βήχα της γρίπης. Να σημειωθεί ότι στα παιδιά ο βήχας μπορεί να διαρκέσει ακόμα και 25 ημέρες.
Η έναρξη ενός κρυολογήματος παρουσιάζεται συνήθως μέσα σε μία με δύο ημέρες μετά την έκθεση και μπορεί να σηματοδοτείται στην αρχή από γαργάλημα ή πόνο στο λαιμό, αυξανόμενη ρινική συμφόρηση ή ήπιους πόνους στο σώμα ή πονοκέφαλο. Μύτη που τρέχει υδαρείς εκκρίσεις είναι συχνά το πρώτο κύριο σύμπτωμα. Μετά από λίγο οι εκκρίσεις γίνονται πιο παχύρρευστες και κιτρινοπράσινες. Πιο αναλυτικά, τα συμπτώματα είναι:
- Μύτη που τρέχει, με υδαρείς εκκρίσεις, που εξελίσσεται σε ρινική συμφόρηση.
- Φταρνίσματα..
- Μάτια που τρέχουν.
- Πόνος στον λαιμό και βραχνάδα.
- Βήχας.
- ‘ Ελαφρός πυρετός που μπορεί να συνοδεύεται από ανατριχίλες, πόνους στο σώμα και ρίγη.
- Πονοκέφαλος.
- Γενική αδιαθεσία.
Εάν είστε ένα φυσιολογικά υγιές άτομο δε χρειάζεται να επισκεφθείτε γιατρό για ένα κρυολόγημα. Όμως, αν διαρκεί πάνω από 10 ημέρες με 2 εβδομάδες, επισκεφθείτε το γιατρό σας, για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχει αναπτυχθεί μια δευτεροπαθής βακτηριακή λοίμωξη στους πνεύμονες, στο λάρυγγα, στην τραχεία, στα ιγμόρεια ή στα αφτιά. Αν έχετε ιστορικό οποιασδήποτε από τις λοιμώξεις αυτές, συμβουλευθείτε το γιατρό σας χωρίς καθυστέρηση.
Πόσο σοβαρό είναι ένα κρυολόγημα; Τα κρυολογήματα είναι γενικά ενοχλητικά και πρέπει απλώς στο μεγαλύτερο ποσοστό τους να περιμένετε να περάσουν. Μερικές φορές όμως μια πιο σοβαρή δευτεροπαθής βακτηριακή λοίμωξη του αναπνευστικού μπορεί να ακολουθήσει ένα κρυολόγημα και να χρήζει ιατρικής περίθαλψης.
Θεραπεία
Επειδή το κρυολόγημα είναι ιογενής λοίμωξη, τα αντιβιοτικά δεν ωφελούν. Τα αντιβιοτικά λειτουργούν κυρίως σε βακτηριακές λοιμώξεις. Το κρυολόγημα διαρκεί συνήθως 3 με 4 ημέρες, αλλά μπορεί να διαρκέσει έως και 10 με 14 ημέρες. Συνεπώς, η αντιμετώπιση του κρυολογήματος είναι σε μεγάλο ποσοστό θέμα υπομονής.
Υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να πάρετε, για να σας βοηθήσουν να νιώσετε καλύτερα, όταν έχετε κρυολόγημα. Να ξεκουράζεστε πολύ. Μένοντας στο σπίτι αποφεύγετε να κολλήσετε και άλλους. Μένετε σε ένα ζεστό (όχι πάρα πολύ) δωμάτιο στο οποίο ο αέρας να υγραίνεται με έναν υγραντήρα. Πίνετε άφθονα υγρά (για να αραιώσουν οι βλέννες). Οι ενήλικες μπορούν να παίρνουν ασπιρίνη για τους πόνους. Τα παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιούν παρακεταμόλη ως αντιπυρετικό γιατί η ασπιρίνη συνδέεται με το σύνδρομο Reye.
Εµβόλιο για το κοινό κρυολόγηµα δεν υπάρχει και αυτό γιατί είναι δύσκολο να κατασκευασθεί, λόγω του μεγάλου αριθµού των ιών που το προκαλούν (για τη γρίπη υπάρχει εμβόλιο). Οι εναλλακτικές θεραπείες που έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί περιλαμβάνουν: εχινάτσεα, βιταμίνη C και ψευδάργυρο.
Οι παστίλιες ψευδαργύρου αναφέρονται συχνά ως θεραπεία για το κρυολόγημα. Αν χρησιμοποιείτε ψευδάργυρο, πάρτε τον μέσα στις πρώτες 24 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων, για να σας δώσει πιθανή βοήθεια. Τελευταίες μελέτες έδειξαν ότι παιδιά που λάμβαναν 10 ως 15 mg ψευδαργύρου καθημερινά εμφάνιζαν χαμηλότερα ποσοστά κρυολογημάτων και είχαν λιγότερες απουσίες στο σχολείο εξαιτίας κρυολογήματος. Οι παστίλιες ψευδαργύρου μπορεί να προκαλέσουν ναυτία σε μερικά άτομα. Για τη βιταμίνη C δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι μπορεί να απαλύνει τα συμπτώματα του κρυολογήματος.
Να σημειωθεί ότι η καλύτερη προστασία από το κρυολόγημα το χειμώναείναι τα ζεστά του ρούχα, το σκουφί στο κεφάλι και το κασκόλ καθώς ο ρινοϊός υπάρχει στη μύτη πολλών ανθρώπων και λόγω του κρύου πολλαπλασιάζεται στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.
