Πνευμονία: Αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία

Η πνευμονία (pneumonia) είναι μία φλεγμονή των ιστών των πνευμόνων σας λόγω μόλυνσης που επηρεάζει κυρίως τους μικροσκοπικούς σάκους αέρα που είναι γνωστοί ως πνευμονικές κυψελίδες. Η πνευμονία γεμίζει τις πνευμονικές κυψελίδες με υγρό, εμποδίζοντας την οξυγόνωση.

Ωστόσο, αυτό που περιγράφει ο γιατρός σας ως πνευμονία, δεν είναι μια συγκεκριμένη μόλυνση, αλλά μπορεί να έχει 50 διαφορετικές αιτίες. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν από μία ήπια κατάσταση που συνοδεύει ένα κρυολόγημα, μέχρι μία νόσο που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή σας.

Η πνευμονια είναι μία σοβαρή κατάσταση για τα μικρά παιδιά, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και τα άτομα που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Στους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, η πνευμονία παραμένει σημαντική αιτία θανάτου.

Αιτίες

Η πνευμονία μπορεί να προέρχεται από βακτήρια, όπως ο πνευμονιόκοκκος ή ο στρεπτόκοκκος, από ιούς, όπως της γρίπης, ή από παράσιτα ή από μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς. Τα βακτήρια και οι ιοί ζουν στη μύτη μας και στους παραρρίνιους κόλπους ή στο στόμα, που μπορεί να εξαπλωθούν στους πνεύμονες.

Κλασσικά η πνευμονία διακρίνεται σε τυπική και άτυπη. Η τυπική πνευμονία κατά κανόνα προκαλείται από βακτήρια, ενώ η άτυπη προκαλείται και από άλλους μικροβιακούς παράγοντες, όπως μυκοπλάσματα, ιοί, μύκητες, παράσιτα. Η πνευμονία που προκαλείται από βακτήρια τείνει να είναι πιο σοβαρή και στους ενήλικες, τα βακτήρια είναι η πιο κοινή αιτία. Το πιο κοινό παθογόνο που προκαλεί πνευμονία στους ενήλικες είναι το Streptococcus pneumoniae (πνευμονικός στρεπτόκοκκος). Η φυματίωση μπορεί να προκαλέσει πνευμονία σε άτομα με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα. Οι ιοί αποτελούν επίσης ένα κοινό αίτιο πνευμονίας, ιδιαίτερα σε βρέφη και μικρά παιδιά. Οι ιοί, από τους οποίους ο πιο επικίνδυνος είναι ο ιός της γρίπης.

Για την καλύτερη κατανόηση της πνευμονίας οι διάφοροι τύποι μπορούν να σχηματίσουν υποκατηγορίες.

Πνευμονία της κοινότητας (εξωνοσοκομειακή πνευμονία). Η πνευμονία της κοινότητας παίρνει το όνομα της από τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδεται. Συνήθη αίτια πνευμονίας της κοινότητας είναι οι πνευμονιόκοκκοι και το μυκόπλασμα. Ο ιός της γρίπης μπορεί επίσης να προκαλέσει πνευμονία.

Νοσοκομειακή πνευμονία. Αυτός ο τύπος πνευμονίας προσβάλλει ανθρώπους στα νοσοκομεία. Τα είδη των μικροβίων είναι πολύ περισσότερα σε σχέση με την εξωνοσοκομειακή πνευμονία. Αυτά τα μικρόβια τείνουν να προκαλούν πιο σοβαρές ασθένειες.

Πνευμονία από εισρόφηση. Αυτή η ακτινογραφία εμφανίζει σημάδια πνευμονίας στο πάνω μέρος του πνεύμονα. Αυτός ο τύπος πνευμονίας είναι αποτέλεσμα εισπνοής βακτηρίων στους πνεύμονες. Συνήθως αυτό συμβαίνει, όταν τα περιεχόμενα του στομάχου εισέρχονται στους πνεύμονες μετά από εμετό. Μπορεί επίσης να συμβεί σε παθήσεις που επηρεάζουν την κατάποση.

Πνευμονία από ευκαιριακά παθογόνα. Η πνευμονία είναι πιθανότερο να προσβάλλει άτομα με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα. Οργανισμοί που δεν είναι επικίνδυνοι σε υγιή άτομα’ μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνοι σε άτομα με ασθένειες όπως το AIDS, η δρεπανοκυτταρική αναιμία ή άλλες παθήσεις που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα φάρμακα που μειώνουν την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως τα κορτικοστεροειδή ή κάποια είδη χημειοθεραπείας για τον καρκίνο, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο των ευκαιριακών λοιμώξεων.

Συμπτώματα και διάγνωση

Τα σημεία και τα συμπτώματα της πνευμονίας ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο και την έκταση της μόλυνσης. Στην αρχή η πνευμονία μπορεί να εμφανίζεται ως κρυολόγημα ή μπορεί να αναπτυχθεί ως επιπλοκή ενός κρυολογήματος.

Ο πυρετός συνήθως συνοδεύει τους περισσότερους τύπους όπως και ο βήχας (αλλά μπορεί να υπάρχει και πνευμονία χωρίς πυρετό). Ο πυρετός δεν αποτελεί σαφές σύμπτωμα, διότι εμφανίζεται σε πολλές άλλες συχνές ασθένειες και μπορεί να απουσιάζει σε όσους πάσχουν από σοβαρή μορφή πνευμονίας

Ο βήχας μπορεί να είναι ξερός ή μπορεί και να παράγει χρωματισμένα ή αιμόφυρτα πτύελα. Αν η μόλυνση εξαπλωθεί στην επιφάνεια των πνευμόνων σας (προς τα πλευρά), μπορεί να έχετε οξύ πόνο, ο οποίος εντείνεται, όταν αναπνέετε (πλευρίτιδα). Η πνευμονία από μυκόπλασμα μπορεί να εμφανιστεί λόγω οιδήματος των λεμφαδένων στο λαιμό, πόνου στις αρθρώσεις ή μόλυνσης του μέσου αυτιού. Το σύμπτωμα του συριγμού συνοδεύει πιο συχνά την ιογενή από την βακτηριακή πνευμονία.

Να σημειωθεί ότι ο βήχας συχνά απουσιάζει σε παιδιά ηλικίας κάτω των 2 μηνών.

Χρησιμοποιώντας το στηθοσκόπιο ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει περίεργους ήχους στην αναπνοή σας που υποδηλώνουν την παρουσία μόλυνσης. Μία ακτινογραφία θώρακα μπορεί επίσης να βοηθήσει στον εντοπισμό και την εκτίμηση της έκτασης της μόλυνσης. Επίσης, μπορεί να εξεταστεί δείγμα πτυέλων (καλλιέργεια) για την αναγνώριση του μολυσματικού παράγοντα.

Πόσο σοβαρή είναι η πνευμονία; Η πνευμονία είναι συχνή και παρουσιάζεται σε περισσότερους από ένα στους 100 ανθρώπους κάθε χρόνο. Η σοβαρότητα της πάθησης εξαρτάται κυρίως από την αιτία που την προκάλεσε και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Ένα υγιές άτομο έχει επαρκείς μηχανισμούς, για να μπορεί να αντιστέκεται ή να ελέγχει τους επιτιθέμενους οργανισμούς. Σε νεαρά άτομα η πνευμονία είναι συχνά μία περαστική ενόχληση που παραμένει αδιάγνωστη και θεωρείται ως απλό κρυολόγημα.

Η ευπάθεια στην πνευμονία αυξάνεται σε άτομα με διαταραχές των αμυντικών μηχανισμών από το γήρας, από κάποια χρόνια πάθηση, τον αλκοολισμό ή τη χρήση φαρμάκων καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε ηλικιωμένα άτομα, σε άτομα καταβεβλημένα από κάποια άλλη ασθένεια ή που έχουν κακή διατροφή και θρέψη, η πνευμονία μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις. Η σωστή ιατρική φροντίδα, η επαρκής ξεκούραση και η προσεκτική παρακολούθηση είναι σημαντικά.

Σημεία και συμπτώματα. Τα παρακάτω συμπτώματα δεν έχουν την ίδια συχνότητα. Πιο συχνά εμφανίζεται η κόπωση (στο 90% των περιπτώσεων) ο βήχας (στο 85% των περιπτώσεων) και ο πυρετός (στο 75% των περιπτώσεων).

•   Βήχας.
•   Δυσκολία στην αναπνοή.
•   Πόνος στο στήθος.
•   Πυρετός με ή χωρίς ρίγος.
•   Πονοκέφαλος.
•   Πόνος στους μυς.
•   Κούραση.
•   Σύγχυση.

Πρόληψη

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο ενός τύπου πνευμονίας με το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου. Το εμβόλιο προστατεύει από μία συνηθισμένη μορφή της ασθένειας που προέρχεται από το βακτήριο πνευμονιόκοκκος. Ενδείκνυται για ενήλικες άνω των 65 ετών και για άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα εξαιτίας κάποιας χρόνιας πάθησης, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, αναπνευστικές παθήσεις ή αλκοολισμός. Το εμβόλιο ενδείκνυται επίσης στα άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί ο σπλήνας.

Επιπλοκές

Η θνητότητα από την πνευμονία παραμένει σταθερή τα τελευταία 50 έτη, γύρω στο 12-14%, παρά την πρόοδο της ιατρικής και την ανακάλυψη και χρήση ισχυρών αντιβιοτικών. Οι πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), μια σοβαρή μορφή αναπνευστικής ανεπάρκειας.
• Εμπύημα ή απόστημα πνεύμονα. Αυτές είναι σπάνιες, αλλά σοβαρές, επιπλοκές της πνευμονίας. Συμβαίνουν όταν δημιουργούνται θύλακοι πύου μέσα ή γύρω από τον πνεύμονα. Αυτοί θα πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις να παροχετεύονται με χειρουργείο.
• Αναπνευστική ανεπάρκεια, που απαιτεί μηχανική αναπνευστική υποστήριξη ή αναπνευστήρα.
• Σήψη (μικροβιαιμία), μια κατάσταση στην οποία υπάρχει ανεξέλεγκτο οίδημα (φλεγμονή) στο σώμα, που μπορεί να οδηγήσει σε οργανική ανεπάρκεια.

Θεραπεία

Η θεραπεία που προτείνει ο γιατρός σας εξαρτάται από την αιτία της πνευμονίας – αν πρόκειται για βακτήριο ή παράσιτο, ιό ή άλλον παράγοντα – και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Αν ο παράγοντας είναι κάποιο βακτήριο ή παράσιτο, πιθανότατα θα λάβετε κάποιο αντιβιοτικό.

Η επιλογή των αντιβιοτικών καθορίζεται από αρκετούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου και του συγκεκριμένου βακτηρίου που προκάλεσε τη μόλυνση.Στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπεία με αντιβιοτικά από το στόμα είναι ικανοποιητική.

Η νοσοκομειακή περίθαλψη μπορεί να είναι απαραίτητη σε σοβαρές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα όταν  συμβαίνει ένα από τα πιο κάτω πολύ πιθανόν να χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο και χορήγηση των αντιβιοτικών ενδοφλέβια.

• Εμετοί με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πάρει το αντιβιοτικό.
• Δύσπνοια
• Όταν το χρώμα του δέρματος δείχνει ότι οι πνεύμονες δεν μπορούν να οξυγονώσουν καλά τον οργανισμό.
• Εάν το παιδί είναι μικρότερο των 3 μηνών.
• Εάν παρουσιάζει επανειλημμένες πνευμονίες.